Turkey's Feeding Measures İn World War II: Profiteering Struggle

Yıl 2021, Cilt: 8 Sayı: 1, 179 - 197, 30.03.2021

Cevdet Teke

Öz

During World War II, Turkey, where considering the possibility to join war, were confronted with heavy conditions as a natural consequence of both underdevelopment and also applied methods. After the outbreak of the Second World War, the status of the confrontation with the war situation threatened Turkey at any time and the obligation to supply the requirements together with the restriction of import possibilities brought a new government intervention at all levels of the economy. Of course, the size of this intervention has evolved in direct proportion to the level of Turkey's economic development. It is seen that two different economic policies were applied during the war years. While the Refik Saydam Government, which ruled between 1939-1942, resorted to strict economic measures, the Şükrü Saraçoğlu Government in 1942-1945 resorted to easing the prices. Throughout the war period, the auditing system, which both Saydam and Saraçoğlu governments had established to combat profiteering, was carried out excessively inordinate because of the lack of the capability and the defects in organizations. Reducing problems instead of manufacturing was not enough to completely solve the problems.

Anahtar Kelimeler

World War II, Turkey, Subsistence, Profiteering, World War II, Turkey, Subsistence, Profiteering

II. Dünya Savaşı'nda Türkiye'nin İaşe Tedbirleri: İhtikârla Mücadele

Öz

II. Dünya Savaşı döneminde, savaşa girme ihtimalini göz önünde bulunduran Türkiye, hem uygulanan metotlar, hem de az gelişmişliğin tabii neticesi olarak ağır koşullarla karşı karşıya kaldı. II. Dünya Savaşı’nın başlamasını müteakip Türkiye’yi her an tehdit eden harp vaziyetiyle karşı karşıya kalma durumu ve ithalat imkânlarının daralmasıyla birlikte gereksinimlerin iç pazardan tedarik edilmesi zorunluluğu, iktisadın tüm kademelerinde yeni bir devlet müdahalesini beraberinde getirdi. Tabii bu müdahalenin boyutu, Türkiye’nin ekonomik gelişmişlik seviyesi ile doğru orantılı bir şekilde gelişti.

Savaş yıllarında, iki farklı ekonomi politikasının uygulandığı görülmektedir. 1939-1942 yılları arasında iş başında bulunan Refik Saydam Hükümeti, sıkı ekonomik tedbirlere başvururken, 1942-1945 yıllarındaki Şükrü Saraçoğlu Hükümeti ise fiyatları gevşetme yoluna gitti. Savaş dönemi boyunca gerek Saydam ve gerekse Saraçoğlu hükümetlerinin, ihtikârla mücadele hususunda vücuda getirdikleri murakabe sistemi, donanım eksikliği ve organizasyonlardaki bozukluklar sebebiyle büyük oranda ölçüsüz bir şekilde yürütüldü. Üretim yerine, sorunları hafifletme yoluna gidilmesi, sorunları tamamıyla çözmeye yetmedi.

Anahtar Kelimeler

II. Dünya Savaşı, Türkiye, İaşe, İhtikâr

Kaynakça

• ATASE Arşivi, İkinci Dünya Savaşı Koleksiyonu, K 6, D 142, B 142-3. Başkanlık Cumhuriyet Arşivi (BCA). Cumhurbaşkanlığı Arşivi A II, D 13, F 8742-8.
• BORATAV, K., Türkiye İktisat Tarihi (1908-2007), İmge Kitabevi, 2003. BARUTÇU, F. A., Siyasî Anılar (1939-1954), Milliyet Yayınları, İstanbul, 1977. GOLOĞLU, M., Türkiye Cumhuriyeti Tarihi 3: Milli Şef Dönemi (1939-1945), Kalite Matbaası, Ankara, 1974. KARAOSMANOĞLU, Y. K., Politikada 45 Yıl, İletişim Yayınları, İstanbul, 2002. KESLER, S., “Köylünün Kurt Kuş Hakkı Diye Tarlada Bıraktığı Buğdaylar”, Tan, 19 Ağustos 1942, 3. KOÇAK, C., Türkiye’de Milli Şef Dönemi (1938-1945), C. 2, İletişim Yayınları, İstanbul, 2007.