Bir Bilgi Kaynağı Olarak Duygu-Akıl İlişkisi

Year 2021, Volume: 1 Issue: 6, 21 - 45, 19.02.2021

Aysel Tan

Abstract

Duygu meselesi bu makalede üç aşamalı olarak ele alınmıştır. Böylece duygu, gerçekçi ve açıklanabilir temelle inşa edilmiş olmaktadır. İlk aşamada insan beyninin fizyolojik yapısının duygu ile olan ilişkisi üzerinde durulmuştur. Beynin bölümlerinden alt/ilkel beyin (duyguların ortaya çıktığı bölge/duygu merkezi) ile üst/gelişmiş beyin (akıl-mantık merkezi, prefrontal lob) arasındaki bağlantıya değinilmiştir.
İkinci olarak, Jean Piaget’in Zihinsel Gelişim Kuramı’na göre insanın duygusal ve zihinsel gelişimi anlatılmıştır. Duygusal/Sezgisel dönemde (4-7 yaş/Duygusal Sezgicilik) insan tamamen duyguların etkisindeyken , 7-11 yaşa ulaşan insan, duygulara eşlik eden somut bir dünyanın farkına varır ve zihni Somut İşlemler Dönemi’ne geçer. Somut işlemler döneminde evreni ‘deney’ yaparak tecrübe eder. Ve 11-17 yaşında ise insan, çekirdeğini duyguların oluşturduğu üzerine somut bir evreni koyarak inşa ettiği zihinsel yapısına akıl ve mantığın eklenmesiyle Soyut İşlemler Dönemi’ne ulaşır.
Duygu insan beyninin en önemli fonksiyonlarından biridir ve akıl yürütme sistemi duygusal sistemin bir uzantısı olarak evrilmiştir. Duygu, akıl yürütme sürecinde farklı roller oynamaktadır. Duygu bir önermenin ağırlığını artırarak, sonucu o önermenin lehinde etkileyebilir. Ayrıca duygu, bir karara varmak için dikkate alınması gereken çok sayıda olgunun akılda tutulması sürecinde de yardımcı olur. Duygu, akıl yürütmede çok önemli fonksiyona sahip olduğu, aklın da duyguları kontrol etmede önemli olduğu örnekler üzerinden açıklanmıştır. Yine duygu, aklın/mantığın, bilimsel bilgiyi doğru bir şekilde işlemesinde yardımcı olabilir ve isabetli kararlar aldırabilir.

Keywords

sağ beyin, sol beyin, Somatik İşaretleyici Hipotezi, akılcı sezgi, duygusal sezgi

References

• Arpat, O. (2018, Ocak 25). Ayrık Beyin Sendromu. Mart 5, 2020 tarihinde www.noroblog.net: http://noroblog.net/2018/01/25/ayrik-beyin-sendromu-1-beyin-2-insan/ adresinden alındı
• Bacanlı, H. (2002). Gelişim ve Öğrenme. Ankara: Nobel.
• Bergson, H. (tarih yok). Ahlak İle Dinin İki Kaynağı (2 b.). (M. Karasan, Çev.) Ankara: MEB.
• Boydak, H. A. (2017). Beyin Yarım Kürelerinin Gizemi (3 b.). İstanbul: Beyaz.
• Canan, S. (2014, 7 4). N Beyin, Öteki Gündem Programı. Nisan 1, 2019 tarihinde You Tube: https://www.youtube.com/watch?v=0XxYcihjLB4 adresinden alındı
• Cüceloğlu, D. (2000). İnsan ve Davranışı (10 b.). İstanbul: Remzi.
• Damasio, A. R. (2006). Descartes'in Yanılgısı (3 b.). (B. Atlamaz, Çev.) İstanbul, İstanbul: Varlık.
• Deniz, M. E. (2012). Eğitim Psikolojisi (6 b.). Ankara, Ankara: Maya.
• Edvard, S. (2017). Psikolojiye Giriş (5 b.). (Ö. Ö.-D. Fehatoğlu, Çev.) Ankara: Arkadaş.
• Erbaş, O. (2015). Aşkın Nörobiyolojisi Konferansı. Mart 20, 2019 tarihinde You Tube: https://www.youtube.com/watch?v=P-ZVbuFX2Bk adresinden alındı
• Filiz, Ş. (1995). İslam Felsefesinde Mistik Bilginin Yeri. İstanbul: İnsan.
• Goleman, D. (2004). Duygusal Zeka (25 b.). (B. S. Yüksel, Çev.) İstanbul: Varlık.
• Gökberk, M. (2000). Felsefe Tarihi. İstanbul: Remzi.