The Scope of the Notification Procedure of Right to Hold Meetings and Demonstration Marches

Yıl 2019, Cilt: 68 Sayı: 4, 753 - 794, 17.04.2020

Bezar Eylem Ekinci

https://doi.org/10.33629/auhfd.721375

Cited By: 4

Öz

The right to hold meetings and demonstration marches is a fundamental right in a democratic society. Usually three different systems are provided in the use of freedoms: freedom, authorization and notification procedure. The system of authorization is forbidden under the Turkish Constitution regarding to hold meetings and demonstrations. In the related Law, the notification procedure is regulated. When the notification procedure is used out of its purpose, it may turn into the authorization system in practice. Therefore, the notification procedure which is guaranteed under the constitution should be regulated and implemented in a way that may not lead this right to dysfunctional. In this study, the notification procedure will be explained and examined by considering the decisions of both the Constitutional Court and the European Court of Human Rights.

Anahtar Kelimeler

Right of Assembly, Demonstration Marches, Peaceful Assembly, Notification Procedures, Constitutional Court

Toplantı ve Gösteri Yürüyüşü Düzenleme Hakkı Bakımından Bildirim Usûlünün Kapsamı

Öz

Toplantı ve gösteri yürüyüşü hakkı demokratik toplumlarda temel bir unsurdur. Özgürlüklerin kullanılmasında genel olarak serbestlik, izin ve bildirim olmak üzere üç farklı sistem öngörülmektedir. Türkiye’de anayasal düzenleme, toplantı ve gösteri yürüyüşü hakkının önceden izin alamadan yapılacağını belirtmektedir. İlgili Kanun’da ise bildirim usûlü öngörülmüştür. Bildirim usûlünün kullanımı, amacına uygun gerçekleştirilmediği zaman fiilen izin sistemine dönüşme riskini taşımaktadır. Dolayısıyla bildirim usûlü Anayasa’da güvence altına alınan izin almadan kullanılacak bu hakkı işlevsiz hale getirmeyecek şekilde düzenlenmeli ve uygulanmalıdır. Bu çalışmada, bildirim usûlü gerek Anayasa Mahkemesi gerekse İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi kararları da dikkate alınarak açıklanacak ve incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Toplanma Hakkı, Gösteri Yürüyüşü, Barışçıl Toplanma, Bildirim Usûlü, Anayasa Mahkemesi

Kaynakça

• KAYNAKLAR
• KİTAPLAR, MAKALELER VE TUTANAKLAR
• AKBULUT, Olgun; “Toplantı ve Örgütlenme Özgürlükleri”, İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi ve Anayasa, Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Kapsamında Bir İnceleme, Ed. Sibel İnceoğlu, Beta Yayınları, 3. Baskı, İstanbul, Ekim 2013.
• AKIN, İlhan F.; “Toplanma Özgürlüğü”, İÜHFM, C. 30, S. 3-4, 1964.
• ANAYURT, Ömer; Toplanma Hürriyeti Kavramı ve Türk Anayasa Hukukunda Toplanma Hürriyeti, T.C. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Anabilim Dalı Doktora Tezi, İstanbul 1996.
• ATALAY, Esra; Türkiye’de Toplantı ve Gösteri Yürüyüşü Özgürlüğü, DEÜHF Yayınları, İzmir 1995.
• ÇÖZELİ, Yusuf; Toplantı ve Gösteri Yürüyüşü Özgürlüğü ve Türkiye Örneği, Adalet Yayınevi, Ankara 2016.
• Danışma Meclisi Tutanak Dergisi, C. 20, Yasama Yılı: 2, 148. Birleşim, 18 Ağustos 1983.
• Danışma Meclisi Tutanak Dergisi, C. 20, Yasama Yılı: 2, 149. Birleşim, 22 Ağustos 1983.
• DURAN, Lütfi; Türk İdare Mevzuatı II, İsmail Akgün Matbaası, İstanbul 1954.
• DUYGUN, Ahmet Mert; “Toplantı ve Gösteri Yürüyüşü Hakkının Kullanılmasında Bir Bilinmeyen: Spontane ve Acele Eylemler, Anayasa Hukuku Dergisi, C. 3, S. 6, 2014.
• DUYMAZ, Erkan; “Gezi Parkı Çıkmazında Demokrasi ve İnsan Hakları”, Anayasa Hukuku Dergisi, C. 2, S. 4, Y. 2013.
• European Commission for Democracy Through Law (Venice Commission), Guidelines on Freedom of Peaceful Assembly (3rd Edition), OSCE Office for Democratic Institutions and Human Rights (OSCE/ODIHR), CDL-AD(2019)017, <https://www.venice.coe.int/webforms/documents/?pdf=CDL-AD(2019)017-e> E.T. 18.10.2019.
• GERAY, Cevat; “Türkiye’de Toplanma Hürriyetinin Düzenlenmesi”, AÜSBFD, C. 14, S. 4, 1959.
• GÖZLER, Kemal; İnsan Hakları Hukuku, Ekin Basım Yayın Dağıtım, 1. Baskı, Bursa, Temmuz 2017.
• GÖZLER, Kemal; Türk Anayasa Hukuku, Ekin Basım Yayın Dağıtım, 2. Baskı, Bursa, Temmuz 2018.
• GÖZÜBÜYÜK, A. Şeref/GÖLCÜKLÜ, Feyyaz; Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Uygulaması, Turhan Kitabevi, 11. Baskı, Ankara 2002.
• GÖZÜBÜYÜK, Şeref; Açıklamalı Türk Anayasaları, Turhan Kitabevi, 5. Bası, Ankara 2005.
• GÜNDAY, Metin; İdare Hukuku, İmaj Yayınevi, 11. Baskı, Ankara 2017.
• GÜNGÖR, Şener; “Toplantı ve Gösteri Yürüyüşü Yasasının Eski ve Yeni Düzenlemelerinde Suç ve Ceza Kavramlarının Karşılaştırılması”, Yargıtay Dergisi, C. 13, S. 1-2, Ocak-Nisan 1987.
• HARRIS, D D.J./O’BOYLE, M./BATES, E.P./BUCKLEY, C.M.; Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Hukuku, Çev. Mehveş Bingöllü, Ulaş Karan, Avrupa Konseyi, Ankara 2013.
• İŞGÖREN, Ali; Türk Hukukunda Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri, Seçkin Yayınları, 3. Baskı, Ankara, Şubat 2016.
• KABOĞLU, İbrahim Ö.; Özgürlükler Hukuku-İnsan Haklarının Hukuksal Yapısı, İmge kitabevi, 6. Baskı, Ankara 2002.
• KAPANİ, Münci; Kamu Hürriyetleri, Yetkin Yayınları, 7. Baskı, Ankara 1993.
• Meclis-i Mebusan Zabıt Ceridesi, 16. İnikat, Devre: 2, C. 1, İçtimaa Senesi: 1, 6 Haziran 1328.
• Meclis-i Mebusan Zabıt Ceridesi, 68. İnikat, Devre: 1, C. 3, İçtimaa Senesi: 1, 25 Nisan 1325.
• ÖZENÇ, Berke; “Toplantı ve Gösteri Yürüyüşü Özgürlüğü ve Mekân Yasakları”, İÜHFM, C. LXXIII, S. 2, 2015.
• SAĞLAM, Fazıl; Temel Hakların Sınırlanması ve Özü, AÜSBF Yayınları, Ankara 1982.
• SCHMIDT, Rolf; Grundrechte, Rolf Schmidt Verlag, 10. Auflage, 2008.
• ŞİRİN, Tolga; “Türkiye’de Toplantı ve Gösteri Yürüyüşü Düzenleme Hakkına İlişkin Sorunlar”, Anayasa Hukuku Dergisi, C. 2. S. 4, Y. 2013.
• ŞİRİN, Tolga; 30 Soruda Toplantı ve Gösteri Yürüyüşü Hakkı, On İki Levha Yayınları, 1. Baskı, İstanbul, Eylül 2013.
• TANÖR, Bülent/YÜZBAŞIOĞLU, Necmi; 1982 Anayasasına Göre Türk Anayasa Hukuku, Beta Yayınları, 16. Bası, İstanbul, Ekim 2016.
• TANÖR, Bülent; Osmanlı-Türk Anayasal Gelişmeleri (1789-1980), YKY Yayınları, 25. Baskı, İstanbul, Ocak 2015.
• Temsilciler Meclisi Tutanak Dergisi, 45. Bileşim, C. 3, 14.04.1961.
• TEZİÇ, Erdoğan; Anayasa Hukuku, Beta Yayınları, 19. Bası, İstanbul, Eylül 2015.
• UYGUN, Oktay; Devlet Teorisi, On İki Levha Yayınları, 3. Baskı, İstanbul, Ocak 2017.
• ÜNAL, Şeref; Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi, TBMM Basımevi, Ankara 1995.
• YAYLA, Yıldızhan; İdare Hukuku, Beta Yayınları, 1. Bası, İstanbul, Eylül 2009.
• KARARLAR
• Anayasa Mahkemesi Kararları
• Genel Kurul:
• E. 1962/208, K. 1963/1, K.T. 04.01.1963, AYMKD, S. 1.
• E. 1973/33, K. 1974/9, K.T. 14.03.1974, AYMKD, S. 12.
• E. 1976/27, K. 1976/51, K.T. 18 ve 22.11.1976, AYMKD, S. 14.
• Bireysel Başvuru:
• Ali Demirci ve Diğerleri Başvurusu, B.N. 2015/16311, K.T. 20.09.2018.
• Ali Orak ve İrfan Gül Başvurusu, B.N. 2014/10626, K.T. 18.04.2018.
• Ali Rıza Özer ve Diğerleri Başvurusu, B.N. 2013/3924, K.T. 06.01.2015.
• Ali Sarıpınar Başvurusu (2), B.N. 2013/6186, K.T. 09.03.2016.
• Dilan Öğüz Canan Başvurusu, B.N. 2014/20411, K.T. 30.11.2017.
• Eylem Onuk Başvurusu, B.N. 2015/8018, K.T. 15.11.2018.
• Gülfidan Yıldırım Başvurusu, B.N. 2014/12290, K.T. 19.07.2017.
• Gülşah Öztürk ve Diğerleri Başvurusu, B.N. 2013/3936, K.T. 17.02.2016.
• Kamuran Karaca Başvurusu, B.N. 2015/8762, K.T. 06.02.2019.
• Leyla Sezen Başvurusu, B.N. 2016/15197, K.T. 29.05.2019.
• Mehmet Mutlu Başvurusu, B.N. 2014/18240, K.T. 18.04.2018.
• Osman Erbil Başvurusu, B.N. 2013/2394, K.T. 25.03.2015.
• Ömer Faruk Akyüz Başvurusu, B.N. 2015/9247, K.T. 04.04.2018.
• Öner Yakasız ve Diğerleri Başvurusu, B.N. 2015/9430, K.T. 20.03.2019.
• Özge Özgürengin Başvurusu, B.N. 2014/5218, K.T. 19.04.2018.
• Sevinç Hocaoğulları Başvurusu, B.N. 2015/271, K.T. 15.11.2018.
• Umut Şimşek ve Diğerleri, B.N. 2015/1431, K.T. 12.06.2018.
• Yonca Verdioğlu Şık Başvurusu, B.N. 2014/17177, K.T. 19.04.2018.
• Yargıtay Kararları:
• Yargıtay 8. Ceza Dairesi, E. 2000/15833, K. 2000/19456, K.T. 23.11.2000
• Yargıtay 8. Ceza Dairesi, E. 2002/949, K. 2002/7518, K.T. 27.06.2002.
• İHAM Kararları
• Ashughyan v. Ermenistan, B.N. 33268/03, K.T. 01.12.2008.
• Berladir ve Diğerleri v. Rusya, B.N. 34202/06, K.T. 19.11.2012.
• Bukta ve Diğerleri v. Macaristan, B.N. 25691, K.T. 17.10.2007.
• Disk ve Kesk v. Türkiye, B.N. 38676/08, K.T. 29.04.2013.
• Djavit An v. Türkiye, B.N. 20652/92, K.T. 09.07.2003.
• Kudrevičius ve Diğerleri v. Litvanya, B.N. 37553/05, K.T. 15.10.2015.
• Navalnyy v. Rusya, B.N. 29580/12, K.T. 15.11.2018.
• Nurettin Aldemir ve Diğerleri v. Türkiye, B.N. 32124/02, 32126/02, 32126/02, 32132/02 ve 32138/02, K.T. 02.06.2008.
• Oya Ataman v. Türkiye, B.N. 74552/01, K.T. 05.12.2006.
• Samüt Karabulut v. Türkiye, B.N. 16999/04, K.T. 27.04.2009.
• Sergey Kuznetsov v. Rusya, B.N. 10877/04, K.T. 23.01.2009.