Religious Culture and Moral Knowledge Courses in the Context of Universal Values

Year 2023, Volume: 64 Issue: 2, 629 - 657, 30.11.2023

Hüseyin Kasım Koca

https://doi.org/10.33227/auifd.1196313

Abstract

The research, it was aimed to examine the Religious Culture and Moral Knowledge curriculum and textbooks taught from the 4th grade of primary school to the last year of high school in terms of universal values. In this direction, seven values related to education were determined among the values determined as "Living Universal Values" by UNESCO. These values, which were determined as peace, love-respect, tolerance, cooperation, freedom, responsibility and honesty, were determined by taking the opinions of four field experts. Books, articles, thesis, symposium papers and official legislation were collected in line with the purpose determined in the study, in which the "document review" method, one of the qualitative research methods, was used; It has been systematically examined and evaluated by content analysis method. As a result of the research, it has been determined that the curriculum and textbooks are sufficient in terms of freedom, responsibility and honesty, and that these courses have important deficiencies in terms of peace, love-respect, tolerance and cooperation.

Keywords

Religious Education, Religious Culture and Moral Knowledge Courses, Curriculum, Textbook, Universal Values.

Evrensel Değerler Bağlamında Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersleri

Abstract

Çalışmada örgün eğitim içerisinde ilkokul 4. sınıftan ortaöğretim 12. sınıfa kadar okutulan Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersi öğretim programları ve ders kitaplarının evrensel değerler açısından incelenmesi amaçlanmıştır. Bu doğrultuda UNESCO’nun “Yaşayan Evrensel Değerler” olarak belirlediği değerler arasından eğitimi doğrudan ilgilendirdiği düşünülen yedi değer belirlenmiştir. Barış, sevgi- saygı, hoşgörü, iş birliği, özgürlük, sorumluluk ve dürüstlük olarak belirlenen bu değerler dört alan uzmanının görüşü alınarak tespit edilmiştir. Nitel araştırma yöntemleri arasında sayılan “doküman analizi” yönteminin kullanıldığı çalışmada belirlenen amaca yönelik olarak alanyazında bulunan kitaplar, makaleler, tezler, sempozyum bildirileri ve resmi mevzuat toplanmış; sistematik olarak incelenerek içerik analizi yöntemiyle analiz edilmiştir. Öğretim programları ve ders kitaplarının özgürlük, sorumluluk ve dürüstlük değeri yönleriyle yeterli görüldüğü çalışmada bu derslerin barış, sevgi- saygı, hoşgörü ve iş birliği değeri yönleriyle de önemli eksikliklerinin bulunduğu belirlenmiştir.

Keywords

Din Eğitimi, Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersleri, Öğretim Programı, Ders Kitabı, Evrensel Değerler.

References

• Acar, Ali Kemal. “Din Eğitimi İçin Gelecek Perspektifi Denemesi”. Türkiye Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi, sy. 12 (Aralık 2021): 43-64. https://doi.org/10.53112/tudear.981148.
• Ağca, Cihan ve Hasan Meydan. “Yedinci Sınıf Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Ders Kitabının Kök Değerlerin Öğretimi Açısından İncelenmesi”. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 9, sy 1 (Haziran 2022): 94-116.
• Altaş, Nurullah. “Çokkültürlü Din Eğitimi Modeli Geliştirmede İşlem Basamakları İçin Bir Deneme”. Değerler Eğitimi Dergisi 1, sy. 1 (01 Ocak 2003): 19-42.
• Anders, Sjöborg, ve Georg Ziebertz Hans. Religion, Education and Human Rights Theoretical and Empirical Perspectives. Cham/ Switzerland: Springer, 2017.
• Arıcı, İsmail ve Kenan Maden. “lköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretim Programında Saygı Değeri”. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 22, sy 1 (2018): 237-56.
• Aşıkoğlu, Nevzat Yaşar. “Din Eğitiminde Yeni Yaklaşımlar”. İçinde Avrupa Birliği’ne Giriş Sürecinde Türkiye’de Din Eğitimi Srunları Sempozyumu ed. Suat Cebeci. Adapazarı: Değişim Yayınları, 2002.
• Ay, Mustafa Fatih. “İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Derslerinde Hoşgörü Değerinin Öğretimi”. Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2013.
• Aydın, Muhammet Şevki. Din Eğitimi Bilimi. Kayseri: Kimlik Yayınları, 2018. Aydın, Muhammet Şevki ve Cemil Osmanoğlu. “Kültürlerarası Din Eğitimi”. İçinde Din Eğitimi ed.Recai Doğan - Remziye Ege. Ankara: Grafiker Yayınları, 2017.
• Bahar, Halil İbrahim. Sosyoloji. Ankara: Uluslararası Stratejik Araştırmalar Kurumu (USAK) Yayınları, 2009.
• Bilgin, Beyza. “İrşadda Evrensel Sorumluluk.”, 171-78. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı, 1995.
• Bilgin, Beyza. “Kültürel Farklılıklar ve Dinin Evrensel Öğretimi”. İçinde Avrupa Birliği’ne Giriş Sürecinde Türkiye’de Din Eğitimi Srunları Sempozyumu ed. Suat Cebeci. Adapazarı: Değişim Yayınları, 2002.
• Creswell, John W. Araştırma Deseni: Nitel, Nicel ve Karma Yöntem Yaklaşımları ed. Selçuk Beşir Demir. Ankara: Eğiten Kitap Yayınları, 2007.
• Çamyar, Selahattin. Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 4. Sınıf Ders Kitabı. Ankara: Anka Yayınevi, 2019.
• Çelikkaya, Tekin ve Oman Seyhan. “Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin ve Öğretmen Adaylarının Evrensel Değerlere İlişkin Metafor Algıları”. E-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi 8, sy 3 (2017): 65-87.
• Dağ, Umut. "Michael J. Sandel’in Piyasa Ahlakı Eleştirisi: Yozlaşan Toplum ve Tehdit Altındaki Demokrasi", Temaşa Erciyes Üniversitesi Felsefe Bölümü Dergisi 1/18, (Aralık 2022), 103-113
• Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi Öğretim Programı (İlkokul 4 ve Ortaokul 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar). Ankara: MEB, 2018.
• Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi Öğretim Programı (Ortaöğretim 9, 10, 11 ve 12. Sınıflar). Ankara: MEB, 2018.
• Doğan, Recai. Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 9. Sınıf Ders Kitabı. Ankara: Gezegen Yayıncılık, 2021.
• Doll, Roland C. Curriculum İmprovement: Decision Making and Process. New York: Harcourt, 1988.
• Erdoğan, Mustafa. Anayasal Demokrasi. Ankara: Siyasal Kitabevi, 1999. Esemen, Anıl. “2018 Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı Kazanımlarında Evrensel Değerler”. Ulusal Eğitim Akademisi Dergisi 4, sy 2 (27 Ekim 2020): 89-109. https://doi.org/10.32960/uead.743762.
• Evans, Carolyn. “Religious Education in Public Schools: An International Human Rights Perspective”. Human Rights Law Review Oxford University Press 8, sy 2 (2008): 449-73.
• Evin, İlke ve Osman Kafadar. “İlköğretim Sosyal Bilgiler Programının ve Ders Kitaplarının Ulusal ve Evrensel Değerler Yönünden İçerik Çözümlemesi”. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi 2, sy 3 (01 Eylül 2004): 293-304.
• Fırat, Hatice ve -Ahmet Mocan. “Türkçe Ders Kitaplarındaki Hikâyelerde Yer Alan Değerler”. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi 183, 183 (01 Nisan 2014): 25-49. https://doi.org/10.20296/tsad.27656.
• Güney, Taner "Yozlaşmanın Sosyal ve Kültürel Etkileri: Bir Literatür İncelemesi". Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 3 / 1 (Ocak 2016), 15-25.
• Güngör, Erol. Değerler Psikolojisi Üzerine Araştırmalar, Ahlâk Psikolojisi, Ahlâki Değerler ve Ahlâki Gelişme. İstanbul: Ötüken Neşriyat, 1998.
• Gürel, Ramazan. “2010 Yılı ve Sonrası DKAB Dersi Öğretim Programları ve Ders Kitaplarında Saygı ve Hoşgörü Değerleri Bağlamında Diğer Dinlerin Öğretimi”. Kilitbahir 1, sy 15 (2019): 81-123.
• Honer, M. Stanlery, ve Thomas C. Hunt. Innovation To Philoposy: Issues And Options. California: Wadsoworth, 1978.
• Kaymakcan, Recep ve Hasan Meydan. “Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Programları ve Öğretmenlerine Göre Değerler Eğitimi”. Değerler Eğitimi Dergisi 9, sy 21 (01 Haziran 2011): 29-55.
• Keskiner, Emine. “Bir İnsan Haklan Meselesi Olarak Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersleri”. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sy 38 (05 Mart 2014): 5-24. https://doi.org/10.15370/muifd.71243.
• Komisyon. Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 7. Sınıf Ders Kitabı. Ankara: Meb Yayınları, 2021.
• Konaklı, Numan vd. Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 10. Sınıf Ders Kitabı. Ankara: Meb Yayınları, 2019.
• Kozikoğlu, İshak ve Süheyla Yıldırımoğlu. “Öğretmenlerin Çokkültürlü Eğitime Yönelik Tutumları ile Kapsayıcı Eğitimde Sınıf İçi Uygulamaları Arasındaki İlişki”. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, sy 51 (30 Haziran 2021): 226-44. https://doi.org/10.53444/deubefd.827397. Köylü, Mustafa. Küresel Ahlak Eğitimi. İstanbul: Dem, 2006.
• Köylü, Mustafa ve Cemil Oruç. “Çocukluk Dönemi Din Eğitimine Gelişimsel Bir Bakış Açısı”. Çocuk ve Medeniyet 6, sy 12 (15 Aralık 2021): 27-46.
• Kutlu, Sönmez. “Din öğretiminde Yeni Yöntem Arayışları Uluslararası Sempozyum Bildiri ve Tartışmalar”. İçinde Din Öğretiminde Yeni Yöntem Arayışları Uluslararası Sempozyumu. Ankara: Meb Yayınları, 2003.
• Lawrence Kohlberg. “Moralische Entwicklung”. İçinde Die Psychologie Der Moralentwicklung ed.In W. Althof, 123-74. Frankfurt: Suhrkamp, 1995.
• Macit, Sadullah. Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 6. Sınıf Ders Kitabı. İstanbul: FCM Yayıncılık, 2018.
• Naziroğlu, Bayramali. “İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi Öğretim Programında Vatandaşlık Eğitimi”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 11, sy 2 (01 Nisan 2011): 73-95.
• Nuri Bilgin. Sosyal Psikolojide Yöntem ve Pratik Araştırmalar. İstanbul: Sistem Yayıncılık, 1995.
• Özgün, İbrahim. Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 8. Sınıf Ders Kitabı. Ankara: Meb Yayınları, 2021.
• Pınarbaşı, Bekir ve Fikri Özdemir. Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 11. Sınıf Ders Kitabı. Ankara: Dikey Yayıncılık, 2019.
• Sönmez, Veysel. Program Geliştirmede Öğretmen El Kitabı. Ankara: Anı Yayınları, 2012.
• Şişman, Mehmet. Eğitim Bilimine Giriş. Ankara: Pegem Akademi, 2016. Taştekin, Osman. Din Eğitiminin 100’ü. Ankara: Otto, 2017.
• Tosun, Cemal. Din Eğitimi Bilimine Giriş. Ankara: Pegem Akademi, 2005.
• Yılmaz, Hüseyin. Din Eğitimi ve Sosyal Barış. İstanbul: Dem Yayınları, 2019.
• Yılmaz, Hüseyin. “Yaygın Din Eğitimi Kurumları ve Toplumsal Barış”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 5, sy 2 (15 Aralık 2001): 329-56.
• Yılmaz vd., Feramuz. Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 12. Sınıf Ders Kitabı. Ankara: Meb Yayınları, 2019.
• Yiğit, Hulusi vd. Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 5. Sınıf Ders Kitabı. Ankara: MEB, 2019.
• Yücel, Hasan Ali. Millî Eğitimle İlgili Söylev ve Demeçler. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1998.
• Zengin, Mahmut. “Yapılandırmacı Yaklaşım ve Din Öğretimi”. İçinde Din Eğitiminde Çağdaş Konular ed. Mustafa Köylü. İstanbul: Dem Yayınları, 2014.