Ebeveynlik Yolculuğunda İlk Durak: Doğum Sonrası Dönemde Ebeveynlik Davranışı

Year 2025, Volume: 5 Issue: 14

Neva Çöpden , Hüsniye Dinç Kaya , Sevil Günaydın

https://doi.org/10.54270/atljm.2025.97

Abstract

Doğum sonrası dönem, ebeveynlik sürecinin başlangıcında ebeveynlerin psikolojik, duygusal ve sosyal anlamda önemli değişimler yaşadığı kritik bir süreçtir. Ebeveynlik davranışları; sosyodemografik özellikler, psikolojik durum, obstetrik öykü, sosyal destek, kültürel değerler ve anne-babanın bağlanma stilleri gibi çok sayıda faktörden etkilenmektedir. Doğumun planlı olup olmaması, doğum deneyiminin travmatik olması, annenin gebelik ve bebek bakımı konusundaki bilgi düzeyi gibi unsurlar, ebeveyn-bebek bağlanmasını doğrudan etkilemektedir. Özellikle annelerin prenatal dönemde bebeğe yönelik duygusal temsilleri, doğum sonrası dönemdeki ebeveynlik davranışlarını ve bağlanma kalitesini belirlemede önemli bir rol oynamaktadır. Babaların da bu süreçte yaşadığı duygusal geçişler ve destek ihtiyacı göz önünde bulundurulmalıdır. Sağlık profesyonelleri, özellikle ebe ve hemşireler, ebeveynlere yönelik danışmanlık ve eğitim hizmetleriyle bu geçiş sürecini kolaylaştırabilir. Ebeveynliğe geçiş sürecinde bireylere psikososyal destek sunulması hem ebeveyn davranışlarını iyileştirmekte hem de bebeğin sağlıklı gelişimini desteklemektedir. Bu derlemede, doğum sonrası dönemde ebeveynlik davranışlarını etkileyen faktörler ve bu davranışların bebek gelişimine etkileri ele alınmıştır.

Keywords

Doğum sonrası dönem , ebeveynlik davranışı , psikososyal uyum

Project Number

YOK

THE FIRST STOP ON THE PARENTING JOURNEY: PARENTING BEHAVIOUR IN THE POSTPARTUM PERIOD

Abstract

The postpartum period is a critical phase marking the beginning of parenthood, during which parents experience significant psychological, emotional, and social transitions. Parenting behaviours are shaped by multiple determinants, including sociodemographic factors, psychological conditions, obstetric history, social support, cultural values, and the attachment styles of both parents. Factors such as unplanned pregnancies, traumatic birth experiences, and the mother's knowledge level regarding prenatal and neonatal care significantly affect the quality of parent-infant bonding. Notably, the emotional representations of the infant formed by mothers during the prenatal period play a critical role in shaping postnatal parenting behaviours and attachment. Fathers also undergo emotional transitions in this period, and their need for support should be acknowledged. Health professionals, particularly midwives and nurses, are essential in providing accurate information and guidance, helping families adapt to their new roles. Providing psychosocial support during the transition to parenthood improves parenting behaviours and promotes the healthy development of the infant. This review focuses on parenting behaviours in the postpartum period and explores the various factors influencing them, as well as their effects on child development.

Keywords

Postnatal period , parenting behaviour , psychosocial adjustment

Ethical Statement

Ethical permission was not obtained as it was a review.

Supporting Institution

No financial support was received.

Project Number

YOK

Thanks

The authors have no acknowledgements to declare.

References

• Ayvacı HK, Bağcı H, Paparacı İ, Demirtaş H, Bay F, Karakoç H. Doğumda anne memnuniyeti ve erken ebeveynlik davranışı arasındaki ilişki. Gen Sağlık Bilim Derg. 2022;4(3):226-34.
• Özdemir AA, Köse S, Küçükoğlu S, Akbakay S. Türkiye’nin doğusunda bir ilde yaşayan annelerin doğum sonu dönemde ebeveynlik davranışları. Anadolu Hemşirelik Sağlık Bilimleri Derg. 2021;24(2):231-8.
• Özkan H, Çelebioğlu A, Üst ZD, Kurudirek F. Investigation of the parenting behaviors of fathers in the postpartum period. İzmir Dr Behçet Uz Çocuk Hast Derg. 2016;6(3):191–6
• Daş Z. Gebeliğin psikososyal ve kültürel boyutu. In: Taşkın L, editor. Doğum ve kadın sağlığı hemşireliği. 13th ed. Ankara: Akademisyen Tıp Kitabevi; 2016. p. 253–4
• Ersanlı Kaya C, Hotun Şahin N. Ebeveyn uyum desteği programı ile ebeveyn öz yeterlik algısının geliştirilmesi. Ordu Üniv Hemşirelik Çalışmaları Derg. 2020;3(3):319-28.
• Bilgin NÇ, Ak B, Potur DC, Ayhan F. Doğum yapan kadınların doğumdan memnuniyeti ve etkileyen faktörler. Sağlık Bil Meslek Derg. 2018;5(3):342-52.
• Taner S, Çalışır H. Planlanmamış gebeliklerin doğum sonrası erken dönemdeki annelik davranışına etkisi. Adnan Menderes Üniv Sağlık Bil Fak Derg. 2021;5(1):37–50
• Smorti M, Ponti L, Tani F. Maternal depressive symptomatology during pregnancy is a risk factor affecting newborn’s health: A longitudinal study. J Reprod Infant Psychol. 2019;37(4):444-52.
• Döner Şİ, Baş ZT, Duran B, Er M, Karakoç H. Fatherhood role perception in Turkey: Attitudes and behaviors of father. J Curr Nurs Res. 2021;1(2):59–67.
• Tonkuş MB. Maternal attachment and related factors. Yeni Yüzyıl J Med Sci. 2021;2(2):32-40.
• Karabulutlu Ö, Yavuz C. Yüksek riskli gebeliklerde depresyon ve anksiyete düzeylerinin sıklığının değerlendirilmesi. Caucasian J Sci. 2021;8(1):51-69.
• Kınık E, Özcan H. Maternal bağlanmayı etkileyen faktörler ve primiparlarda maternal bağlanma durumu. Sağlık Profesyonelleri Araştırma Derg. 2020;2(1):47-53.
• Küçükkaya B, Süt HK, Sevcan Ö, Sarıkaya NA. Gebelik döneminde çiftler arası uyum ve prenatal bağlanma arasındaki ilişki. Acıbadem Üniv Sağlık Bil Derg. 2020;1:102-10.
• Tunçel NT, Süt HK. Gebelikte yaşanan anksiyete, depresyon ve prenatal distres düzeyinin doğum öncesi bebeğe bağlanmaya etkisi. Jinekoloji Obstetrik Neonatol Tıp Derg. 2019;16(1):9-17.
• Vanwalleghem S, Miljkovitch R, Sirparanta A, Toléon C, Leclercq S, et al. Maternal attachment networks and mother–ınfant bonding disturbances among mothers with postpartum major depression. Int J Environ Res Public Health. 2023;20(12):6155.
• Ocak Aktürk S, Yılmaz T. Gebelik, doğum ve ebeveynlik süreçlerinde psikolojik dayanıklılık. Gevher Nesibe J Med Health Sci. 2023;8(2):260–9.
• Srivastava S, Gupta A, Bhatnagar A, Dutta S. Effect of very early skin to skin contact on success at breastfeeding and preventing early hypothermia in neonates. Indian J Public Health. 2014;58(1):22.
• Altun E, Kaplan S. Doğum travmasının anne ve bebek bağlanması üzerine etkisi. Türkiye Sağlık Bil Araştırmaları Derg. 2020;4(1):54-66.
• Başdaş Ö, Efe YS, Erdem E, Özdemir A, Güneş T, et al. Anne bebek bağlanmasını etkileyen faktörler. YOBÜ Sağlık Bil Fak Derg. 2022;3(2):130-6.
• Ranjbar F, Warmelink JC, Gharacheh M. Prenatal attachment in pregnancy following assisted reproductive technology: a literature review. J Reprod Infant Psychol. 2020;38(1):86-108.
• Tichelman E, Henrichs J, Schellevis FG, Berger MY, Burger H. Development of a risk classification model in early pregnancy to screen for suboptimal postnatal mother-to-infant bonding: A prospective cohort study. PLoS One. 2020;15(11):e0241574.
• Smorti M, Ponti L, Ghinassi S, Rapisardi G. The mother-child attachment bond before and after birth: The role of maternal perception of traumatic childbirth. Early Hum Dev. 2020;142:104956.
• Dekel S, Thiel F, Dishy G, Ashenfarb AL. Is childbirth-induced PTSD associated with low maternal attachment? Arch Womens Ment Health. 2019;22:119-22.
• Dayan G. Postpartum depresyonda maternal bağlanma ve algılanan sosyal destek arasındaki ilişkinin incelenmesi [thesis]. Lefkoşa: Yakın Doğu Üniversitesi; 2019
• Cui N, Wu S, Wang X, Sheng L. Experiences and needs of family members of perinatal infant deaths: a meta-synthesis. Front Public Health. 2025;13:1580039.
• Werner-Bierwisch T, Pinkert C, Niessen K, Metzing S, Hellmers C. Mothers’ and fathers’ sense of security in the context of pregnancy, childbirth and the postnatal period: an integrative literature review. BMC Pregnancy Childbirth. 2018;18(1):473.
• Nilsson I, Danbjørg DB, Aagaard H, Strandberg-Larsen K, Clemensen J, Kronborg H. Parental experiences of early postnatal discharge: A meta-synthesis. Midwifery. 2015;31(10):926-34.
• Conde A, Figueiredo B, Milgrom J. Editorial: Perinatal Mental Health and Wellbeing in Fathers. Front Psychol. 2022;13:875620.
• Entsieh AA, Hallström IK. First-Time parents’ prenatal needs for early parenthood preparation—a systematic review and meta-synthesis of qualitative literature. Midwifery. 2016;39:1-11.
• Koçak V, Altuntuğ K, Ege E. Babaların öz yeterlikleri ve doğum sonu güvenlik hislerinin değerlendirilmesi. Gümüşhane Üniv Sağlık Bil Derg. 2024;13(4):1733–40.
• Erbaş N, Demirel G. Babaların doğum sonu güvenlik hisleri ve etkileyen faktörler. Dokuz Eylül Üniv Hemşirelik Fak Elektr Derg. 2019;12(3):179-85.
• Darwin Z, Galdas P, Hinchliff S, Littlewood E, McMillan D, McGowan L, et al. Fathers’ views and experiences of their own mental health during pregnancy and the first postnatal year: a qualitative interview study of men participating in the UK Born and Bred in Yorkshire (BaBY) cohort. BMC Pregnancy Childbirth. 2017;17(1):45.
• Persson E, Kvist LJ. Postnatal sense of security, anxiety and risk for postnatal depression. J Womens Health Issues Care. 2014;3.
• Öztürk C, Güzel HŞ. Ebeveynlerin çocuğa yönelik temsillerinin ve ilgili ebeveyn davranışlarının çocuğa etkileri. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar. 2023;15(2):323–32.
• Terry M, Finger B, Lyons-Ruth K, Sadler LS, Slade A. Hostile/helpless maternal representations in pregnancy and later child removal: a pilot study. Infant Ment Health J. 2021;42:60–73.
• Fuertes M, Ribeiro C, Gonçalves JL, Rodrigues C, Beeghly M, Lopes dos Santos P, et al. Maternal perinatal representations and their associations with mother–infant interaction and attachment: a longitudinal comparison of Portuguese and Brazilian dyads. Int J Psychol. 2020;55:224–33.
• Dayton CJ, Levendosky AA, Davidson WS, Bogat GA. The child as held in the mind of the mother: the influence of prenatal maternal representations on parenting behaviors. Infant Ment Health J. 2010;31:220–41.
• Tambelli R, Trentini C, Dentale F. Predictive and incremental validity of parental representations during pregnancy on child attachment. Front Public Health. 2020;8:439.
• Kurt N, Özkan H. Annelik rolü ve mutluluk düzeyi arasındaki ilişki. YOBÜ Sağlık Bil Fak Derg. 2023;4(3):335–43.
• Kıraç A, Altuntaş D, Hançar D, Akman G. Baba bebek bağlanmasının desteklenmesinde hemşirenin rolü. Samsun Sağlık Bil Derg. 2021;6(Ö.1):33–40.
• Shorey S, Law E, Thilagamangai, Mathews J, Lim SH, Shi L, et al. Evaluating the effectiveness of the supportive parenting app on parental outcomes: randomized controlled trial. J Med Internet Res. 2023;25:e41859.
• Berger LM, Font SA. The role of the family and family-centered programs and policies. Future Child. 2015;25(1):155–76.