Osmanlı Dönemi Medine Tarihinin Kaynakları (923/1344 - 1517/1925 Tarihleri Arası Medine Şer‘iyye Sicilleri)

Yıl 2021, Cilt: 8 Sayı: 3, 1260 - 1292, 25.09.2021

Çevirmen: Rahmi Tekin

Öz

Medine’nin İslâm âlemi için ayrı bir önemi vardır. İslâm’ın zuhurundan beri kurulan İslâm devletleri tarafından bu hassasiyet gözetilmiştir. Medine Hz. Peygamberin hicret ettiği yer, İslâm’ın dünyaya yayıldığı merkez, Mescid-i Nebevî’nin ve Hz. Peygamberin kabrinin bulunduğu şehirdir. Hicaz bölgesi 1517’de Osmanlı hâkimiyetine girmiştir. Bu tarihten itibaren Osmanlı padişahı aynı zamanda İslam âleminin halifesi de sayılmıştır. Böylece kutsal toraklara hizmet etme şerefi artık Türklere geçmişti. Türkler Harameyn’e hizmeti bir ibadet şuuru ile yapmışlardır. Osmanlı Devleti hâkimiyeti altına giren yerlerde adaleti sağlamak ve hukuk kurallarını işletmek adına bir kadının atanması genel kurallar arasında sayılır. 1517 tarihinden itibaren, Medine’de Osmanlı kadılarının varlığı görülmektedir. Söz konusu makale, Fâiz bin Musa el-Berdânî el-Harbî’nin 2001 yılında ed-Dâre adlı dergide yayınladığı makalenin tercümesidir. Bu tercümeyi yapmakla amacımız, Türk ilim âleminin dikkatini Medine’de bulunan Osmanlı dönemi şer‘iyye sicillerine dikkati çekmektir. Sicillerde kullanılan literatüre sadık kalmaya çalışılmıştır. Yazarın vermiş olduğu birtakım bilgiler metin içinde açıklanmıştır. Yazar, üçüncü bölümde Medine Şer‘iyye sicillerinden çıkarılan yüz on kadının ismini zikretmiştir. Ancak, kadıların isminin geçtiği yerlerde övücü ifadelerde aşırıya gidildiğinden zaman zaman eleştirmiştir. Tekrara kaçan bu bilgiler kullanılmamış, bunun yerine söz konusu kadının atama tarihini, adının geçtiği sicilin adresi ve özel bir durumu varsa onlar tablo halinde verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Medine, Şer‘iyye Sicilleri, Osmanlı Devleti, Hicaz, Kadı

Sources of Medina History in Ottoman Period (Medina Sharia Registers between 923/1344 - 1517/1925)

Öz

Medina has special importance for the whole Islamic world. This sensitivity has been taken into consideration by the Islamic states established since the appearance of Islam. Medina is the place where the Prophet emigrated, the center of Islam spread to the world, Masjid al-Nabawi, and the city where the grave of the Prophet is located. Hejaz region entered Ottoman rule in 1517. Henceforward, the Ottoman sultan was also regarded as the caliph of the Islamic world. Thus, the honor of serving the Holy Land was passed to the Turks. The Turks served Harameyn (Mecca and Medina) with a consciousness of worship. An appointment of a Kadi (Judge) to ensure justice and to operate the rules of law in the places under the domination of the Ottoman State was considered among the general rules. As of 1517, the presence of Ottoman judges was seen in Medina. This article is a translation of an article published by Fâiz bin Musa al-Berdânî al-Harbî in the journal al-Dâra in 2001. Our aim in doing this translation is to draw the attention of the Turkish scientists to the records of the Ottomans in Medina. In the translation, no saving was made in the matters stated by the author. It has been tried to stick to the literature used in the registers. Some information given by the author were explained in the text. In the third chapter, the author mentioned the names of one hundred ten Kadi who were present in the Medina Sharia registers. However, he sometimes criticized the exaggerated names of Kadis where the names were mentioned. No relevant critical statements were used in the translation but the date of appointment of the Kadi, the address of the registry in which his name is mentioned and, if there was a special case for him was given in a table. 

Anahtar Kelimeler

Medina, Sharia Records, Ottoman Empire, Hejaz, Kadi

Kaynakça

• Fâiz bin Musa el-Berdânî el-Harbî, “min mesâdır târîhi’l-Medineti’l-münevvere: Sicillâtu’l-mahkemeti’ş-Şer‘iyyeti’l-Kübrâ fî’l-müddeti min H. 923 ilâ 1344”, ed-Dâre, yıl 27, sayı 1, s. 75-135, Medine 1422.