Davada Takasın İleri Sürülmesi

Year 2025, Volume: 74 Issue: 2, 1049 - 1098, 19.09.2025

Furkan Ulugün

https://doi.org/10.33629/auhfd.1637283

Abstract

Hem dava dışında hem de dava esnasında takas beyanında bulunulması mümkündür. Dava dışında gerçekleştirilen takas beyanına, daha sonra açılan bir davada dayanılması sorunlara yol açmamaktadır. Bu kapsamda önemli olan, dava öncesi yapılmış takas beyanının savunmanın değiştirilmesi veya genişletilmesi yasağıyla olan ilişkisi ve hakimce re’sen incelenip incelenememesidir. Dava esnasında takas beyanında bulunulması halinde ise daha kapsamlı sorunlar ortaya çıkar. Burada öncelikle dava esnasında gerçekleştirilen takasın hukuki niteliğinin maddi hukuka temelinde mi, yoksa usul hukuku temelinde mi açıklandığı sorusu cevaplanmalıdır. Dava esnasında gerçekleştirilen takas beyanı sonucunda hem davacının hem de davalının alacağı ortadan kalkabilir. O halde hükmün konusunun iki alacak olduğu söylenebilir. Bu durumda mahkemenin davalının takas yoluyla ileri sürdüğü alacak hakkındaki kararının maddi anlamda kesin hükmün kapsamına girip girmediği incelenmelidir. Yine dava sırasında takas yoluyla ileri sürülen alacağın, o davada, ayrı bir dava konusu ortaya koyup koymadığı sorusu cevaplanmalıdır. Ardından takasın terditli ileri sürülmesi halinin maddi hukuk ve usul hukukunun diğer kurumlarıyla bağdaşıp bağdaşmadığı açıklanmalıdır. Çeşitli sebeplerle takas beyanının, savunma aracı olarak ileri sürüldüğü davada incelenememesi gündeme gelebilir. Bu halde takas beyanının maddi hukuk bakımından akıbeti incelenmelidir. Son olarak ise takas yoluyla ileri sürülen alacağın başka bir mahkeme tarafından incelenmesi gerekiyorsa mevcut davada nasıl bir yol izlenmesi gerektiği açıklanmalıdır.

Keywords

Davada takas , terditli takas , kısmi hükümsüzlük , derdestlik , maddi anlamda kesin hüküm

References

• Aepli, Viktor. “Vor Art. 120-126 OR.” İçinde Kommentar zum Schweizerischen Zivilgesetzbuch (Zürcher Kommentar-ZK), Band V: Das Obligationenrecht, Teilband V/1h/1: Das Erlöschen der Obligationen, Art. 114-126 OR, Ed. Peter Gauch ve Viktor Aepli. Schulthess, 2000.
• Alangoya, Yavuz, Kamil Yıldırım ve Nevhis Deren-Yıldırım. Medeni Usul Hukuku Esasları. Beta, 2009.
• Ansay, S. Şakir. Hukuk Yargılama Usulleri. Güzel Sanatlar Matbaası, 1960.
• Aral, Fahrettin. Türk Borçlar Hukukunda Takas. Savaş Yayınları, 1994.
• Arslan, Ramazan, Ejder Yılmaz, Sema Taşpınar Ayvaz ve Emel Hanağası. Medeni Usul Hukuku. Yetkin Yayınları, 2024.
• Atalı, Murat, İbrahim Ermenek ve Ersin Erdoğan. Medeni Usul Hukuku. Yetkin Yayınları, 2023.
• Atalı, Murat. “Karar ve Hüküm.” İçinde Pekcanıtez Usul Medeni Usul Hukuku Cilt III, Ed. Hakan Pekcanıtez, Muhammet Özekes, Mine Akkan, Hülya Taş Korkmaz. On İki Levha, 2017.
• Ataman-Figanmeşe, İnci. Milletlerarası Ticari Uyuşmazlıklara İlişkin Mahkeme ve Tahkim Yargılamasında Takas. Vedat Kitapçılık, 2022.
• Bergamin, Christof. Unterbrechung der Verjährung durch Klage. Schulthess, 2016.
• Bettermann, Karl August. Rechtshängigkeit und Rechtsschutzform. Albert Nauck & Co, 1949.
• Bilge, Necip ve Ergun Önen. Medeni Yargılama Hukuku Dersleri. Sevinç Matbaası, 1978.
• Brox, Hans ve Wolf Dietrich Walker. Allgemeiner Teil des BGB. Franz Vahlen, 2021.
• Bucher, Eugen. “Yargılamada Takas: Maddi Hukuka Dönüş.” Çev.: Vedat Buz. İçinde Bilgi Toplumunda Hukuk Ünal Tekinalp’e Armağan Cilt II, Ed. Hüseyin Ülgen, Arslan Kaya ve Gül Okutan Nilsson. Beta, 2003. (Kısaltma: Takas)
• Bucher, Eugen. Schweizeriches Obligationenrecht Allgemeiner Teil ohne Deliktsrecht. Schulthess 1988. (Kısaltma: Obligationenrecht)
• Budak, Ali Cem ve Varol Karaaslan. Medeni Usul Hukuku. Filiz Kitabevi, 2021.
• Buz, Vedat. “Takas Beyanının Geriye Etkisi Üzerine.” İçinde Prof. Dr. M. Kemal Oğuzman’ın Anısına Armağan, Ed. Nami Barlas, Abuzer Kendigelen ve Suat Sarı. Beta, 2000. (Kısaltma: Geriye Etki)
• Buz, Vedat. Medeni Hukukta Yenilik Doğuran Haklar. Yetkin Yayınları, 2005. (Kısaltma: Yenilik Doğuran Haklar)