14 May 1950 General Elections

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 5, 3257 - 3271

Cigdem Aydogmus

https://doi.org/10.46868/atdd.2024.817

Öz

The general elections held in Turkey on 14 May 1950 mark an important moment in the country's political history. They reflect not only an important turning point in governance, but also broader socio-political changes within the nation. Prior to these elections, Turkey was largely characterised by a one-party system dominated by the Republican People's Party (CHP), which had been in power since the founding of the Republic in 1923. However, the electoral landscape changed dramatically with the emergence of the Democratic Party (DP), which capitalised on widespread discontent with the authoritarian tendencies of the CHP and the economic hardships facing the population. This election was notable for its competitive spirit and unprecedented level of public participation, as voters were offered a real choice for the first time in decades. The election results, which resulted in the decisive victory of the DP led by Adnan Menderes, not only removed the long-standing political hegemony of the CHP, but also ushered in a new era of multi-party democracy in Turkey. Through an analysis of the main political changes, the roles of the major parties and their overall impact on the governance of Turkey, this article aims to explain the significance of the 1950 general elections as a turning point that reshaped the course of Turkish politics and laid the foundations for the democratic processes that followed. The study is completed by using research, examination and analysis methods in the light of literature sources.

Anahtar Kelimeler

Turkey, Democracy, Elections, 14 May 1950 elections

14 Mayıs 1950 Genel Seçimleri

Öz

Türkiye'de 14 Mayıs 1950'de yapılan genel seçimler, ülkenin siyasi tarihinde önemli bir anı işaret etmektedir. İlgili seçimler yalnızca yönetimde önemli bir dönüm noktasını değil, aynı zamanda ulus içindeki daha geniş sosyo-politik değişimleri de yansıtmaktadır. Bu seçimlerden önce, Türkiye büyük ölçüde 1923'te Cumhuriyet'in kuruluşundan bu yana iktidarda olan Cumhuriyet Halk Partisi'nin (CHP) egemen olduğu tek partili bir sistemle karakterize ediliyordu. Ancak, CHP'nin otoriter eğilimleri ve halkın karşı karşıya olduğu ekonomik zorluklarla ilgili yaygın hoşnutsuzluktan yararlanan Demokrat Parti'nin (DP) ortaya çıkmasıyla seçim manzarası önemli ölçüde değişmiştir. Bu seçim, seçmenlere on yıllardır ilk kez gerçek bir seçenek sunulduğundan, rekabetçi ruhu ve benzeri görülmemiş düzeydeki kamu katılımıyla dikkat çekiyordu. Adnan Menderes liderliğindeki DP'nin kesin zaferiyle sonuçlanan seçim sonuçları, yalnızca CHP'nin uzun süredir devam eden siyasi hegemonyasını ortadan kaldırmakla kalmadı, aynı zamanda Türkiye'de çok partili demokrasinin yeni bir dönemini başlattı. Bu makale, temel siyasi değişikliklerin, büyük partilerin rollerinin ve Türkiye'nin yönetimi üzerindeki genel etkisinin analizi yoluyla, 1950 genel seçimlerinin Türk siyasetinin gidişatını yeniden şekillendiren ve ardından gelen demokratik süreçlerin temellerini atan bir dönüm noktası olarak önemini açıklamayı amaçlamaktadır. Çalışma literatür kaynakları ışığında araştırma, inceleme ve analiz yöntemleri kullanılarak tamamlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Türkiye, Demokrasi, Seçim, 14 Mayıs 1950 seçimleri

Kaynakça

• Akşam, 23 Mayıs 1950, s. 1.
• Akşam, 24 Mart 1950, s. 1, 2. Akşam, 24 Mart 1950, s. 1.
• Akşam, 26 Mart 1950, s. 1.
• Akşam, 8 Şubat 1950, s. 1, 2. Cumhuriyet, 16 Mayıs 1950, s. 1-3.
• Hürriyet, 15 Mayıs 1950, s.1.
• Hürriyet, 8 Şubat 1950, s. 1.
• Vakit, 24 Mart 1950, s. 1.
• Vakit, 24 Mart 1950, s. 1.
• Vakit, 26 Mart 1950, s. 1.
• Vakit, 3 Nisan 1950, s. 1, 2.
• Vakit, 6 Nisan 1950, s. 1.
• Vakit, 8 Şubat 1950, s. 1.
• Albayrak, M. (2004). Türk Siyasi Tarihinde Demokrat Parti (1946–1960). Phoenix.
• Albayrak, M. (2009). Demokrat Parti Döneminde İktidar Muhalefet İlişkileri. Demokrasi Platformu, 5 (17).
• Alp, B. (2019). Demokrat Parti (Dp)'nin muhalefet, iktidar ve çöküş yılları (1946-1960) [Master's thesis, Aksaray Üniversitesi]. Yök Tez.
• Burçak, R. S. (1979). Türkiye’de Demokrasiye Geçiş (1945–1950). Olgaç Yayınevi. Ekinci, N. (2002). İnönü Dönemi ve II. Dünya Savaşı Yılları. Türkler Ansiklopedisi, (C.16). Yeni Türkiye Yayınları.
• Gökçeler, O. (2022). 14 Mayıs 1950 Milletvekili Seçimlerinden 22 Mayıs 1950 Cumhurbaşkanı Seçimine İktidarın Değişimi. Erzurum Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (15), 145-166.
• Gündüz, M. (2007). Demokrat Parti’ye Karşı Muhalefet ve Milli Muhalefet Cephesi (1956-1960)(CHP, HÜR. PARTİ, CMP) [Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi]. Yök Tez.
• Güngör, S. (2010). 14 Mayıs 1950 Seçimleri ve CHP’de Bunalım. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, (21), 193-208.
• Güray, Ş. (2020). Çok Partili Hayata Geçiş ve Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası. Türk dünyası araştırmaları, 125 (247), 405-420.
• Karataş, M. (2022). Türkiye’de Çok Partili Hayata Geçiş Sürecinin İç ve Dış Dinamikleri Üzerine Bir Değerlendirme. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum, 11 (32), 303-323.
• Karpat, K. H. (1996).Türk Demokrasi Tarihi, (Sosyal, Ekonomik, Kültürel Temeller). Afa Yayınları.
• Keskin, Y. Z. (2012). Demokrat parti iktidarı ve günümüze yansımaları. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(2). 107-130.
• Kirkpinar, L. (2002). Demokrat Parti ve Muhalefet Stratejisi. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 1, 85-98.
• Köse, A. & Yılmaz, M. (2019). Türkiye Siyasetini Değerler Üzerinden Okumak: 14 Mayıs 1950 Seçimi. İnsan ve İnsan, 6 (20), 263-288.
• Örmeci, O. (2011). Türkiye'de Çok Partili hayata geçiş ve karşılaşılan sorunlar. Retrieved at October, 5, 2016.
• Salep, M. (2020). Çok Partili Hayata Geçiş Sürecinde CHP’nin Siyasal Politikası Üzerine Bir Değerlendirme (1938-1950). İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 9 (2), 1092-1126.
• Şahin, E. & Tunç, B. (2015). Demokrat Parti’nin kuruluş süreci ve DP–CHP siyasî mücadelesi (1945-1947). Sosyal ve Kültürel Araştırmalar Dergisi (SKAD), 1(2), 31-69.
• Tunç, T. (2023). Demokrat Parti İktidarı Döneminde İktidar-Muhalefet Cepheleşmesi Ve Bu Cepheleşmenin Kırsal Kesime Yansımasında Sözlü Tarih Örneği. Anadolu Mecmuası, 2 (3), 59-88.
• Yalman, A. E. (1970).Yakın Tarihte Gördüklerim ve Geçirdiklerim, (1945– 1970). (C. IV). Rey Yayınları.
• Yetkin, Ç. (1983). Türkiye’de Tek Parti Yönetimi (1930–1945). (I. b). Altın Kitaplar Matbaası.
• Yılmaz, E. (1954). 1950 Seçimlerinin Önemi, Öne Çıkan Özellikleri ve Siyasal Sonuçları. Humanities Sciences, 5 (4), 541-551.
• https://www.iletisim.gov.tr/images/uploads/dosyalar/iki
• https://www.ysk.gov.tr/doc/dosyalar/docs/1950MilletvekiliSecimi/1950_Secim_
• https://www.setav.org/yorum/turkiye-demokrasisi-baglaminda-14-mayis-1950-