Denizli’deki Erken Cumhuriyet Dönemi Okul Yapılarının Mimari Özelliklerine Genel Bir Bakış

Yıl 2022, Cilt: 9 Sayı: 3, 964 - 996, 08.10.2022

Meryem Yıldız

Öz

Cumhuriyet’in ilanıyla birlikte çağdaş ve medeni bir toplumun temellerini atmak amacı ile laik anlayışın hâkim olduğu kurumlar oluşturulur. Ülke genelinde bu yönde inkılâplar yapılır. Eğitim ve öğretim alanında yapılan çalışmalar, oluşturulan yeni düzenin başında gelir. Anadolu’nun tüm bölgelerine gönderilen tip projelerle nüfusun tamamının okuryazar olması ve çağdaş eğitim anlayışının ülkenin dört bir yanına hâkim olması hedeflenir. Bahsi geçen amaçlar doğrultusunda Erken Cumhuriyet Dönemi’nde Denizli’de inşa edilen okullar varlıklarını koruyarak günümüze ulaşır. Erken Cumhuriyet Dönemi’nde inşa edilen bu okullar, I. Ulusal Mimari üslup özelliklerini bünyelerinde barındırır. Denizlideki tarihi okulların genel özelliklerine baktığımızda ise çoğunluğu dikdörtgen bir alan üzerine yerleştirilmiş olup, kısa kenarların iki ucundaki kütleler dışa taşırılarak I plan şeması oluşturulmuştur. Ayrıca anıtsal giriş aksları ve kemerli pencere düzenlemeleriyle cephelere dinamik bir görünüm verilmiştir. Kırma çatı sistemi ve geniş saçaklarla yapının sade fakat dinamik görünümü desteklenmiştir. Denizli’de Erken Cumhuriyet Dönemi’nde inşa edilen, kız ve erkek öğrencilerin birlikte okuduğu, karma eğitim hâkim olduğu tarihi okullar, işlevsel yapılar olarak karşımıza çıkmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Denizli, Okul, I. Ulusal Mimarlık, I Plan Tipi

An Overview of the Architectural Features of Early Republican School Buildings in Denizli

Öz

With the proclamation of the Republic, institutions with a secular understanding were established to lay the foundations of a modern and civilized society. Reforms were made in this direction throughout the country. Studies in the field of education and training were at the forefront of the new order, created. With the type projects sent to all regions of Anatolia, it is aimed that the entire population is literate and that the modern understanding of education prevails all over the country. In line with the purposes mentioned above, the schools built in Denizli during the Early Republican Period have survived to the present day. These schools, built in the Early Republican Period, contain the characteristics of the I. National Architectural style. When we look at the general characteristics of the historical schools in Denizli, most of them are placed in a rectangular area, and the masses at both ends of the short sides are projected to form an I plan scheme. In addition, a dynamic appearance has been given to the facades with monumental entrance axes and arched window arrangements. The simple but dynamic appearance of the building is supported by the hipped roof system and wide eaves. The historical schools, built in Denizli in the Early Republican Period, in which male and female students study together and co-education is dominant, appear as functional structures.

Anahtar Kelimeler

Denizli, School, I. National Architecture, I Plan Type

Kaynakça

• Alpagut L., “1930’larda Bir Mimar: İzzet Baysal”, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, C. 26, S. 1, Ankara 2009, 13-31.
• Alsaç Ü., Türk Mimarlık Düşüncesinin Cumhuriyet Devrindeki Evrimi, Mimarlık, S. 11-12, Ankara 1973, 13-25.
• Aslanoğlu İ., Erken Cumhuriyet Dönemi Mimarlığı 1923-1938, ODTÜ Mimarlık Fakültesi Yayını, Ankara 2001.
• Aslanoğlu İ., “Birinci ve İkinci Mimarlık Akımları Üzerine Düşünceler”, Mimaride Türk Milli Üslubu Semineri, İstanbul 11-12, İstanbul 1984, 41-51.
• Başkan S.,“Türk Modernleşmesi ve Erken Cumhuriyet Döneminin “Milli Mimarlığı”, Turkish Studies Volume, C.11 S.13, Ankara 2016, 97-116.
• Batur A., “Cumhuriyet Dönemi Türk Mimarlığı”, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, Ayrı Basım, İstanbul 1984.
• Eldem H. S., “Elli Yıllık Cumhuriyet Mimarlığı”, Akademi Mimarlık Dergisi, S. 11-12, İstanbul 1973, 5-11.
• Sözen M., Cumhuriyet Dönemi Türk Mimarlığı, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Ankara 1984.
• Sözen M., “Birinci Ulusal Mimarlık Üslubu ve Mimarları”, Mimaride Türk Milli Üslubu Semineri, İstanbul 11-12, İstanbul 1984, 35-39.
• Şahin M., “Atatürk Dönemi Okul Mimarisi”, 9. Uluslararası Atatürk Kongresi, Amasya 2019, 1483-1514.
• Kul N. F., “Bir Erken Cumhuriyet Dönemi Mirası: Uzunköy Mektebi”, Ege Mimarlık, 2012, 18-21.
• Kul N. F., “Erken Cumhuriyet Dönemi İlkokul Binaları, Mimarlık Dergisi 360, 2011, 2011, 66-71.
• Özyiğit H., “Cumhuriyetin ilk Mektepleri: Buldan Cumhuriyet Numune Mektebi/Dört Eylül Mektebi”, Acamedia, Denizli 2018, 677-706.
• Maarif Teşkilatına Dair Kanun, (Resmi Ceride ile Neşir ve İlanı:3/IV/1926- Sayı338), No 789.
• Yaldız E. Parlak Ö., Birinci Ulusal Mimarlık Dönemi Kamu Yapıları”, International Socıal Sciences Studıes Journal, 4(24), 2018, 4930-4947.