Party Systems in Turkey

Yıl 2018, Cilt: 67 Sayı: 4, 697 - 733, 07.02.2019

Berkan Hamdemir Adem Çelik

Öz

The subject of the study is party systems in Turkey. Purpose of the study is to determine the party systems and its causes in Turkey based on the criteria of J. Blondel and G. Sartori, from the foundation of the Republic of Turkey to present. Descriptive analysis method was used as a method in study. At the end of the study it has been determined that there is no stable party system in Turkey; it has been found that the one-party, two-party and different forms of multi-party system are seen over time. It has been determined that on the axis of social problem dimension in Turkey, as the reasons of party system hasn’t been compatible with the realities of the country are military coups, electoral systems and party closures. The importance and originality of the study is du to J. Blondel and G. Sartori's criteria for determining party systems is coadministration and analyzing each legislative period individually through the history of the Republic. 

Anahtar Kelimeler

Political party systems, one party system, two party system, multiparty system, Turkey

Türkiye'de Parti Sistemleri

Öz

Çalışmanın konusu, Türkiye’de parti sistemleridir. Amaç, Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşundan günümüze, J. Blondel ve G. Sartori’nin kıstaslarını esas alarak Türkiye’deki parti sistemlerini ve parti sistemlerinin oluşmasının arkasındaki nedenleri tespit etmektir. Çalışmada, yöntem olarak betimsel analiz yöntemi kullanılmıştır. Çalışmanın sonunda, Türkiye’de istikrarlı bir parti sisteminin olmadığı; tek partili, iki partili ve çok partili sistemin farklı şekillerinin zaman içerisinde görüldüğü tespit edilmiştir. Türkiye’de, toplumsal sorun boyutu ekseninde, ülke gerçekleriyle uyumlu bir parti sisteminin oluşamamasının nedenleri olarak askeri darbeler, seçim sistemleri ve parti kapatmalarının etkili olduğu sonucuna varılmıştır. Çalışmanın önemi ve özgünlüğü, J. Blondel ve G. Sartori’nin parti sistemlerini belirlemedeki kıstaslarını bir arada uygulaması ve Cumhuriyet tarihi boyunca her bir yasama dönemini tek tek ele alarak analiz etmesinden kaynaklanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Siyasi parti sistemleri, tek partili sistem, iki partili sistem, çok partili sistem, Türkiye

Kaynakça

• Aydoğdu, Yasin. Seçim Sistemleri ve Türkiye, Adalet Yayınları, Ankara, 2015.
• Blondel, Jean. “Party Systems and Patterns of Government in Western Democracies”, Canadian Journal of Political Science I, no. 2, Canada June, 1968.
• Buran, Hasan. Seçim Sistemleri ve Türkiye İçin Yeni Bir Seçim Sistemi Önerisi, Siyasal Kitapevi, Ankara, 2005.
• Duverger, Maurice. “Duverger’s Law: Forty Years Later.” in Bernard Grofman and Arend Lijphart, eds., Electoral Laws and Their Political Consequences, Agathon Press, New York 1986. Duverger, Maurice. Siyasi Partiler, (Çev. Ergun Özbudun), Bilgi Yayınevi, Ankara, 1970.
• Erdoğan, Murat, Seçim Sistemleri İle Siyasi Partiler Arasındaki İlişkiler, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2013. Erdoğan, Mustafa, Anayasa Hukuku, Orion Kitabevi, 6. B., Ankara, 2011. Karpat, Kemal H. Türk Demokrasi Tarihi, Afa Yayıncılık, İstanbul, 1996.
• Laakso, Markku and Taagepera, Rein. “Effective” Number of Parties: A Measure with Application to West Europa, Comperative Political Studies, 12 (1), 1979.
• Lijphard, Arend. Demokrasi Motifleri, (Çev. Güneş Ayas-Utku Umut Bulsun) Salyangoz Yayınları, İstanbul, 2006.
• Lijphart, Arend. Çağdaş Demokrasiler, Yetkin Yayınları, (Çev. Ergun Özbudun, Ersin Onuldan), Ankara, 1996.
• Özbudun, Ergun, M. Düverger’in Siyasal Partileri ve Siyasal Partilerin İncelenmesinde Bazı Metodolojik Problemler, 1964. http://dergiler. ankara.edu.tr/dergiler/38/338/3468.pdf (E.T.09.06.2017)
• Özbudun, Ergun. Türkiye’de Parti ve Seçim Sistemi, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2. B., İstanbul, 2016.
• Powell, G. Bingham, Jr. Çağdaş Demokrasiler, Katılma, İstikrar ve Şiddet, Türk Demokrasi Vakfı ve Siyasi İlimler Derneği Ortak Yayını, (Çev. Mehmet Turhan), Ankara 1990.
• Sarıkoca, Erem. Türkiye’de Seçim Sistemleri ve Demokrasi, Fenomen Yayıncılık, Erzurum, 2010. Sartori, Giovanni. Karşılaştırmalı Anayasa Mühendisliği, (Çev. Ergun Özbudun) Yetkin Yayınları, Ankara, 1997.
• Sartori, Giovanni. Parties and Party Systems: A Framework for Analysis, ECPR Press, UK, 2005.
• Seymour Martin Lipset ve Stein Rokkan. “Cleavage Structure, Party Systems and Voter Alignments: An Introduction” (der.) Lipset ve Rokkan, Party Systems and Voter Alignments, The Free Press, New York, 1967.
• T.C Resmi Gazete, 10.11.2002, http://www.resmigazete.gov.tr/main.aspx?home=http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2002/11/20021110.htm&main=http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2002/11/20021110.htm (E.T.03.07.2017)
• T.C. Resmi Gazete, 06.18.2015, 7 Haziran 2015 Genel Seçim Sonuçları, http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2015/06/20150618M1-1.pdf (E.T. 07.06.2017),
• 1 Kasım 2015 Genel Seçim Sonuçları,T.C. Resmi Gazete, 10.11.2002 http://www.resmigazete.gov.tr/main.aspx? home=http://www.resmigazete.
• T.C. Resmi Gazete, 11.12.2015, http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/ 2015/11/20151112M1-1.pdf (E.T. 07.06.2017)
• T.C. Resmi Gazete, 23.06.2011, 2011 Genel Seçim Sonuçları, http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2011/06/20110623-4.pdf (E.T.07.06.2017).
• Taagepera, Rein and Grofman, Bernard. Rethinking Duverger’s Law: Predicting the Effective Number of Parties in Plurality and PR Systems - Parties Minus Issues Equals One, European Journalof Political Research 13 (1985).
• Tanör, Bülent. Osmanlı-Türk Anayasal Gelişmeleri, Yapı Kredi Yayınları, 17. B., İstanbul, 2008. Teziç, Erdoğan. Anayasa Hukuku, Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş., 5. B., İstanbul 1998.
• Tunaya, Tarık Zafer. Siyasal Kurumlar ve Anayasa Hukuku, Ekin Yayınları, 5. B., İstanbul, 1982.
• Tuncer, Erol. Türkiye’de Seçim Uygulamaları / Sorunları Işığında Temsilde Adalet‐Yönetimde İstikrar İlkelerinin İşlevselliği, Anayasa Yargısı 23, Ankara, 2006.
• Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık, Geçmiş Hükümetler, https://www. basbakanlik.gov.tr/Forms/_Global/_Government/pg_CabinetHistory.aspx (E.T. 29.06.2017)
• Ware Alan. Political Parties and Party Systems, Oxford University Press, Oxford 1996.
• Wu, Wen-Cheng. Duverger’s Hypothesis Revisited, http://www2.scu. edu.tw/politics/journal/doc/J12/02.pdf (E.T. 01.11.2018)
• Yücel, M. Serhan. Türkiye’nin Siyasal Partileri (1859-2005), Alfa Yayınları, İstanbul, 2006.
• Yüksek Seçim Kurulu, 1950-1957 Genel Seçim Sonuçları, http://www. ysk.gov.tr/ysk/faces/HaberDetay?training_id=YSKPWCN1_444401092 1&_afrLoop=439517199601402&_afrWindowMode=0&_afrWindowId=15jp1sonkt_18#%40%3F_afrWindowId%3D15jp1sonkt_18%26_afrLoop%3D439517199601402%26training_id%3DYSKPWCN1_4444010921%26_afrWindowMode%3D0%26_adf.ctrl-state%3D15jp1sonkt_30 (E.T. 07.06.2017).
• Yüksek Seçim Kurulu, 1961-1977 Genel Seçim Sonuçları, http://www. ysk.gov.tr/ysk/faces/HaberDetay?training_id=YSKPWCN1_4444010921&_afrLoop=439517199601402&_afrWindowMode=0&_afrWindowId=15jp1sonkt_18#%40%3F_afrWindowId%3D15jp1sonkt_18%26_afrLoop%3D439517199601402%26training_id%3DYSKPWCN1_4444010921%26_afrWindowMode%3D0%26_adf.ctrl-state%3D15jp1sonkt_30 (E.T. 07.06.2017).
• Yüksek Seçim Kurulu, 1983-2002 Genel Seçim Sonuçları, http://www.ysk.gov.tr/ysk/faces/HaberDetay?training_id=YSKPWCN1_4444010920&_afrLoop=439591683806640&_afrWindowMode=0&_ afrWindowId=15jp1sonkt_18#%40%3F_afrWindowId%3D15jp1sonkt_18%26_afrLoop%3D439591683806640%26training_id%3DYSKPWCN1_4444010920%26_afrWindowMode%3D0%26_adf.ctrl-state%3D15jp1sonkt_39 (E.T. 07.06.2017);
• Yüksek seçim Kurulu, 2002 Genel Seçimlerinde Parlamentoya Giren Bağımsız Milletvekili Sayısı, http://www.ysk.gov.tr/ysk/docs/2002MilletvekiliSecimi/turkiye/milletvekilisayisi.pdf (E.T. 03.07.2017)
• Yüksek Seçim Kurulu, 2002-2007 Genel Seçim Sonuçları, http://www.ysk.gov.tr/ysk/faces/HaberDetay?training_id=YSKPWCN1_4444010920&_afrLoop=439591683806640&_afrWindowMode=0&_afrWindowId=15jp1sonkt_18#%40%3F_afrWindowId%3D15jp1sonkt_18%26_afrLoop%3D439591683806640%26training_id%3DYSKPWCN1_4444010920%26_afrWindowMode%3D0%26_adf.ctrl-state%3D15jp1sonkt_39 (E.T. 07.06.2017);
• Zürcher, Eric Jan. Modernleşen Türkiye’nin Tarihi, (Çev. Yasemin Saner Gönen), İletişim Yayınları, 10.B., İstanbul, 2005.