Compensation Liability and Its Limitation in case of Breaching of Contract within the scope of Art. 74 of CISG

Yıl 2021, Cilt: 70 Sayı: 4, 933 - 971, 05.01.2022

Seda Baş

https://doi.org/10.33629/auhfd.961988

Öz

In this study, that is titled as “Liability and Limitation of the Breach of Contract in the Scope of CISG Art. 74", it is essentially focused that limitation of liability for damages and indemnity projected by CISG. Art. 74 is the basic norm that regulates the liability of damages in CISG. Damages liability is limited by the foreseeability principle by Art. 74. The most important reason for the limitation of the compensation of the damages by the foreseeability principle is the principle of full compensation and strict liability that is adopted by CISG for the damages. The party that breached the contract is responsible for all damages, including lost profits. Foreseeability is a principle that is used to determine the scope of existing liability, not the existence of liability. The party that breached the contract, is in the scope of foreseeability. In determining of the foreseeability, many factors are used, such as objective and subjective standarts, contractual provisions, commercial usages and information that the parties have. The moment of establishment of the contract is current for the determining time for the foreseeability.

Anahtar Kelimeler

CISG, Vienna Convention, damages liability, foreseeability principle, limitation of liability.

CISG M. 74 Kapsamında Sözleşmenin İhlali Halinde Tazminat Sorumluluğu ve Sınırlandırılması

Öz

“CISG m. 74 Kapsamında Sözleşmenin İhlali Halinde Tazminat Sorumluluğu ve Sınırlandırılması” başlıklı çalışmamızın konusu, esas itibariyle, CISG’de öngörülen tazminat sorumluluğu ve tazminat sorumluluğunun sınırlandırılmasıdır. CISG’de tazminat sorumluluğunu düzenleyen temel norm madde 74’tür. Aynı hükümde tazminat sorumluluğunun öngörülebilirlik ilkesi vasıtasıyla sınırlandırılacağı düzenlenmektedir. Tazmin edilecek zararların öngörülebilirlik ilkesiyle sınırlandırmasının en önemli sebebi, CISG tazminat sisteminde kabul edilen tam tazmin ilkesi ve kusursuz sorumluluk ilkesidir. Sözleşmeyi ihlal eden taraf, yoksun kalınan kar da dahil olmak üzere tüm zararlardan sorumludur. Öngörülebilirlik ilkesi, tazminat sorumluluğunun varlığını değil, var olan sorumluluğun kapsamını belirlemek amacıyla başvurulan bir ilkedir. Öngörünün aranacağı kişi, sözleşmeyi ihlal eden taraftır. Öngörülebilirliğin tespitinde kullanılacak ölçütler, objektif ve sübjektif ölçüttür. Öngörülebilirliğin tespitinde yararlanılacak esaslı unsurlar ise sözleşme hükümleri, ticari teamüller ve tarafların sahip olduğu atfedilen ya da fiili bilgidir. Öngörülebilirliğin aranacağı an, sözleşmenin kurulma anıdır.

Anahtar Kelimeler

CISG, Viyana Sözleşmesi, tazminat sorumluluğu, öngörülebilirlik ilkesi, sorumluluğun sınırlandırılması

Kaynakça

• AKHMETOV, Zhassulan : Milletlerarası Mal Satımına İlişkin Sözleşmeler Hakkında Birleşmiş Milletler Antlaşması’na Göre Sözleşmenin Kurulması, XII Levha Yayıncılık, İstanbul 2015.
• ATAMER, Yeşim M. : “Yeni Türk Borçlar Kanunu Hükümleri Uyarınca Genel İşlem Koşullarının Denetlenmesi- TKHK m. 6 ve TTK m. 55, f. 1, (f) ile Karşılaştırmalı Olarak”, Türk Hukukunda Genel İşlem Şartları Sempozyumu, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, Ankara 2011, s. 7-73 (Genel İşlem Koşulları).
• ATAMER, Yeşim M. : “Borçlunun CISG Madde 79 Uyarınca Tazminat Sorumluluğundan Kurtulması Halinde Alacaklının Diğer Taleplerinin Akıbeti Ne Olur?”, Prof. Dr. Aydın Zevkliler’e Armağan, Yaşar Üniversitesi Elektronik Dergisi, C.: 8, Özel Sayı, 2013, s. 487-509 (M. 79).
• ATAMER, Yeşim M. : “Satıcının Sözleşmeye Aykırı Davranışı Ekseninde CISG’in İfa Engelleri Sistemine Genel Bakış”, Milletlerarası Mal Satım Hukuku, XII Levha Yayıncılık, 2. Tıpkı Bası, İstanbul 2012, Ed.: Yeşim M. Atamer, s. 22-265.
• ATLAN, Hülya : Manevi Zararı Tazmin Yolları, XII Levha Yayıncılık, İstanbul 2015.
• AYAN, Mehmet : Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Seçkin Yayıncılık, 11. Baskı, Ankara 2016.
• AYDOĞDU, Murat : Türk Borçlar Hukuku’nda Genel İşlem Koşullarının ve Tüketici Hukuku’nda Haksız Şartların Denetimi, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2014.
• BARNES, Wayne : “Hadley v. Baxendale and Other Common Law Borrowings from the Civil Law”, Texas Wesleyan Law Review, Vol.: 11, s. 627-648.
• BAŞAR, Mükerrem Onur : Milletlerarası Mal Satımına İlişkin Sözleşmeler Hakkında Birleşmiş Milletler Antlaşması Uyarınca Sözleşmeye Uygun Mal Teslim Edilmesi Yükümlülüğü ve Bu Yükümlülüğün İhlalinden Ötürü Alıcının Hakları, Oniki Levha Yayıncılık, İstanbul 2018.
• BAŞOĞLU, Başak : Türk Hukukunda ve Mukayeseli Hukukta Aynen İfa Talebi, XII Levha Yayıncılık, İstanbul 2012.
• BİRİNCİ UZUN, Tuba : “CISG Uygulamasında Tazminat Sorumluluğunun Sınırlandırılması”, DEÜHFD, C.: 16, S.: 1, 2014, s. 151-192.
• COOTE, Brian : “Contract Damages, Ruxley and The Performance Interest”, Cambridge Law Journal, Vol.:56, No.:3, 1997, s. 537-570.
• CUMALIOĞLU, Emre : TBK, CISG ve Karşılaştırmalı Hukukta Öngörülebilen İhlal, Oniki Levha Yayıncılık, İstanbul 2019.
• ÇAĞLAYAN AKSOY, Pınar : Hukuka ve Ahlaka Aykırılık Unsurları Çerçevesinde Salt Malvarlığı Zararlarının Tazmini, Oniki Levha Yayıncılık, İstanbul 2016.
• ÇEVİK, Abdülkerim : Viyana Satım Sözleşmesinde Tazminat Sorumluluğu, Yetkin Yayınları, Ankara 2020.
• DAYIOĞLU, Yavuz : CISG Uygulamasında Sözleşmenin İhlali Halinde Alıcının Hakları ve Özellikle Alıcının Tazminat Talep Etme Hakkı, XII Levha Yayıncılık, İstanbul 2011 (CISG).
• DAYIOĞLU, Yavuz : “CISG Kapsamında Alıcının Tazminat Talep Etme Hakkı”, Milletlerarası Mal Satım Hukuku, Ed.: Sinan Okur, Adalet Yayınevi, Ankara 2016, s. 299-336.
• DEMİRCİOĞLU, Huriye Reyhan : Culpa in Contrahendo Sorumluluğu, Yetkin Yayınları, Ankara 2009.
• DESHENAUX, Henri/ TERCIER, Pierre : Sorumluluk Hukuku, Ankara 1983, Çev.: Salim ÖZDEMİR.
• DURAK, Yasemin : Milletlerarası Mal Satımına İlişkin Sözleşmeler Hakkında Birleşmiş Milletler Antlaşması Uyarınca Alıcının Yükümlülükleri, Oniki Levha Yayıncılık, İstanbul 2020.
• ENER, Mustafa Alper : Milletlerarası Mal Satımına İlişkin Sözleşmeler Hakkında Birleşmiş Milletler Antlaması’na (CISG’e) Göre Sözleşmenin Kurulması, Lykeıon Yayınları, Ankara 2018.
• ERDEM, Ercüment : “Milletlerarası Mal Satım Sözleşmeleri Hakkında Birleşmiş Milletler Sözleşmesi”, BATİDER, C.:XVI, S.:3, Y.:1992, s. 35-105 (BATİDER).
• ERDEM, Ercüment : “Viyana Satım Antlaşmasına Genel Bakış ve Maddi Uygulama Alanı”, Yeni Türk Borçlar Kanunu ve CISG’e Göre Satış Sözleşmeleri, XII Levha Yayıncılık, İstanbul 2012, s. 117-156.
• EREN, Fikret : Sorumluluk Hukuku Açısından Uygun İlliyet Bağı Teorisi, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, No.:361, Sevinç Matbaası, Ankara 1975 (Uygun İlliyet Bağı).
• EREN, Fikret : Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Yetkin Yayınları, 15. Baskı, Ankara 2013 (Genel Hükümler).
• FARNSWORTH, E. Allan : “Damages and Specific Relief”, The American Journal of Comparative Law, Vol.:27, No.: 2-3, 1979, s. 247-253.
• FAUST, Florian : “Hadley v. Baxendale-an Understandable Miscarriage of Justice”, Journal of Legal History, 1994, s. 41-72.
• FELEMEGAS, John : “An Interpretation of Article 74 CISG By The U.S. Circuit Court of Appeals”, Pace International Law Review, Vol.: 15, 2003, s. 91-147.
• FRANCO, Ferrari : “Comparative Ruminations on the Foreseeability of Damages in Contract Law”, Louisiana Law Review (March 1993), s. 1257-1269.
• GALVAN, Jorge : The CISG and Its Provisions on Damages (Faculty of Law University of Lund Master Thesis).
• GEZDER, Ümit : Türk/ İsviçre Hukukunda Culpa in Contrahendo Sorumluluğu, Beta Yayıncılık, İstanbul 2009.
• GOTANDA, John Y. : “Recovering Lost Profits in International Disputes”, Georgetown Journal of International Law (Fall 2004), s. 61-112.
• HENDY, J. : “Limiting the Uncertainty of Foreseeability”, The Modern Law Review, Vol.: 32, No.: 4, 1969, s. 438-441.
• HUBER, Peter : “CISG – Sözleşmeye Aykırılık Halinde Alıcının Hakları”, Milletlerarası Mal Satım Hukuku, XII Levha Yayıncılık, 2. Tıpkı Bası, İstanbul 2012, Ed.: Yeşim M. Atamer, s. 267-285.
• HUBER, Peter/ MULLIS, Alastair : The CISG, 2007.
• KANIŞLI, Erhan : CISG Uyarınca Alıcının Yükümlülükleri ve Sözleşmeye Aykırılık Halinde Satıcının Hakları, XII Levha Yayıncılık, İstanbul 2013.
• KAYA, Cansu : CISG Gereğince Alıcının Satım Bedelini Ödeme Borcu, XII Levha Yayıncılık, İstanbul 2012.
• KELLY-LOUW, Michelle : “Better Consumer Protection Under the Statutory In Duplum Rule”, Journal of Consumer & Commercial Law, Vol.: 11, No.: 1, s. 20-24.
• KILIÇOĞLU, Ahmet M. : Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Turhan Kitabevi, 19. Bası, Ankara 2015.
• KÖROĞLU, Belin : “Milletlerarası Mal Satım Sözleşmeleri Hakkında Birleşmiş Milletler Sözleşmesi Madde 79 ve 80 Kapsamında Sorumluluktan Kurtulma”, GÜHFD, C.: XVII, S.: 1-2, Y.: 2013, s. 775-804.
• KRÖLL, Stefan : “Selected Problems Concerning The CISG’s Scope of Application”, Journal of Law and Commerce, Vol.:25-39, s. 39-57.
• Lİ, Yan : Remedies for Breach of Contract in the International Sale of Goods, (University of Southampton Doctoral Thesis).
• LOOKOFSKY, Joseph M. : “Consequential Damages in CISG Context”, Pace International Law Review, Vol.: 64, 2007, s. 63-88.
• MAGNUS, Ulrich : “CISG Uyarınca Tazminat, Faiz, Sorumluluktan Kurtulma”, Milletlerarası Mal Satım Hukuku, XII Levha Yayıncılık, 2. Tıpkı Bası, İstanbul 2012, Ed.: Yeşim M. Atamer, s. 287-307.
• MISTELIS, Loukas : “CISG’in Uygulama Alanı: Yer, Zaman ve Kişi Bakımından”, Milletlerarası Mal Satım Hukuku, XII Levha Yayıncılık, 2. Tıpkı Bası, İstanbul 2012, Ed.: Yeşim M. Atamer, s. 7-24.
• NOMER, Haluk N. : Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Beta Yayınları, 13. Bası, İstanbul 2013.
• OĞUZMAN, M. Kemal/ ÖZ, Turgut : Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Cilt II, Vedat Kitapçılık, 10. Bası, İstanbul 2013.
• ORAL, Tuğçe : Viyana Satım Antlaşmasında Sözleşmenin Kurulması, Yetkin Yayınları, Ankara 2014.
• ÖZ, Turgut : Milletlerarası Mal Satımına İlişkin Sözleşmeler Hakkında Birleşmiş Milletler Antlaşması (CISG) ile Türk Borçlar Kanunu’nun İlgili Hükümlerinin Kısa Karşılaştırması, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2016.
• PEARCE, David/ HALSON, Roger : “Damages for Breach of Contract: Compensation, Restitution and Vindication”, Oxford Journal of Legal Studies, s. 73-98.
• PERLOFF, Jeffrey M. : “Breach of Contract and the Foreseeability Doctrine of Hadley v. Baxendale”, The Journal of Legal Studies, Vol.: 10, No.: 1, 1981, s. 39-63.
• REİSOĞLU, Safa : Türk Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Beta Yayınları, 24. Bası, İstanbul 2013.
• RUMPF, Christian : “Borçlar Hukuku Sorunlarından: Culpa in Contrahendo- Müesseseye Mukayeseli Genel Bir Bakış”, İsviçre Medeni Kanunu ve Borçlar Kanunu’nun Alınışının 80. Yılı, Ed.: Ali Çivi, İstanbul 2007, s.161-185.
• SAĞLAM, İpek : Milletlerarası Mal Satımına İlişkin Sözleşmeler Hakkında Birleşmiş Milletler Anlaşması Uyarınca Sözleşmenin Kurulması, XII Levha Yayıncılık, İstanbul 2013.
• SAIDOV, Djakhongir : “Methods of Limiting Damages under the Vienna Convention on Contracts for the International Sale of Goods”, Pace International Law Review, Vol.: 14, Issue:2, 2002, s. 307-377.
• SARIKAYA, Murat : CISG Kapsamında Sözleşmenin Esaslı İhlali, Filiz Kitabevi, İstanbul 2017.
• SCHLECHTRIEM, Peter/ SCHWENZER, Ingeborg : Milletlerarası Mal Satımına İlişkin Sözleşmeler Hakkında Birleşmiş Milletler Antlaşması (Viyana Satım Sözleşmesi) Şerhi, XII Levha Yayıncılık, İstanbul 2015, Ed.: Ingeborg Schwenzer & Pınar Çağlayan Aksoy.
• SCHWENZER, Ingeborg/ HACHEM, Pascal : “The CISG- Success and Pitfalls”, The American Journal of Comparative Law, Vol.: 57, 2009, s. 457-478.
• SINGH, Sharon G. K./ ZELLER, Bruno : “CIETAC’s Calculations on Lost Profits Under Article 74 of the CISG”, Chicago International Law Review, Vol.: 4, Issue: 2, s. 211-233.
• ŞEN, Murat : Milletlerarası Mal Satım Hukuku (CISG) – Giriş, Adalet Yayınevi, Ankara 2016, Ed.: Sinan Okur, s. 1-14.
• TANDOĞAN, Haluk : Türk Mes’uliyet Hukuku, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2010.
• TARMAN, Zeynep Derya : Viyana Satım Antlaşmasını Uygulamak veya Uygulamamak, Beta Yayıncılık, İstanbul 2015.
• TARMAN, Zeynep Derya : “Türk Satım Hukukunda Yeni Bir Dönem: Viyana Satım Antlaşması’nın Milletlerarası Satım Sözleşmelerine Etkisi,”, MÜHF, İpekyolu Canlanıyor: Türk – Çin Hukuk Zirvesi, s. 169-186.
• TEKİNAY, Selahattin Sulhi/ AKMAN, Sermet/ BURCUOĞLU, Haluk/ ALTOP, Atilla : Tekinay Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Filiz Kitabevi, 7. Baskı, İstanbul 1993.
• TERCIER, Pierre/ PICHONNAZ, Pascal/ DEVELİOĞLU, H. Murat : Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Oniki Levha Yayıncılık, İstanbul 2016.
• TİRYAKİOĞLU, Bilgin : “11 Nisan 1980 Tarihli Milletlerarası Mal Satımlarına İlişkin Birleşmiş Milletler Sözleşmesi ve Sözleşmenin Milletlerarası Özel Hukuk Kuralları ile İlişkisi”, AÜHFD, C.:41, S:1, Y.:1990, s. 192-205.
• TOKER, Ali Gümrah : , “CISG Uyarınca Sözleşmenin Esaslı İhlâli”, MHB, Y.: 33, S.: 1, s. 213-250.
• TOPUZ, Murat : İsviçre ve Türk Borçlar Hukuku ile Karşılaştırmalı Olarak Roma Borçlar Hukukunda Maddi Zarar ve Bu Zararın Belirlenmesi, XII Levha Yayıncılık, İstanbul 2011.
• ULUSAN, İlhan : “Türk Borçlar Kanunu’ndaki Genel İşlem Şartlarına İlişkin Yeniliklerle İlgili Bazı Düşünceler”, Prof. Dr. Mustafa Dural’a Armağan, Filiz Kitabevi, İstanbul 2013, s. 1219-1228.
• ULUSU, Ayşe Elif : Milletlerarası Mal Satımına İlişkin BM Antlaşmasında ve Avrupa Borçlar Hukuku Prensiplerinde Tazminat Sorumluluğunun Sınırlandırılmasında Öngörülebilirlik İlkesi, Beta Yayıncılık, İstanbul 2011.
• WELSER, Rudolf/ WELSER, Irene : “Milletlerarası Mal Satımına İlişkin Sözleşmeler Hakkında Birleşmiş Milletler Antlaşması Uyarınca Satıcının Sözleşmeye Aykırılığı Halinde Alıcının Başvurabileceği Hukuki İmkanlar”, Çev.: Ayça Akkayan Yıldırım, İstanbul Kültür Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.: 5, S.: 1-2, 2006, s. 145-164.
• WINSHIP, Peter : “Remedies Under the United Nations Sales Convention”, Sales Contracts Under the New Turkish Code of Obligations and the CISG, XII Levha Yayıncılık, İstanbul 2012, s. 211-220.
• YELKENCİ, Işıl : CISG Uyarınca Alıcının Sözleşmeden Dönmesi, XII Levha Yayıncılık, İstanbul 2014.
• YELMEN, Adem : Türk Borçlar Kanunu’na Göre Genel İşlem Şartları, Yetkin Yayınları, Ankara 2014.
• YILDIRIM, Zeynep : “Milletlerarası Mal Satımına İlişkin Birleşmiş Milletler Sözleşmesi’nin Uygulama Alanı”, GÜHFD, C.:XVII, S.:1-2, Y.:2013, s. 1061-1094.
• YILMAZ, Süleyman : CISG Uyarınca Sözleşmenin İhlali Halinde Alıcının Hakları, Yetkin Yayınları, Ankara 2013.
• YÜCE, Halil Ahmet : Viyana Satım Sözleşmesi’nin 79. Maddesi Uyarınca Tazminat Sorumluluğundan Kurtulma, Oniki Levha Yayıncılık, İstanbul 2018.
• ZEYTİN, Zafer : Milletlerarası Mal Satım Sözleşmeleri Hukuku – CISG, Seçkin Yayıncılık, 2. Baskı, Ankara 2015.