Acknowledgement of Lineage in Islamic and Classical Period Ottoman Law

Yıl 2022, Cilt: 71 Sayı: 3, 1337 - 1366, 20.10.2022

Yasemin Kurtoğlu

https://doi.org/10.33629/auhfd.1148927

Öz

As it has always given importance to its protection and proper
implementation, lineage represents the relationship between a person and his
lineal ancestors. While Islamic law connected the maternal lineage to such a
biologic fact which is birth, paternal lineage has been connected to some legal
conditions such as being married with the mother or being a concubine of the
father. In some cases, these limitations can prevent the establishment of an
actual lineal relationship. On the other hand, lost or found child also can’t have
a linael relationship as it is impossible to determine their actual parents. For
all these conditions, acknowledgement of lineage institution has been
accepted and thus, people can set their lineal relationship by their own
declaration of intent. There are some conditions accepted to apply this
institution which are both aim to prevent untrue results about lineage and to
protect the public order by inhibiting the establishment of linage of the people
who has already have one or who has born as a result of adultery. In this study,
firstly the concept of lineage and the ways of establishing lineage in Islamic
and Ottoman law has been examined and then the institution of
acknowledgement of lineage has beed handled by its reasons, provisions,
effects and consequences. 

Anahtar Kelimeler

Lineage, Acknowledgement of Lineage, Islamic Law, Ottoman Law, Paternity Case

İslam ve Klasik Dönem Osmanlı Hukukunda Nesep İkrarı

Öz

Korunmasına ve sağlıklı yürütülmesine her daim önem verilmiş olan nesep, kişilerin üst soylarıyla bağlantısını ifade eden bir kavram olarak karşımıza çıkmaktadır. İslam hukuku, anne ile nesep ilişkisinin kurulmasını doğum gibi biyolojik bir olaya bağlamışken; baba ile nesep ilişkisinin kurulmasını ise anne ile evli olma yahut annenin babanın cariyesi olması gibi çeşitli hukuki şartlara tabii kılmıştır. Nesep ilişkisinin kurulmasına yönelik getirilen bu sınırlamalar, bazı durumlarda gerçeklere uygun bir nesep bağının oluşmasına engel oluşturmuştur. Diğer taraftan, kaybolmuş yahut bulunmuş çocukların da anne ve babalarının kim olduğu bilinmediğinden neseplerinin kurulması mümkün olamamıştır. İşte bu gibi durumlarda nesep ikrarı yoluna gidilebileceği kabul edilmiş ve bu sayede kişilerin kendi irade beyanlarıyla nesep ilişkilerinin kurulmasına imkan tanınmıştır. Nesep ikrarına başvurabilmek için de çeşitli şartlar öngörülmüştür. Bunlar bir yandan bu kurumun gerçeklere aykırı olacak şekilde kullanılmasını engellemeye yönelik olduğu gibi bir yandan da hali hazırda nesebi bulunan yahut da zina sonucu dünyaya geldiği bilinen kimselerin nesebinin kurulmasını engelleyerek toplumsal düzenin korunmasını sağlamaya yönelik şartlardır. Çalışmada, İslam ve Osmanlı hukukunda nesep ve nesebin kurulması yolları hakkında bilgi verildikten sonra nesep ikrarı konusuna geçilmiş ve bu kurum; nedenleri, şartları, hüküm ve sonuçlarıyla birlikte detaylıca incelenmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Nesep, Nesep İkrarı, İslam Hukuku, Osmanlı Hukuku, Babalık Davası

Kaynakça

• Acar, H. İbrahim. Ana Hatlarıyla İslam Aile Hukuku. Bursa: Emin Yayınları, 2014.
• Aktan, Hamza. “İstilad”. TDV İslam Ansiklopedisi, C. 23. İstanbul: TDV İslam Araştırmaları Merkezi, 2001, s. 361-362.
• Aydın, Mehmet Akif. “Evlat Edinme”. TDV İslam Ansiklopedisi, C. 11. İstanbul: TDV İslam Araştırmaları Merkezi, 1995, s. 527-529.
• Aydın, M. Akif. Osmanlı Aile Hukuku. İstanbul: Klasik, 2018.
• Aydın, M. Akif. Türk Hukuk Tarihi. İstanbul: Beta, 2012.
• Ayverdi, İlhan. Misalli Büyük Türkçe Sözlük. İstanbul: Kubbealtı Lugatı, 2008.
• Behcetü’l Fetava. haz. Süleyman Kaya / Betül Algın / Zeynep Trabzonlu / Asuman Erkan. İstanbul: Klasik Yayınları, 2011.
• Bilmen, Ömer Nasuhi. Hukukı İslamiyye ve Istılahatı Fıkhiyye Kamusu. İstanbul: Bilmen Yayınevi, 1985.
• Cin, Halil / Ahmed Akgündüz. Türk Hukuk Tarihi. İstanbul: Osmanlı Araştırmaları Vakfı, 2011.
• Cin, Halil / Gül Akyılmaz. Türk Hukuk Tarihi. Konya: Sayram Yayınları, 2014.
• Demirtaş, H. Necati. Fetvaları ile Şehülislam Ebüssu’ud Efendi. İstanbul: Akıl Fikir Yayınları, 2016.
• Devellioğlu, Ferit. Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lugat. Ankara: Aydın Kitabevi, 2007.
• Dönmez, İbrahim Kafi. “Nesep”. TDV İslam Ansiklopedisi, C. 32. İstanbul: TDV İslam Araştırmaları Merkezi, 2006, s. 573-575.
• Ekinci, Ekrem Buğra. Osmanlı Hukuku: Adalet ve Mülk. İstanbul: Arı Sanat Yayınları, 2014.
• el-Kuduri, Ahmed. Muhtasaru’l Kuduri. çev. Soner Duman / Osman Güman. İstanbul: Beka, 2019.
• el-Mavsıli, Abdullah b. Mahmud. El-İhtiyar: Li-Ta’lili’l-Muhtar. C. 2. çev. Mehmet Keskin. İstanbul: Ravza Yayınları, 2019.
• el-Münziri, Zekiyyüddin Abdulazim. Sahih-i Müslim Muhtasarı. çev. Harun Yıldırım / Rabbani Sağlam. İstanbul: Ravza Yayınları, 2013.
• Fetava-yı Feyziye. haz. Süleyman Kaya. İstanbul: Klasik Yayınları, 2009.
• Halebi, İbrahim. İslam Fıkhı: Kelime Manalı Yeni Mülteka Tercümesi. C.4. haz. Hüsameddin Vanlıoğlu. İstanbul: Yasin Yayınevi, 2014.
• İbn Rüşd. Bidayetü’l Müctehid ve Nihayetü’l-Muktesid: Mezheblerarası Mukayeseli İslam Hukuku. çev. Ahmed Meylani. C. 3. İstanbul: Beyan Yayınları, 1991.
• İmam Tirmizi. Sünen’üt-Tirmizi. çev. Mehmet Türk. İstanbul: Kitap Dünyası Yayınları, 2019.
• İstanbul Kadı Sicilleri. Bab Mahkemesi 3 Numaralı Sicil. C.17. ed. Coşkun Yılmaz. İstanbul: İSAM, 2011.
• İstanbul Kadı Sicilleri. Üsküdar Mahkemesi 2 Numaralı Sicil. C.2. ed. Coşkun Yılmaz. İstanbul: İSAM, 2010.
• Karaman, Hayreddin. Ana Hatlarıyla İslam Hukuku. C.2. İstanbul: Ensar, 2016.
• Koca, Ferhat. “İkrar”. TDV İslam Ansiklopedisi. C. 22. İstanbul: TDV İslam Araştırmaları Merkezi, 2000, s. 38-40.
• Köse, Saffet. “Lakit”. TDV İslam Ansiklopedisi, C. 27. Ankara: TDV İslam Araştırmaları Merkezi, 2003, s. 68-69.
• Neticetü’l-Fetava. der. es-Seyyid Ahmed Efendi/es-Seyyid Hafız Mehmed b. Ahmed el-Gedusi. İstanbul: Klasik Yayınları, 2014.
• Sahih-i Buhari: Muhtasarı Tecrid-i Sarih. çev. Abdullah Feyzi Kocaer. Konya: Hüner Yayınevi, 2012.
• Üçok, Coşkun / Ahmet Mumcu / Gülnihal Bozkurt. Türk Hukuk Tarihi. Ankara: Turhan Kitabevi, 2016.
• Ünal Özkorkut, Nevin. Türk Hukuk Tarihinde Zina Suçu. Ankara: Siyasal Kitabevi, 2009.