YAŞAR KEMAL’İN İNCE MEMED I ADLI ROMANININ FARSÇA ÇEVİRİLERİNİN EŞDEĞERLİK BAĞLAMINDA KARŞILAŞTIRILMASI

Year 2024, Volume: 9 Issue: 2, 82 - 114, 31.12.2024

Yeşim Işık Bağrıaçık

https://doi.org/10.61134/audodilder.1522338

Abstract

Yaşar Kemal’in İnce Memed I adlı eseri İran’da ilk olarak hş.1353/1974 yılında Semin Bâğçebân, ikinci olarak da Husrev Mehrzâd tarafından hş.1382/2003 yılında tercüme edilmiştir. İlk tercümesinin yayımlandığı dönemde ilgi gördüğü ve yeni basımları yapıldığı halde eserin yıllar sonra neden ikinci tercümesine gerek duyulduğu sorunundan hareketle iki çeviri eşdeğerlilik bağlamında incelemeye tâbi tutulmuştur. Kaynak metin ile erek metin arasındaki ilişkiyi ifade eden “eşdeğerlik”i bazı araştırmacılar kaynak metindeki dilbilgisel yapıların ve anlamların erek metne aktarılması olarak değerlendirmişlerdir. Bazı araştırmacılar ise eşdeğerliliği dilsel göndergelerin değil onların anlam ve etki değerlerinin erek metne aktarılması olarak tanımlamışlardır. İki farklı dil arasında tam bir eşdeğerliliğin mümkün olmadığını ifade eden araştırmacılar da vardır. Bu çalışmada Yaşar Kemal’in İnce Memed I adlı romanındaki cümle yapılarının dilbilgisel açıdan nasıl aktarıldığına değinilecek olsa da özellikle cümlelerin anlam ve etki değerlerinin her iki Farsça çeviride yeteri düzeyde aktarılıp aktarılmadığı araştırılacaktır. Kaynak metnin başından, ortasından ve sonundan alınan metinler tablo içerisinde gösterilerek karşılaştırmalı biçimde incelenecektir. Aynı zamanda kaynak metindeki şiirsel anlatımın, zaman akışının, deyim ve atasözlerinin, yöresel ağzın, folklorik özelliklerin, zengin betimlemelerin erek dile aktarılırken ne tür değişikliklere uğradığı incelenerek eşdeğerliğin nasıl sağlandığı ortaya konulmaya çalışılacaktır. Kaynak odaklı bir bakış açısı ile değerlendirilecek olan çalışmada her iki erek metin kaynak metinle ve aynı zamanda erek metinler kendi aralarında karşılaştırılacaklardır.

Keywords

Yaşar Kemal, İnce Memed I, Farsça Tercüme, Karşılaştırma, Eşdeğerlik

A COMPARATIVE STUDY OF THE PERSIAN TRANSLATIONS OF YAŞAR KEMAL'S "INCE MEMED I" IN THE CONTEXT OF THE NOTION OF EQUIVALENCE

Abstract

References

• Aksoy, Berrin. (2001). Çeviride Çevirmen Seçimleri Işığında Çeviri Eleştirisi, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 18 (2): 1- 16.
• Aktaş, Tahsin. (1996). Çeviri İşlemine Genel Bir Bakış. Ankara: Orsen Matbaacılık.
• Artun, Erman. (1999) Çukurova Konulu Romanlarda Çukurova Halk ve Halk Edebiyatı Geleneği Ürünlerinin Etkisi ve Yeri. IV. Türk Dünyası Yazarlar Kurultayı Bildirileri kitabı içinde. Ankara: İlim ve Edebiyat Eseri Sahipleri Meslek Birliği Yayınları.
• Boztaş, İsmail. (1993). “Çeviri, Çevirmen, Dilbilim İlişkisi, Çeviride Eşdeğerlik Ve Kayıplar” Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi. 10 (2): 55 – 65.
• Çiftçi, Hasan. (2011). Uygulamalı Farsça Grameri (Gramer, Metin, Sözlük). Erzurum: Eser Ofset Basın Yayın Mat. Demirezen, Mehmet. (1993). “Çeviride Eşdeğerlik Sorunu” Uludağ Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi, 3 (1): 221-230.
• Gündüzalp, N. C. (2008). Charles Baudelaire’in Şiirlerinin Türkçe Çevirileri Üzerine İnceleme. Doktora Tezi, Adana: Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Işık Bağrıaçık, Yeşim. (2017). “Aziz Nesin’in Farsçaya Çevrilen Eserleri Üzerinden bir Okuma”, Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 60: 343-362.
• Işık, Yeşim. (2017). “İran’da İnce Memed I’in Etkisi Altında Yazılan Bir Eser: Madiyan Dağı Üzerinde Bir Çerağ”, International Journal of Languages’ Education and Teaching. 5 (1): 728-744).
• Işık, Yeşim. (2015). “Nazım Hikmet Ran’ın Farsçaya Çevrilen Eserleri” Hacettepe Edebiyat Fakültesi Dergisi, 32 (1): 163-171.
• Kemal, Yaşar. (2004). Yaşar Kemal Kendini Anlatıyor: Alain Basquet ile Görüşmeler. İstanbul: YKY.
• Kemal, Yaşar. (2004). İnce Memed I. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Kemal, Yaşar. (1357). İnce Memed, (Bâğçebân, S. Çev). Tahran: Şirket-i Sehâmî-yi Kitabhâ-yi Cîbî.
• Kemal, Yaşar. (1382). İnce Memed, (Mehrzâd, H. Çev.). Tahran: Çaphane-yi Haydarî.
• Kemal, Yaşar. (1369). İnce Memed, (E. İsmaili, Çev.) Tahran: Naşr-i Arvand.
• Kemal, Yaşar. (1366). Şâhîn-ni Anavarza. (İ, Novbaht, Çev.) Tahran: Neşr-i Ney Yayınları.
• Kemal, Yaşar. (1368). Begzâr Hâristân Besûzed. (İ, Novbaht, Çev.) Tahran: Neşr-i Ney Yayınları.
• Kemal, Yaşar. (1370). Okâb-i Kûhistân. (Rr. Reisneyâ, Çev.) Tahran: İntişârât-i Nîmâ.
• Muin, Muhammed. (1382). Ferheng-i Farsi (yek cildi). Tahran: İntişârât-i Firdevs.
• Onural, E. (2017). Yaşar Kemal’in Romanlarının Zihniyet, Yapı, Tema ve Anlatım Bakımlarından İncelenmesi. Doktora Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Özyön, Arzu. (2014). “Çeviride Eşdeğerlik Kavramının Yeniden Tanımlanması ve Eşdeğerlik Kavramı ile İlgili Sorunlar” International Journal of Languages’ Education and Teaching. 2 (1), 28-40.
• Sağlam, Musa Yaşar. (1994). “Cumhuriyet Dönemi Türk Romanlarında Atasözleri ve Deyimler”. Gündoğan Edebiyat, (9 ): 17-22.
• Uyar Galip- Yürüdür, Eren. (2023). Siyaset Sosyolojisi ve Coğrafya İlişkisi Bağlamında Siyasi Roman Analizi: İnce Memed Romanları. Journal Of Social, Humanities And Administrative Sciences, (64): 2818-2832.
• Yalçın, Alemdar. (2011). Cumhuriyet Dönemi Çağdaş Türk Romanı (1946-2000). Ankara: Akçağ Yayınları.