Avrupa İnsan Hakları Sözlesmesi ısığında İfade Özgürlüğü kısıtlamaları

Yıl 2013, Cilt: 62 Sayı: 1, 93 - 146, 01.03.2013

Özcan Özbey

https://doi.org/10.1501/Hukfak_0000001702

Cited By: 6

Öz

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, demokratik toplumların ilerlemesi ve bireylerin gelişimi için ifade özgürlüğünün temel koşul olduğunu kabul etmiş ise de, yine Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinden ve Mahkeme içtihatlarından bu özgürlüğün sınırsız olmadığını görmekteyiz. Ancak öngörülen kısıtlamalar sıkı bir denetime tabi tutularak, bunların sınırları da bazı ilkelerle ortaya konulmuştur. İşte bu çalışmada, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin 10. maddesinin 2. fıkrasında düzenlenen ifade özgürlüğünün hangi hallerde kısıtlanabileceği konusunun ele alınması planlanmıştır. Dolayısıyla ifade özgürlüğünün kapsamını düzenleyen aynı maddenin 1. fıkrası çalışma dışında tutulmuştur. Düşünceyi açığa vurma sınırlarının nerede başlayıp nerede bittiği örnek olaylarla açıklanmaya çalışılarak, son günlerde özelikle başta gazeteci ve yazarlar olmak üzere birçok kişinin ülkemizde eleştiri ve soruşturmalara maruz kalması nedeniyle bu makalenin uygulamaya ışık tutması amaçlanmıştır

Anahtar Kelimeler

Đfade Özgürlüğü, Demokratik Toplum, Kamu Düzeni, Meşru Amaç, Orantılılık

Limitations on the Freedom of Expression under the Light of European Convention on Human Rights

Öz

Although European Court of Human Rights have accepted that freedom of expression is the fundamental principle for the development of democratic societies and for personal development, we can also see from European Convention of Human Rights and from judicial precedents that these freedoms are not limitless. However, foreseeable limitations were held subject to a very strict supervision and their limits were again determined by some principles. In this study we have planned to discuss the situations when freedom of expression could be constrained in accordance with the 2nd paragraph of Article 10 of European Convention on Human Rights, regulating these constraints. Therefore, 1st paragraph of the same Article which regulates the scope of freedom of expression has been excluded in this study. In an effort to explain where the constraints of diclosing opinions start and where they end by using sample cases, with this study, we aim to shed light on the implementation in our country where many persons, especially journalists and writers, were held subject to criticisms and investigations

Anahtar Kelimeler

Freedom of Expression, Democratic Society, Public Order, Legitimate Objective, Proportionality

Kaynakça

• ‘‘Avrupa’da Düşünce Özgürlüğü, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin 10. Maddesine İlişkin İçtihat”, Avrupa Konseyi İnsan Hakları Genel Müdürlüğü, http://www.hukuki.net/uploaded/ekitap/avrupa/bolum_1.htm, Tarihi: 11.01.2010. Fransızcadan çeviren Durmuş Tezcan, Erişim
• “Avrupa’da Düşünce Özgürlüğü, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin 10. Maddesine İlişkin İçtihat”, Avrupa Konseyi Yayını, (Fransızcadan Çeviren: Durmuş Tezcan), Etki Yayıncılık, İzmir, 2002.
• AİHM. Kararları, http://www.yargitay.gov.tr/aihm/tcyaceylan.html.
• Alacakaptan, Uğur. (2000). "Fikir ve Düşünce Özgürlüğü ve Tehlike Suçları, Çağdaş Batı Hukukunda Bu Konudaki Düşünce ve Uygulamalar-Türk Uygulaması ve Değerlendirmesi", Hukuk Kurultayı 2000, C. 2, Ankara.
• Arslan, Zühtü. (2003). “ABD Yüksek Mahkemesi Kararlarında İfade Özgürlüğü’’, Liberal Düşünce Topluluğu Yayınevi, Ankara.
• Beydoğan, T. Ayhan. (2003). “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Işığında Türk Hukukunda Siyasi İfade Hürriyeti”, Liberal Düşünce Topluluğu Yayınevi, Ankara.
• Bıçak, Vahit. (2003). “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarında İfade Özgürlüğü” – (Avrupa Birliği Yolunda Düşünce ve İfade Özgürlüğü Uluslararası Sempozyumu’nda sunulan tebliğ), Yayım yeri: “Teorik ve Pratik Boyutlarıyla İfade Hürriyeti” (Editör : Bekir Berat Özipek), Liberal Düşünce Topluluğu Yayınevi, Ankara.
• Bıçak,Vahit, “Türkiye’nin Güncel Sorunları: Demokrasi ve İnsan Hakları”, Liberalizmin İncelenmesi: Friedrich Naumann Vakfı’nın Türkiye’de 10 Yıllık Siyasi Çalışması Uluslararası Konferansı’nda Sunulan Tebliğ, http//www.geocities.com/vbicak/FNF.htm. Erişim: 11.01.2010.
• Çalışkan, Bilal. (2003). “AİHM’nin İfade Özgürlüğü Kararlarında Demokratik Toplum Kriterleri” Adalet Dergisi, Sayı: 15, Ankara.
• Doğru, Osman. (2002). “İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi İçtihatları”, Cilt 1, Beta Yayınevi, İstanbul.
• Doğru, Osman. (2003). “İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi İçtihatları”, T.C. Adalet Bakanlığı Yayınları, Ağustos.
• Erdoğan, Mustafa, ‘‘Demokratik Toplumda İfade Özgürlüğü: Özgürlükçü Bir Perspektif’’ http://www.liberal-dt.org.tr/dergiler/ldsayi24/2402.htm Düşünce Topluluğu e-dergi, Sayı 24,
• Gözübüyük, Şeref-Gölcüklü, Feyyaz. (2003). “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Uygulaması”, Bası 4, Turhan Kitabevi, Ankara.
• Koçak, Mustafa, “Düşünceyi Açıklama ve Yayma Özgürlüğünün Bir Sınırlama Nedeni Olarak Cumhuriyetin Nitelikleri”, Hukuk, Ekonomi ve Siyasal Bilimler Aylık E- Dergi, Kasım 2003, S. 21, http://www.e- akademi.org/makaleler/mkocak-1.htm, Erişim: 11.01.2010.
• Korkmaz, Ömer. (2004). “Düşünce Özgürlüğü ve Sınırları”, yayınlanmamış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Küçük, Adnan. (2003). ‘‘İfade Hürriyetinin Unsurları’’, Liberal Düşünce Topluluğu Yayını, Ankara.
• Lipson, Leslie. (1984). ‘‘Demokratik Uygarlık’’, Türkiye İş Bankası Yayınevi, Ankara.
• Macovei, Monica. (2001). “İfade Özgürlüğü”, Avrupa Konseyi İnsan Hakları El Kitapları, No:2, Avrupa Konseyi İnsan Hakları Genel Müdürlüğü, Strasbourg.
• Özbey, Özcan. (2008). Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine Başvuru Yöntemleri, Bası 2, Adalet Yayınevi, Ankara.
• Öztürk, Bahri – Erdem, Mustafa Ruhan. (2007). “Uygulamalı Ceza Muhakemesi Hukuku”, Bası 11, Seçkin Yayınevi, Ankara.
• Tanör, Bülent. (1969). ‘‘Siyasi Düşünce Hürriyeti ve 1961 Türk Anayasası’’, Öncü Kitabevi, İstanbul.
• Tezcan, Durmuş – Erdem, M. Ruhan – Sancakdar, Oğuz. (2004). Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Işığında Türkiye’nin İnsan Hakları Sorunu, Seçkin Yayınevi, Ankara.
• Trager, Robert – Dickerson, Donna L. (2003). “21.Yüzyılda İfade Hürriyeti”, çev. A. Nuri Yurdusev, Liberal Düşünce Topluluğu Yayınevi, Ankara.
• Turhan, Mehmet, ‘‘Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Siyasal Parti Kapatma Davaları”, http://www.abchukuk.com/makale/makale39.html, Erişim 13.01.2010.
• Ünal, Şeref. (2001). “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi-İnsan Haklarının Uluslararası İlkeleri”, TBMM Basımevi, Ankara.
• Yargı Mevzuatı Bülteni, Sayı 76, 07.04.1999.
• http://www.yargitay.gov.tr/aihm/upload/69_1996_688_880.pdf,e.t. 08.09.2012.
• https://aihm.anadolu.edu.tr/aihmgoster.asp?id=10308, e.t. 18.08.2012.
• http://www.inhak.adalet.gov.tr/ e.t. 18.08.2012.
• http://www.tohav.org/aihmk/surek.pdf, e.t. 08.09.2012.
• http://www.hukukimevzuat.com/?x=aihm_karari&id=766, e.t. 08.09.2012.