Türkiye’de Otomobil ve Ticari Araçlardan Alınan Özel Tüketim Vergisi ve Motorlu Taşıtlar Vergisinin Çevresel Etki ve Vergi Adaleti Bakımından Değerlendirilmesi

Yıl 2022, Cilt: 9 Sayı: 2, 29 - 43, 29.12.2022

Ahmet Somuncu

Öz

Teoride, emisyon vergileri, salınan sera gazı emisyonu birimi başına ödenen vergilerdir. Dünya’da son yıllarda motorlu taşıtlardan alınan servet ve tüketim vergileri, emisyona göre alınan vergilere dönüşme yolundadır. Pek çok ülke düşük emisyona sahip motorlu taşıtları ödüllendirme, yüksek emisyona sahip motorlu taşıtları cezalandırma yönünde vergi politikaları oluşturmaktadır. Vergi adaletinin temel amacı ise, vergi yükünün bireyler arasında dengeli bir şekilde dağıtılmasını sağlamaktır. Vergilendirmede adalet, eşit durumdakilerin eşit muameleye tabi tutulmalarına ve verginin ödeme gücü ile orantılı olması demektir. Daha düşük emisyon salımına sahip araçlardan daha düşük, yüksek emisyon salımına sahip araçlardan ise daha fazla vergiye tabi olması vergilendirmede adalet ilkesine uygundur. Ancak, Türkiye’de motorlu araçların emisyon salımını esas alan bir vergilendirme rejimi söz konusu değildir. Bu çalışmada, Türkiye’de satılan binek otomobilleri ile ticari araçlardan alınan Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) ve Motorlu Taşıtlar Vergisinin (MTV) emisyon salımı ve vergi adaleti bakımından karşılaştırılması amaçlanmıştır. Çalışma, motorlu kara taşıtları ile sınırlandırılmış olup, hava ve deniz taşıtları çalışma kapsamı dışında bırakılmıştır. Çalışmada ayrıca içten yanmalı motorlu binek otomobillerinden silindir hacmi 1.6 litreyi geçmeyenler, hibritler ve sadece elektrik motorlu olanlar incelenecektir. Son olarak, yük taşımaya mahsus araçlardan toplam ağırlığı 3.5 tonu geçmeyen kapalı kasa ve açık kasalı kamyonetler değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler

Özel Tüketim Vergisi, Motorlu Taşıtlar Vergisi, Vergi Adaleti, Emisyon salımı, Otomobiller, Ticari araçlar

Teşekkür

Sayın Editör. İyi çalışmalar dilerim.

An Evaluation of the Special Consumption Tax and Motor Vehicle Tax Levied on Automobiles and Commercial Vehicles in Turkey in Terms of Environmental Impact and Fairness in Taxation

Öz

Theoretically, emission taxes are taxes paid per unit of greenhouse gas emissions released. In recent years, wealth and consumption taxes taken from motor vehicles in the world are evolving into emission-based taxes. Many countries establish tax policies that reward low-emission motor vehicles and penalize high-emission motor vehicles. The main purpose of fairness in taxation is to ensure a balanced distribution of tax burden among individuals. Fairness in taxation means that those in equal standing are treated equally and that taxes are proportional to their ability to pay. It is in accordance with the principle of fairness in taxation that vehicles with lower emissions are subject to lower tax rates, whereas vehicles with higher emissions are subject to higher tax rates. However, in Turkey, there is no taxation regime based on emissions of motor vehicles. This study aims to compare the Special Consumption Tax (SCT) and Motor Vehicles Tax (MTV) levied from passenger cars and commercial vehicles sold in Turkey, in terms of emissions and fairness in taxation. The study is limited to motor land vehicles, excluding air and sea vehicles from the scope of the study. In addition, this study examines passenger cars with internal combustion engine and cylinder volume not exceeding 1.6 liters, hybrid passenger cars and passenger cars with only electric motors. Lastly, cargo carrier vehicles with closed box or open box van, with a total weight not exceeding 3.5 tons are evaluated in the study

Anahtar Kelimeler

Özel Tüketim Vergisi, Motorlu Taşıtlar Vergisi, Vergi Adaleti, Emisyon salımı, Otomobiller, Ticari araçlar

Kaynakça

• Bolahatoğlu, M. 2022. Yeşil Vergilerin Bazı OECD Ülkeleri İle Türkiye'deki Uygulamalarının Panel Veri Analizi Aracılığıyla Değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa, 245.
• Erdoğan, U. 2016. Motorlu Taşıtlar Vergisi Uygulamasında Alternatif Yöntemler. Gebze Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi.
• Hacıköylü, C. 2017. Türkiye’de Motorlu Kara Taşıtlarına İlişkin Mali Yükümlülükler. Nisan Kitabevi, Eskişehir.
• https://www.acea.auto/files/ACEA_Tax_Guide_2022.pdf, Erişim tarihi: 2022.
• https://www.fiatprofessional.com/tr/ticari-araclar: Erişim tarihi: 23.11.2022.
• https://www.ford.com.tr: Erişim tarihi: 23.11.2022.
• https://www.gib.gov.tr/Erişim tarihi: 23.11.2022.
• https://www.hyundai.com/tr/tr: Erişim tarihi: 23.11.2022.
• https://www.toyota.com.tr/: Erişim tarihi: 23.11.2022.
• https://www. https://www.vw.com.tr/: Erişim tarihi: 23.11.2022.
• Odabaş, H. ve Hayrullahoğlu, B. 2017.Çevresel Sorunların Çözümünde Motorlu Taşıtlar Vergisine Bakış: AB Üyesi Ülke Örnekleri. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (17):3,.55-56.
• Özkan, E.2019.Yeni Nesil Binek Otomobillerin Vergilendirilmesi: Türkiye Örneği. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi.
• Somuncu, A. ve Ayyıldırım K. 2022. Özelgeler ve Yargı Kararları Işığında Motorlu Kara Taşıtlarının Vergilendirme Sorunları. Yetkin Yayınları, Ankara, 268.
• Şenyüz, D. Yüce, M. ve Gerçek, A.2022.Türk Vergi Sistemi, 19. Baskı, Ekin Basım Yayın Dağıtım, Bursa.
• Şenzeybek, M.ve Mock, P. 2019. Türkiye’de CO2 emisyonlarının ve yakıt tüketiminin azaltılmasına yardımcı bir politika aracı olarak Özel Tüketim Vergisi, https://theicct.org/sites/default/files/publications/Registration_Tax_Turkey_TK_20190429.pdf. Erişim tarihi: 2022.
• Tunç, Z.2019. Motor Vehicles Tax: Some Problems and Evaluations. 34. International Public Finance Conference Proceeding Book, 78-84, April 24-27, 2019, Antalya-Turkey.
• Ulusoy, A.ve Akdemir,T. 2013.Yerel Yönetimlerin Finansman Sorunlarının Çözümünde Motorlu Taşıtlar Vergisi Önerisi. Sosyo Ekonomi Dergisi, (19), 19, 87-116.
• Üstün, Ü.S.2012. Motorlu Taşıtlar Üzerinden Alınan Vergilerin Çevreyi Korumaya Yönelik ve Adil Olarak Düzenlenmesi. Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, XVI,1.