SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMEN ADAYLARININ “SANATÇI” VE “SANAT ESERİ” KAVRAMINA İLİŞKİN ALGILARININ METAFORLAR ARACILIĞIYLA BELİRLENMESİ

Yıl 2020, Cilt: 2 Sayı: 2, 90 - 108, 26.04.2021

Zekiye Çıldır Gökaslan

Öz

Bu araştırmanın amacı Sosyal Bilgiler Öğretmenliği öğretmen adaylarının “sanatçı” ve “sanat eseri” kavramına ilişkin algılarını metaforlar aracılığı ile belirlemektir. Araştırmanın katılımcıları olan 2018–2019 Eğitim Öğretim yılında devlet okullarında öğrenim gören, amaçlı örneklem yöntemlerinden ölçüt örnekleme ile belirlenen 23 birinci sınıf öğrencisinden, kendilerine dağıtılan formlar üzerinde metaforlar üretmeleri istenmiştir. Araştırmada, katılımcıların “sanatçı” ve “sanat eseri” kavramına ilişkin algılarını için nitel araştırma yöntemlerinden olgu bilim (fenomenoloji) deseni, verilerin analizinde ise içerik analizi kullanılmıştır. Sonuçta katılımcıların “sanatçı” ve “sanat eseri” kavramlarına ilişkin ise 22 metafor geliştirdikleri görülmüştür. Katılımcıların; ayna, makine ve yansıtma metaforlarında yoğunlaştıkları görülmüştür. Üretilen metaforlar 4 kavramsal kategori altında toplanmıştır. Sanatçı için bu kavramsal kategoriler: “1- Tasarım, 2-Yansıtma, 3-Fayda sağlama, 4- İfade etme” başlıkları altında toplanmıştır. Sanat eserine yönelik kavramsal kategoriler ise: “1-Tasarım Ürünü, 2-Yansıtıcı, 3-Yaratıcı” şeklindedir. Katılımcıların metaforları ve oluşan kategoriler incelendiğinde sanatçı, katılımcılar tarafından tasarım yapan, iç dünyasını farklı biçimde ifade ederek özgün eser üreten birey olarak görülürken sanat eseri ise, sanatçının iç dünyasını ve toplumu yansıtan üretimlerinin özgün esere dönüştürülmesi olarak belirlenmiştir. Sanatçı ve sanat eserinin sanatçının iç dünyasını ve toplumu yansıtan tasarım ürünlerinin özgün eser olarak algılandığı görülmüş ve sanatçı ve sanat eserine karşı olumlu algı geliştirdikleri fark edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sanat eğitimi, sanatçı, sanat eseri, metafor, metafor analizi

Kaynakça

• Akhan, O. (2011). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının politika bilimine yönelik eğilimlerinin belirlenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Akhan, N. E. (2013). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının sanat algıları ve sanat konularının öğretimine yönelik görüşleri. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 146-162.
• Alakuş, A. O., Mercin, L., Ayaydın, A., Vural, D., Tuna, S. ve Yılmaz Gökay, M. (2009). Sanat eğitimi ve görsel sanatlar öğretimi. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Alger, C. L. (2009). Secondary teachers' conceptual metaphors of teaching and learning: Changes over the career span. Teaching and Teacher Education, 25(5), 743-751.
• Arpalı, F. S. (2008). Türkiye’de sanat eğitimi yöntemleri. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Çanakkale Onsekizmart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale.
• Arslan, M., M. ve Bayrakçı, M. (2006). Metaforik düşünme ve öğrenme yaklaşımının eğitim öğretim açısından incelenmesi. Millî Eğitim, 35(171), 100-108.
• Aydın, S. ve Yalmancı, S.G. (2013). Öğretmen adaylarının biyoloji kavramına yönelik metaforik algıları. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(21), 208-223.
• Aydın, F. ve Ünaldı, Ü.E. (2010). Coğrafya öğretmen adaylarının Coğrafya kavramına ilişkin algılarının metaforlar yardımıyla analizi. International Online Journal of Educational Sciences, 2(2), 600-622.
• Balcı, A. (2015). Sosyal bilimlerde araştırma. (11. Baskı). Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Botha, E. (2009). Why metaphor matters in education. South African of Education, 29, 431-444.
• Buyurgan, S. ve Buyurgan, U. (2007). Sanat eğitimi ve öğretimi. Ankara: Pegem Yayıncılık. Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün Ö., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Creswell, J. W. (1998). Qualitative research and research design: Choosing among five traditions. London: Thousand Oaks.
• Cresswell, J. (2012). Educational research. Boston: Pearson.
• Düz, N. (2010). Çevrenin sanatçı yaratıcılığına etkileri ve sanat eğitimi. Akademik Bakış Dergisi, 19, 1-15.
• Erkan, A. (2010). Sosyal bilgiler disiplininde sanat ve sanat eğitimi. R. Turan, K. Ulusoy (Ed.), Sosyal bilgilerin temelleri içinde. Ankara: Maya Akademi.
• Erinç, S. M. (2004). Sanatın boyutları. Ankara: Ütopya Yayınevi.
• Geçit, Y. ve G. Gencer (2011). Sınıf öğretmenliği 1. sınıf öğrencilerinin Coğrafya algılarının metafor yoluyla belirlenmesi (Rize Üniversitesi örneği). Marmara Coğrafya Dergisi, 23, 119.
• Gibson, R. (2008). Primary-age children’s attitudes to art, art making and art education. International Journal of Education Through Art. Volume 4 Number 2, .177-193.
• Girmen, P. (2007). İlköğretim öğrencilerinin konuşma ve yazma sürecinde metaforlardan yararlanma durumları. (Yayımlanmamış doktora tezi). Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Alakuş, A. O., Mercin, L., Ayaydın, A., Vural, D., Tuna, S. ve Yılmaz Gökay, M. (2009). Sanat eğitimi ve görsel sanatlar öğretimi. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Güder, S. Y. ve Yıldırım, A. (2014). Okul öncesi öğretmeni adaylarının demokrasiye ilişkin metaforları. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16, 151-170.
• Kalyoncu, R. (2012). Görsel sanatlar öğretmeni adaylarının “Öğretmenlik” kavramına ilişkin metaforları, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 9(20), 471-484.
• Kalyoncu, R. (2013). Sınıf öğretmeni adaylarının “sanat eğitimi dersi” kavramına ilişkin metaforları. Education Sciences, 8(1), 90-102.
• Kırışoğlu, O. T. (2005). Sanatta eğitim-görmek, öğrenmek, yaratmak. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Koç, E. S. (2014). Sınıf öğretmeni adaylarının öğretmen ve öğretmenlik mesleği kavramlarına ilişkin metaforik algıları. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 47-72.
• Miles, M. B. ve Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. Sage.
• Lakoff, G. ve Johnson, M. (1980). Metaphors we live by. Chicago and London: The University of Chicago Press.
• Levine, P. (2005). Metaphors and images of classrooms. Kappa Delta Pi Record, 41(4),172.
• Litchfield, R. C. ve Gilson, L. L. (2013). Curating collections of ideas: Museum as metaphor in the management of creativity. Industrial Marketing Management, 42(1), 106-112.
• Read, H. (2014). Sanatın anlamı (Çev. Güney Aldoğan). İstanbul: Hayalperest Yayınevi.
• Saban, A. (2004). Giriş düzeyindeki sınıf öğretmeni adaylarının “Öğretmen” kavramına ilişkin ileri sürdükleri metaforlar. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(2), 131-155.
• Saban, A., Koçbeker, B. N. ve Saban, A. (2006). An investigation of the concept of theacher among prospective teachers through metaphor analysis. Educational Science Theory and Practice, 6, 461-522
• Saban, A. (2008). İlköğretim I. kademe öğretmen ve öğrencilerinin bilgi kavramına ilişkin sahip oldukları zihinsel imgeler. İlköğretim Online, 7(2), 421-455.
• San, İ. (2004). Sanat ve eğitim. Ankara: Ütopya Yayınevi.
• Shoob, S. ve Stout, C. (2010). Teaching social studies today teaching social studies today (professional development for successful classrooms). Shell Education
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.