SÖZLEŞMELERDE AMAÇ VE GENEL AHLAKA AYKIRILIK DEĞERLENDİRMESİ

Yıl 2022, Cilt: 71 Sayı: 4, 1619 - 1652, 19.12.2022

Derya Ateş , Gülin Süleymanlar

https://doi.org/10.33629/auhfd.1216675

Cited By: 4

Öz

Bu çalışma, sözleşme amacının genel ahlak kuralları denetimine tabi tutulması yönünden bir değerlendirmeyi içermektedir. Değerlendirme Türk ve İsviçre Hukukları yönünden doktrin ve yargı kararları esas alınarak genişletilmiş olup öncelikle sözleşme özgürlüğüne bağlı olarak Türk Borçlar Kanunu m. 26 ve m. 27 hükümleri ile “sözleşmenin içeriği” kavramı detaylandırılmaktadır. Çalışmada geniş anlamda sözleşme içeriğine dahil olan sözleşmenin amacı ve sınırları da özel olarak ortaya konulmaktadır. Zira bilhassa taraflara ait saik ve sözleşmenin sebebi (causa) yönünden sözleşmenin amacı ile var olan farkların ortaya konulması önem taşımaktadır. Belirlenen amaç doğrultusunda sözleşmelerde genel ahlaka aykırılık denetimi yapacak olan hâkimin hangi esasları incelemesi gerektiği özel olarak vurgulandıktan sonra sözleşmenin doğrudan ve dolaylı amacı kavramları açıklanmakta ve amacı genel ahlâka aykırı sözleşmeler ile genel ahlâka aykırı amaçla düzenlenen soyut borç ikrarları bakımından denetimin kapsamı belirlenmektedir. Amacı genel ahlâka aykırı sözleşmeler yönünden denetimin kapsamı incelenirken borçlandırıcı işlemler ve tasarruf işlemleri arasındaki ayrıma da işaret edilmektedir. Soyut borç ikrarları yönünden ise Türk Borçlar Kanunu m. 81 hükmü çerçevesinde bir değerlendirmeye de yer verilmektedir.

Anahtar Kelimeler

ahlaka aykırılık, sözleşmenin içeriği, sözleşmenin amacı, sözleşmenin sebebi, soyut borç ikrarı

An Analysis on Purpose and Immorality in Contracts

Öz

This study includes an evaluation about applying the morality control on the purpose of the contract. The evaluation is expanded on the basis of doctrinal and judicial decisions under Turkish Law and Swiss Law. Articles 26 and 27 of the Turkish Code of Obligations (“TCO”) and the concept of “content of the contract” are primarily elaborated based on freedom of contract. In the study, the purpose of the contract included in the content of the contract in a broad sense and the limits of the contract are also specifically put forth, especially because it is of importance to reveal the differences of the parties’ motives and the cause of the contract from the purpose of the contract. After specifically emphasizing the principles to be observed by the judge, the concepts of direct and indirect purpose of the contract are explained, and the scope of the morality control is determined. While examining the scope of the control regarding the contracts, the purpose of which is contrary to morality, the distinction between obligatory transactions and dispositive transactions is also pointed out. In terms of abstract debt acknowledgments, an evaluation within the framework of Article 81 of the TCO is also included.

Anahtar Kelimeler

Immorality, content of contract, purpose of contract, cause of contract, abstract acknowledgement of debt

Kaynakça

• Ateş, Derya. Borçlar Hukuku Sözleşmelerinde Genel Ahlaka Aykırılık. Ankara: Turhan Kitabevi, 2007.
• Aubert, Maurice. La répétition des prestations illicites au immorales en droit Français et dans la jurisprudence belge. Lausanne: Jaunin, 1954.
• Başpınar, Veysel. Borç Sözleşmelerinin Kısmi Butlanı. Ankara: Banka ve Ticaret Enstitüsü Yayınları, 1998.
• Bucher, Andreas. Personnes Physiques et Protection de la Personnalité. Bale: Helbing et Lichtenhahn, 1995.
• Deschenaux, Henri ve Steinauer, Paul-Henri. Personnes Physiques et tutelle. Berne: Stampfli, 2001.
• De Werra, Jacques. La Gestion Contractuelle Du Droit A L’image Des Sportif, Citius, altius, fortius. Mélanges en l'honneur de Denis Oswald. Bâle: Helbing & Lichtenhahn. 2012: 243-258.
• Du Pasquier, Silvia T. Des Obligations Resultant d’un Contrat, Art.17, Commentaire Romand, Code des Obligations I. Genève/Bale/Munich: Helbing&Lichtenhahn, 2003: 76-79.
• Engel, Pierre, Chappuis, Christine, Marchand, Sylvain ve Morin, Ariane. L’évolution récente du droit des obligations. Lausanne: CEDİDAC, 2004.
• Engel, Pierre. Traité des obligations en droit suisse. Berne: Staempfili, 1997.
• Eren, Fikret. Borçlar Hukuku Genel Hükümler. Ankara: Yetkin Yayınları, 2021.
• Ferrand, Frédérique. Droit Prive allemand. Paris : Dalloz, 1997.
• Funk, Fritz. Commentaire du code federal des obligations: Art. 1 à 530. Neuchatel: Delachaux & Niestlé, 1930. Gauch, Peter, Schluep, Walter R. ve Tercier, Pierre. Partie générale du droit des obligations. Zurich: Schulthess Verlag, 1982.
• Guelfucci-Thibierge, Catherine. L’indépendance entre nullité et responsabilité. Paris: LGDJ, 1992.
• Guggenheim, Daniel. Le droit suisse des Contrats, (La Conclusion Des Contrats). Genève: Georg, 1991.
• Guillod, Oliver ve Gabrielle, Steffen. Des Obligations Resultant d’un Contrat, Art.19-20, Commentaire Romand, Code des Obligations I. Genève/Bale/Munich: Helbing&Lichtenhahn, 2003: 120-140.
• Gümüş, Mustafa Alper. Borçlar Hukukunun Genel Hükümleri. Ankara: Yetkin Yayınları, 2021.
• Hatemi, Hüseyin. Hukuka ve Ahlâka Aykırılık Kavramı ve Sonuçları (Özellikle BK.65 Kuralı). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları, 1976.
• Heritier, Anne. Les Pots-De-Vin. Genève: Georg, 1981.
• İnan, Ali Naim. Borçlar Hukuku Genel Hükümleri. Ankara: AÜHF Yayınları, 1971.
• Kılıçoğlu, Ahmet. Borçlar Hukuku Genel Hükümler. Ankara: Turhan Kitabevi, 2022.
• Kocayusufpaşaoğlu, Necip. Borçlar Hukukuna Giriş, Hukuki İşlem, Sözleşme. İstanbul: Filiz Kitabevi, 2017.
• Oğuzman, Kemal ve Turgut Öz. Borçlar Hukuku Genel Hükümler. C.1. İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2018.
• Oprea, Zeno. Sur la notion de bonnes moeurs dans les obligations en droit civil Allemand. Paris : Librairie A. Rousseau, 1935.
• Öktem, İmran. “Umumi Ev Olarak Kullanılmak Üzere Gayrimenkul Kiralanması”. İzBD, S:3 (1937): 89-103.
• Pédamon, Michel. Le contrat en droit allemand. Paris: LGDJ, 2004.
• Postacıoğlu, İlhan. “Genelev İşletenlerin Mal Sahiplerinin Yaptıkları Kira Sözleşmelerinin Geçerliliği, Karar incelemesi”. EHFM, C:15, S:4 (1949): 1288 vd.
• Reichard, Charles F. Etudes sur les contrats immoraux. Lausanne: thèse de l’universite, 1914.
• Ripert, Georges. La règle morale dans les obligations civiles. Paris, LGDJ, 1949.
• Scarano, Jean-Pierre. Dictionnaire de droit des obligations. Paris: Ellipses, 1999.
• Schneider, Albert ve Fick, Heinrich. Commentaire du Code Fédéral des Obligations du 30 Mars 1911, Neuchâtel: Delachaux & Niestlé S.A, 1915.
• Simonius, August. Quelques Remarques sur la Cause des Obligations en droit Suisse, Etudes de Droit Civil a la Mémoire De Henri Capitant. Paris: 1977: 753-767.
• Souchon, Christine. Objet, Cause et Lésion du Contrat, France, Harmonisation du droit des affaires dans les pays du marché communs. sous direction Renie Rodiére. Paris: Pedone, 1980.
• Sungurbey, İsmet. “Borç İkrarı ve Borç Vaadi”. İHFM, C:22, S:1-4 (1957): 167-234.
• Tandoğan, Haluk. Notions Préliminaires a la Théorie Générale des Obligations. Genèvre : Georg., 1972.
• Tekinay, Selahattin Sulhi, Akman, Sermet Burcuoğlu, Haluk ve Altop, Atilla. Borçlar Hukuku Genel Hükümler. İstanbul: Filiz Kitabevi, 1993.
• Tercier, Pierre. “La clausula rebus sic stantibus en droit suisse des obligations”. JdT I, (1979): 194-212. (Clausula)
• Tercier, Pierre. “La Corruption Et Le Droit Des Contrats”. SJ II, (1999): 225-271. (Corruption)
• Tercier, Pierre. Le droits des obligations. Genève, Zurich, Baie: Schlthess, 2004.
• Terre, Francois, Simler, Philippe ve Lequette, Yves. Droit Civil, Les Obligations. Paris: Dalloz, 2002.
• Thévenaz, Alain. La protection contre soi même, Etude de l’article 27 alinéa 2 CC. Berne: Stempfli Editions SA, 1997.