Purchase Price (Pretium) in Contract of Sale in Roman Law

Year 2024, Volume: 73 Issue: 1, 51 - 88, 22.04.2024

Setenay Baytemir Tarhan

https://doi.org/10.33629/auhfd.1437422

Abstract

Roma Hukukunda Satış Sözleşmesinde Satış Bedeli (Pretium)

Abstract

Satış sözleşmesi Roma hukukunda emptio-venditio (alım-satım) kavramıyla ifade edilmektedir. Sinallagmatik bir sözleşme olarak satış sözleşmesinde satıcı (venditor), sözleşme konusu malı (merx) nakletme borcu, alıcı (emptor) ise satış bedeli (pretium) olarak bir miktar para ödeme borcu altına girmektedir. Roma hukukunda satış bedelinin sahip olması gereken bir takım özellikler belirlenmiştir. Roma hukuku kurallarına göre satış bedelinin para olması (nummerata pecunia), satış bedelinin belirli olması (pretium certum), satış bedelinin gerçek olması (pretium verum) ve satış bedelinin adil olması (pretium iustum) gerektiği belirtilmiştir. Bununla birlikte, söz konusu özellikler Roma hukukunun farklı dönemlerinde farklı şekilde yorumlanabildiği gibi, Klasik Hukuk Dönemi’nde farklı hukuk okulları arasında söz konusu özellikler bakımından çeşitli tartışmalar gündeme gelmiştir. Çalışmada ilk önce Roma hukukunda satış sözleşmesinin genel özellikleri üzerinde durulmuştur. Daha sonra satış bedelinin bahsi geçen dört özelliği ele alınmıştır. Bu doğrultuda Roma hukukunun birincil kaynakları olarak Corpus Iuris Civilis’in Digesta ve Codex bölümlerinin farklı kitapları ile Gaius’un Institutiones isimli ders kitabındaki ve Iustinianus’un Institutiones adlı eserindeki metinler incelenmiş, farklı hukuk okulları arasındaki tartışmalara yer verilmiştir.

Keywords

Satış Sözleşmesi, Satış Bedeli, Emptio Venditio, Pretium, Roma Hukuku

References

• Berger, Adolf. Encyclopedic Dictionary of Roman Law. Philadelphia: The American Philosophical Society, 1953.
• Berki, Şakir. Roma Hukuku. Ankara, 1949.
• Buckland, William Warwick. A Text-Book of Roman Law From Augustus to Justinian. Cambridge: Cambridge University Press, 1975.
• Daube, David. “Certainty of Price.” içinde Studies in the Roman Law of Sale Dedicated to the Memory of Francis de Zulueta, 9-45. Ed. David Daube, Oxford: Clarendon Press, 1959.
• Daube, David. “The Three Quotations from Homer in Digest 18.1.1.1.” Cambridge Law Journal 10, no. 2 (1949): 213-215.
• Di Marzo, Salvatore. Roma Hukuku. Çeviren Ziya Umur. İstanbul: Sulhi Garan Matbaası, 1959.
• Erdoğmuş, Belgin. Roma Borçlar Hukuku Dersleri. İstanbul: Der Yayınları, 2005.
• Erdoğmuş, Belgin. Roma Eşya Hukuku. İstanbul: Der Yayınları, 2022.
• Erdoğmuş, Belgin. Roma Hukuku. İstanbul: Filiz Kitabevi, 1992.
• Eren, Selahattin. “Satış Sözleşmesinin Tarihsel Kökleri.” Yüksek Lisans Tezi, Galatasaray Üniversitesi, 2018.
• Gönenç, Fulya İlçin. “Roma Akitler Sistemi ve Permutatio (Trampa).” Maltepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 8, no.1 (Haziran 2009): 201-218.
• Honig, Richard. Roma Hukuku Dersleri. Çeviren Şemseddin Talip, İstanbul: Ahmed İhsan Matbaası, 1935.
• İznik, Erkan. “İmparator Diocletianus’un Tavan (En Yüksek) Fiyatlar Fermanı: Edictum de Pretiis Rerum Venalium.” Ankara Üniversitesi Dil ve TarihCoğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi 30, no. 49 (2011): 97-130.
• Karadeniz Çelebican, Özcan. Roma Eşya Hukuku. Ankara: Turhan Kitabevi, 2015.
• Karadeniz, Özcan. “Roma Hukukunda ‘Peculium’ Müessesesi.” Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi 25, no. 3-4 (1968): 179-194.
• Kaser, Max. Roman Private Law. Çeviren Rolf Dannenbring, Pretoria: Gutenberg Book Printers, 1984.
• Koschaker, Paul ve Kudret Ayiter. Modern Özel Hukuka Giriş Olarak Roma Özel Hukukunun Ana Hatları. Ankara: Sevinç Matbaası, 1977.
• Küçükgüngör, Erkan ve Haluk Emiroğlu. “Roma Hukukunda ve Bazı Çağdaş Hukuk Düzenlerinde Laesio Enormis (Gabin).” Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 53, no.1, (2004): 77-87.
• Leesen, G. Tessa. Gaius Meets Cicero Law and Rhetoric in the School Controversies. Leiden: Martinus Nijhoff Publishers, 2010.
• Leesen, G. Tessa. “The Controversy About the Nature of the Price in a Contract of Sale.” Revue Internationale des Droits de l'Antiquité 55 (2008): 283-301.
• Mousourakis, George. Roman Law and the Origins of the Civil Law. Cham: Springer, 2015
• Oğuz, Arzu. “Muvazaa Kuramının Iustinianus’tan Günümüz Modern Kanunlaştırma Hareketlerine Kadar Gelişim Çizgisi.” Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 45, no. 1 (1996): 453-481.
• Özbay, Ümit Vefa. “Roma Hukukundan Günümüze Muvazaa Kavramı.” Başkent Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 6, no. 1 (Ocak 2020): 53-74.
• Rado, Türkân. Roma Hukuku Dersleri Borçlar Hukuku. İstanbul: Filiz Kitabevi, 2014.
• Söğütlü Erişgin, Özlem. Roma Hukukunda Tarihsel Gelişimi İçerisinde Contractus (Sözleşme) Kavramı ve Sözleşmesel Sorumluluk Ölçütleri. Ankara: Seçkin, 2016.
• Söğütlü Erişgin. Özlem. Tarihsel ve Dogmatik Açıdan Periculum Est Emptoris (Hasar Alıcıya Aittir. Ankara: Seçkin, 2010.
• Söğütlü, Özlem. Roma Özel Hukuku Ders Kitabı. Ankara: Seçkin, 2021.
• Tahiroğlu, Bülent. Roma Borçlar Hukuku. İstanbul: Der Yayınları, 2014.
• Türkoğlu, Gökçe Halide. “Hukukun Kaynağı Olarak İmparatorların Yazılı Cevapları.” Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 10, no. 2 (2008): 133-152
• Türkoğlu Özdemir, Gökçe. “Roma Hukukunda Actio de Peculio.” Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 7, no. 2 (2005): 103-136.
• Umur, Ziya. Roma Hukuku Lügatı. İstanbul: Fakülteler Matbaası, 1975.
• Umur, Ziya. Roma Hukuku Ders Notları. İstanbul: Beta Yayım, 1990.
• Watson, Alan. The Law of Obligations in the Later Roman Republic. Oxford: Clarendon Press, 1965.
• Zimmermann, Reinhard. The Law of Obligations Roman Foundations of the Civilian Tradition. Cape Town: Juta and Co, 1992.