The Immunity of the Members of Parliament and the Dissolution of Political Parties

Yıl 2009, Cilt: 58 Sayı: 4, 711 - 736, 01.12.2009

Mesut Aydın

https://doi.org/10.1501/Hukfak_0000001585

Cited By: 1

Öz

In the political party closure cases, words and deeds of the members of the parliament (MPs) are taken into consideration when deciding whether a political party has become a center for the conduct of unconstitutional activities. Whether they are expressed or performed in the workings of Turkish National Assembly or not is not important because the Constitutional Court holds that all words and deeds of the members of the parliament, within the parliament or outside of it, should be taken into consideration when considering a political party closure case. This means that parliamentary immunity cannot provide protection as far as the political party itself is concerned. In this essay, it shall be assessed whether a political party which has MPs in the Turkish National Assembly and subject to a closure case can be dissolved because of the words and deeds of the MPs belong to that political party

Anahtar Kelimeler

Parliamentary immunity, political parties, dissolution of political party, to be a center for the execution of unconstitutional

MİLLETVEKİLLERİNİN YASAMA SORUMSUZLUĞUNUN SİYASAL PARTİ KAPATMA DAVALARINA ETKİSİ

Öz

Siyasal parti kapatma davalarında, partilerin Anayasa’ya aykırı fiillerin odağı olup olmadığı değerlendirilirken, milletvekillerinin söz ve eylemleri de dikkate alınmaktadır. Bu bağlamda, parti kapatmaya esas alınan söz ve eylemlerin, TBMM çalışmaları sırasında olup olmamasının bir önemi bulunmamaktadır. Çünkü, Anayasa Mahkemesi, siyasal partinin Anayasa’ya aykırı fiillerin odağı olmasını değerlendirirken, milletvekillerinin TBMM içindeki ve dışındaki söz ve eylemlerinin tümünün değerlendirilmesi gerektiği görüşündedir. Bu durum, milletvekili yasama sorumsuzluğunun, siyasal partilerin kapatılması söz konusu olduğunda, siyasal parti bakımından bir koruma getiremeyeceği sonucuna yol açmaktadır. Bu çalışmada, TBMM’de milletvekili bulunan ve hakkında kapatma davası açılan siyasal partilerden yola çıkılarak, milletvekili yasama sorumsuzluğu kapsamındaki söz ve fiillerden dolayı bir tüzel kişilik olan siyasal partinin kapatılıp kapatılamayacağı üzerinde durulmaktadır

Anahtar Kelimeler

Milletvekili yasama sorumsuzluğu, siyasal partiler, parti kapatma, odak olma, Anayasa Mahkemesi

Kaynakça

• ARSLAN, Zühtü: Anayasa Teorisi, Seçkin Yayınları, Ankara 2005.
• ARSLAN, Zühtü: “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Türk Anayasa Yargısı: Uyum Sorunu ve Öneriler”, Anayasa Yargısı, 2000, C.17, s.274-293.
• BULUT, Nihat: “Siyasal Parti Yasakları ve Son Anayasa Değişiklikleri Çerçevesinde Odaklaşma Olgusunun Kriterleri”, Ergun Önen Armağanı, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayını, 2003, s.535-562.
• CASE OF UNITED COMMUNIST PARTY OF TURKEY AND OTHERS v. TURKEY (30.01.1998), <http://cmiskp.echr.coe.int/ tkp197/view.asp?item=1&portal=hbkm&action=html&highlight=tbk p&sessionid=17414041&skin=hudoc-en >, (22.12.2008).
• CASE OF SOCIALIST PARTY AND OTHERS v. TURKEY (25.05.1998), <http://cmiskp.echr.coe.int/tkp197/view.asp?item=2 &portal=hbkm&action=html&highlight=tbkp&sessionid=17414041 &skin=hudoc-en >, (22.12.2008).
• CASE OF FREEDOM AND DEMOCRACY PARTY (ÖZDEP) v. TURKEY (08.12.1999), <http://cmiskp.echr.coe.int/tkp197/ view.asp?item=1&portal=hbkm&action=html&highlight=ozdep&se ssionid=17414041&skin=hudoc-en >, (22.12.2008).
• CASE OF YAZAR, KARATAS, AKSOY AND THE PEOPLE'S LABOUR PARTY (HEP) v. TURKEY (09.04.2002)<http://cmiskp. echr.coe.int/tkp197/view.asp?item=1&portal=hbkm&action=html&h ighlight=CASE%20%7C%20OF%20%7C%20YAZAR%2C%20%7 C%20KARATAS%2C%20%7C%20AKSOY&sessionid=17414156 &skin=hudoc-en >, (22.12.2008).
• CASE OF DICLE FOR THE DEMOCRATIC PARTY (DEP) OF TURKEY v. TURKEY (10.12.2002), <http://cmiskp.echr.coe.int/ tkp197/view.asp?item=1&portal=hbkm&action=html&highlight=C ASE%20%7C%20OF%20%7C%20DICLE%20%7C%20FOR%20 %7C%20THE%20%7C%20DEMOCRATIC%20%7C%20PARTY %20%7C%2025141/94&sessionid=17414232&skin=hudoc-en> (22.12.2008).
• CASE OF SOCIALIST PARTY OF TURKEY (STP) AND OTHERS v. TURKEY (12.11.2003), < http://cmiskp.echr.coe.int/tkp197/view. asp?item=1&portal=hbkm&action=html&highlight=CASE%20%7C %20OF%20%7C%20SOCIALIST%20%7C%20PARTY%20%7C% 20TURKEY%20%7C%2026482/95&sessionid=17414284&skin=hu doc-en >, (22.12.2008).
• CASE OF REFAH PARTISI (THE WELFARE PARTY) AND OTHERS v. TURKEY (31.07.2001), < http://cmiskp.echr.coe.int/tkp197/view. asp?item=1&portal=hbkm&action=html&highlight=refah%20%7C %20party&sessionid=17414354&skin=hudoc-en> (22.12.2008).
• CASE OF REFAH PARTISI (THE WELFARE PARTY) AND OTHERS v. TURKEY (GARND CHAMBER)(13.02.2003)<http://cmiskp. echr.coe.int/tkp197/view.asp?item=2&portal=hbkm&action=html&h ighlight=refah%20%7C%20party&sessionid=17414354&skin=hudo c-en>(22.12.2008).
• CASE OF FAZILET PARTISI AND KUTAN v. TURKEY (27.04.2006), action=html&highlight=CASE%20%7C%20OF%20%7C%20FAZI LET%20%7C%20PARTISI%20%7C%20KUTAN%20%7C%20144 4/02&sessionid=17414527&skin=hudoc-en> (22.12.2008).
• ÇAĞLAR, Bakır: “Anayasa Yargısının Güncelliği: Yargıçlar Zamanı”, Anayasa Yargısı, 1998, C.15, s.51-69.
• ÇAĞLAR, Bakır / ÇAVUŞOĞLU, Naz: “Parti Kapatma Davalarında Mermer-Mozaik İkilemi, Demokratik Toplum Düzeni Hukuku Üzerine Notlar”, Anayasa Yargısı, 1999, C.16, s.143-187.
• ERDOĞAN, Mustafa: Anayasa Hukuku, OrionYayınevi, 3. B., Ankara 2005.
• GÖZÜBÜYÜK, Şeref A.: Anayasa Hukuku, Turhan Kitabevi, 12. B., Ankara 2003.
• GÖZLER, Kemal: Türk Anayasa Hukuku, Ekin Kitabevi, 1. B., Bursa 2000.
• KABOĞLU, İbrahim Ö.: Özgürlükler Hukuku, İmge Kitabevi, 6. B., Ankara 2002.
• KABOĞLU, İbrahim Ö.: “İfade Özgürlüğünün Siyasi Partilerce Kullanımının Sınırları”, Anayasa Yargısı, 1999, C.16, s.71-92.
• KAPLAN, İbrahim: “Milletvekillerinin Sorumsuzluğu-Dokunulmazlığı ve Manevi Tazminat Davası”, AÜSBFD, 1992, C.47, S.3-4, s.185- 187.
• KIRATLI, Metin: Parlmanter Muafiyetler, Sevinç Matbaası, AÜSBF Yayını, Ankara 1961.
• MOWBRAY, Alastair: Cases and Materials On the European Convention on Human Rights, Oxford Universitesi, 2. B., Newyork 2007.
• ÖDEN, Merih: Türk Anayasa Hukukunda Siyasî Partilerin Anayasa’ya Aykırı Eylemleri Nedeniyle Kapatılmaları, Yetkin Yayınları, Ankara 2003.
• ÖZBUDUN, Ergun: Türk Anayasa Hukuku, Yetkin Yayınları, 8. B., Ankara 2005.
• PERİNÇEK, Doğu: Anayasa ve Partiler Rejimi, Kaynak Yayınları, İstanbul 1985.
• SABUNCU, Yavuz: Anayasaya Giriş, İmaj Yayıncılık, 9. B., Ankara 2003.
• SAĞLAM, Fazıl: “2001 Yılı Anayasa Değişikliğinin Yaratabileceği Bazı Sorunlar ve Bunların Çözüm Olanakları”, Anayasa Yargısı, 2002, C.19, s.288-310.
• SAĞLAM, Fazıl: “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin Türkiye’de Kapatılan Partilere İlişkin Kararlarının Partiler Hukukuna Etkisi”, Anayasa Yargısı, 1999, C.16, s.189-203.
• SAĞLAM, Fazıl: Siyasal Partiler Hukukunun Güncel Sorunları, Beta Yayınları, 1. B., İstanbul 1999.
• SANCAR, Mithat: “Sosyalist Parti’nin Kapatılması Üzerine Düşünceler”, Amme İdaresi Dergisi, 1992, C.4, s.165-179.
• TANİLLİ, Server: Devlet ve Demokrasi, Anayasa Hukukuna Giriş, Cem Yayınevi, 7. B., İstanbul 1993.
• TANÖR, Bülent/Necmi, YÜZBAŞIOĞLU: 1982 Anayasasına Göre Türk Anayasa Hukuku, Beta Yayınları, İstanbul 2005.
• TEZİÇ, Erdoğan: Anayasa Hukuku, Beta Yayınları, 11. B., İstanbul 2006.
• TURHAN, Mehmet: “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Siyasi Parti Kapatma Davaları”, AÜSBFD, 2002, C.3, s.129-150.
• TÜRKÇE SÖZLÜK: Türk Dil Kurumu Yayını, 10. B., Ankara 2005.
• UYGUN, Oktay: “Siyasi Partilerin Kapatılması Rejimin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Çerçevesinde Değerlendirilmesi”, Anayasa Yargısı, 2000, C.17, s.256-272.
• UYGUN, Oktay: “Üniter ve Federal Devlet Açısından Egemenliğin Bölünmezliği İlkesi, Cumhuriyetin 75. Yıl Armağanı, İÜHF Yayını, 1999, s.389-421.
• Venice Commission: 1999. Explanatory Report on Guidelines of Prohibition and Dissolution of Political Parties and Analogous Measures, Adopted by the Venice Commission at its 41st plenary session (Venice, 10 – 11 December, 1999) , <http://www. venice.coe.int>, (22.12.2008).