Kazakistan Araştırmaları Derneği Aktöbe Şubesi Örneğinde Kazakistan’da Siyasî Baskı

Yıl 2021, Cilt: 8 Sayı: 4, 1467 - 1488, 30.12.2021

Ercan Çelebi , Begimbayeva Zhibek Saginbaevna

Öz

Rusya’da Çarlığın 1917 Bolşevik İhtilâli ile birlikte yıkılmasından sonra yeni Sovyet ideolojisi, halk kitlelerinin ve hatta bireylerin bütün hayatlarını kuşatan ve belirleyen, asıl, temel ve tek ideoloji oldu. Bütün Sovyet vatandaşlarından beklenen rejime itaat etmek ve Sovyet ideolojisine sahip çıkılmasıydı. Bununla birlikte Sovyet ideolojisi ile uzlaşamayan ve çatışanlar, halk düşmanı olarak görüldü. Sovyet Rusya’da rejimin ve ideolojinin korunması sorunu, siyasî baskıları artırdığı gibi, bir devlet terörünü de ortaya çıkardı. Özellikle Stalin dönemi rejimle çatışanların tutuklandığı, sürgün edildiği, kamplarda tutulduğu ve öldürüldüğü bir kızıl terör dönemi oldu. Bu durum Sovyetlerde düzenli ve özel hapishaneler, filtreleme ve esir kampları, işçi ıslâh kolonileri, özel yerleşimler ve bilimsel hapishanelerden oluşan bir Sovyet Gulag Sistemi’ni de beraberinde getirdi. Siyasî baskılara ayrıca aydınlar, bilim adamları ve bilimsel kuruluşlarda marûz kaldı. Bu çerçevede Aktöbe Bölgesi’ni tarihî, coğrafî, jeolojik ve sosyo-kültürel bakımlardan araştırmak amacıyla kurulmuş olan Kazakistan Araştırmaları Derneği Aktöbe Şubesi ve onun üyeleri arasında bulunan Kudaybergen Kuanovich Zhubanov, Tel Bukpanuly Zhamanmurunov, Nikolai Alekseevich Kadochkin, Boris Vasilievich Tishkov, Gavriil Yemelyanovich Petryuk ve Salykh Ainabekov’da siyasî baskıya marûz kalanlar arasında yer aldı. Siyasî baskılar ve Sovyet terör devresi, Kazakistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Tarihi’nin de trajik bir dönemini oluşturdu. Bununla birlikte Kazakistan’ın 16 Aralık 1991’de bağımsızlığını kazanmasından sonra gerek bu kötü devrenin bıraktığı izleri hafızalardan silmek, gerekse siyasî baskı mağdurlarına itibarlarını iade etmek için önemli adımlar atıldı. Bu çalışmada 26 Mayıs 1926’da kurulan Kazakistan Araştırmaları Derneği Aktöbe Şubesi’nin kuruluşu, faaliyetleri ve üyelerinin Stalin döneminde marûz kaldıkları siyasî baskılar ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kazakistan, Stalin Dönemi, Siyasi Baskı, Kazakistan Araştırmaları Derneği Aktöbe Şubesi

Political Repression In Kazakhstan On The Example Of The Aktöbe Branch Of The Society For The Study Of Kazakhstan

Öz

After the collapse of Tsarism in Russia with the 1917 Bolshevik Revolution, the new Soviet ideology became the main, principal and only ideology that surrounded and determined the whole lives of the masses of the people and even individuals. However, those who could not reconcile and clash with the Soviet ideology were seen as public enemies. The problem of preserving the regime and ideology in Soviet Russia brought political repression and state terror. Especially the Stalin era was a period of red terror in which workers, peasants, rich people, soldiers, politicians, women and children were arrested, exiled, kept in camps and killed from time to time. Intellectuals, scientists and scientific organizations were also exposed to political pressures. In this context, The Kazakhstan Studies Association Aktobe Branch and its members Kudaybergen Kuanovich Zhubanov, Tel Bukpanuly Zhamanmurunov, Nikolai Alekseevich Kadochkin, Boris Vasilievich Tishkov, Gavriil Yemelyanovich Petryuk and Salykh Ainabekov were also among those exposed to political pressure. Political repressions and the Soviet terror circuit created a tragic period in the History of the Kazakh Soviet Socialist Republic. In this study, the establishment and activities of the Kazakhstan Studies Association Aktöbe Branch, which was established on May 26, 1926, and the political pressures that its members were subjected to during the Stalin period are discussed.

Anahtar Kelimeler

: Kazakhstan, Stalin Period, Political Repression, Aktöbe branch of the Society for the Study of Kazakhstan.

Kaynakça

• Aktöbe Bölgesi Devlet Arşivleri F. 497, Op. 1, D. 7. Aktöbe Bölgesi Devlet Arşivleri F. 497, Op. 1, D. 8.