Boko Haram: Historical Development and Religious-Political Discourses

Year 2025, Volume: 66 Issue: 1, 461 - 488, 31.05.2025

Reyhan Erdoğdu Başaran

https://doi.org/10.33227/auifd.1602736

Abstract

Boko Haram was established in Nigeria in 2002 under the leadership of Muhammad Yusuf (d. 2009) with the name of Jamā‘at Ahl al-Sunna Li’l-Da‘wa wa’l-Jihād. While saying our religion is Islam, our faith is the faith of the Prophet and his companions, and our way is jihad, Yusuf criticizes Western culture, education and values claiming they are a new religious construct that is un-Islamic and even anti-Islamic. To Boko Haram leaders, serving in an apostate government is haram and any Muslim who do not fight against the constitutional taghut (tyrant) is considered to be an infidel. Boko Haram emphasizes the necessity of reviving the Islamic caliphate founded by Usman dan Fodio (d. 1817), saying that every Muslim must engage in war for this cause. It has gained notoriety in the area for its terrorist attacks rather than as a preaching organization. It views Muslims who do not fight alongside it against the government as unbelievers and views their murder as a form of jihad. This study will talk about Boko Haram's historical development and examine its religious-political discourses. Through a systematic analysis of the religious discourses employed by Boko Haram's leaders and spokespersons, this article examines the organization’s radicalization process in Nigeria while contributing to the existing literature in this field.

Keywords

History of Sects, Boko Haram, Nigeria, Salaf, Jihad.

Boko Haram: Tarihsel Gelişimi ve Dinî-Siyasi Söylemleri

Abstract

Boko Haram, Muhammed Yusuf (ö. 2009) liderliğinde Nijerya’da 2002 yılında Cemāʿatu Ehli's-Sünne li'd-Daʿve ve'l-Cihād ismi ile teşekkül etmiştir. Dinimiz İslam, itikadımız Peygamber ve sahabelerinin itikadı ve menhecimiz (yolumuz) cihaddır diyen Yusuf, Batı kültürü, eğitimi ve değerlerinin İslam dışı ve hatta İslam karşıtı yeni bir dinî yapılanma olduğunu iddia etmektedir. Batı değerleri ile sistematize olmuş Nijerya demokrasisini eleştiren Boko Haram liderleri, mürted hükümette hizmet etmeyi haram ve anayasa ile yöneten tağuta karşı savaşmayan her Müslümanı da kâfir ilan etmiştir. Osman b. Fûdî’nin (ö. 1817) başlattığı İslam halifeliğinin canlandırılmasının gerekliliğine vurgu yapan Boko Haram sözcüleri, bu uğurda cihadın her Müslümana farz olduğunu belirtmektedirler. Kendisi ile hükümete karşı savaşmayan Müslümanları kâfir ilan eden ve onların öldürülmesini de cihad kapsamında değerlendiren Boko Haram, bugün bir vaaz grubu olmaktan ziyade bölgede gerçekleştirmiş olduğu terör eylemleri ile ismini duyurmaktadır. Bu çalışma Boko Haram’ın tarihsel serüvenini ele alacak ve dinî-siyasi söylemlerini irdeleyecektir. Boko Haram’ın teşekkülünden günümüze kadar liderleri ve sözcülerinin dini söylemlerindeki değişimi sistematik bir şekilde analiz ederek örgütün Nijerya'daki radikalleşme sürecini kronolojik gelişmeler ışığında incelemeyi ve bu bağlamda alandaki mevcut literatüre katkı sunmayı hedeflemektedir.

Keywords

Mezhepler Tarihi, Boko Haram, Nijerya, Selef, Cihad.

Ethical Statement

Yok

Supporting Institution

Yok

References

• Abatan, Jeannine Ella, ve Sangaré Boubacar. “Katiba Macina and Boko Haram Including Women to What End?.” Boko Haram Beyond the Headlines, ed. Zenn Jacob, Elizabeth Pearson, Atta Barkindo, Idayat Hassan, Zacharias Pieri, ve Omar Mahmoud, içinde 1-19. Institute for Security Studies: West Africa Report 35, 2021.
• Abdullah, Amin Saad, ve Kabir Adem. “Harekātu Boko Haram.” Yamtara-Wala, Arts Management and Social Sciences (YaJAMSS) 1:2 (2022): 241-48.
• Akkoyunlu, İsmail. “Çok Uzak Çok Yakın: İbn Teymiyye ve Selefîlik.” Din ve Hayat 47 (2023): 55-58.
• Aktaş, Ahmet. “Radikalizm ve Yoksunluk İlişkisi: Boko Haram Örneği.” Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 23:4 (2023): 1131-52. https://doi.org/10.18037/ausbd.1254437.
• Apak, Adem. “İslam Tarihi Boyunca Selef ve Selefîlik Kavramlarının Anlam Serüveni.” Tarihte ve Günümüzde Selefîlik Milletlerarası Tartışmalı İlmî Toplantı (2014): 39-51.
• Apard, Élodie. “The Words of Boko Haram Understanding Speeches by Momammed Yusaf and Abubakar Shekau.” Afrique Contemporaine 3:255 (2015): 41-69.
• Arıkan, Adem. “Nijerya’da Selefîler.” İlahiyat Akademi: Altı Aylık Uluslararası Akademik Araştırma Dergisi 1-2:1 (2015): 283-302.
• Barkindo, Atta. “Abubakr Shekau: Boko Haram’s Underestimated Corporatist-Strategic Leader.” İçinde Boko Haram Beyond the Headlines, ed. Jacob Zenn, Elizabeth Pearson, Omar Mahmoud, Idayat Hassan, Zacharias Pieri, ve Kassim Abdulbasit, 53-73. Combatting Terrorism Center at West Point, 2018.
• Beşir, Hişam. “El-Cuhūdu'd-Devliyye ve'l-İḳlīmiyye ve'l-Vaṭaniyye li-Mukāfeḥeti Cemāʿatu Boko Haram.” Mecelletu Kulliyyeti’s-Siyaseti ve’l-iḳtisad 3 (2019): 1-40.
• Büyükkara, Mehmet Ali. Çağdaş İslâmî Akımlar. 7. Baskı. İstanbul: Klasik Yayınları, 2016.
• Büyükkara, Mehmet Ali. “Günümüzde Selefîlik ve İslami Hareketlere Olan Etkisi.” İçinde Tarihte ve Günümüzde Selefîlik, ed. Ahmet Kavas, 485-524. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2014.
• Crisis Group Africa Briefing N°196, JAS vs. ISWAP: The War of the Boko Haram Splinters, (2024): 1-26.
• Cook, David. “Boko Haram: A Prognosis.” Rice University James A. Baker III Institute for Public Policy (2011): 1-33.
• Esma, Lasmar, ve Feride Hamum. “Harekātu Boko Haram ke-Tehdīdi’l-Ameni’l-İnsānī fī Nijerya.” El-Mecelle el-Akâdîmiyye li'l-Buḥûs al-Kânûniyye ve'l-Siyâsiyye 2:5 (2021): 1146-58.
• Falola, Toyin. Violence in Nigeria: The Crisis of Religious Politics and Secular Ideologies. New York: University of Rochester Press, 2001.
• Ferhavi, Fuad. Nijerya’da Şiddet, Radikalizim ve Boko Haram. 1. Baskı. Ankara: Usak Yayınları, 2015. Haydar, Halîl Alî. “Nijerya beyne’l-Fesādi ve ‘Boko Haram’.” Al-Ayam. https://www.alayam.com/Article/courts-article/406362/Index.html (22.10.2024).
• Hoinathy, Remadji, ve Teniola Tayo. “Lake Chad Basin Socio-Economic Resilience in the Shadow of Boko Haram.” Boko Haram Beyond the Headlines, ed. Jacob Zenn, Kassim Abdulbasit, Elizabeth Pearson, Atta Barkindo, Idayat Hassan, Zacharias Pieri, ve Omar Mahmoud, içinde 1-24. Institute for Security Studies: West Africa Report 38, 2022.
• Igboin, Benson Ohiho. “Ungoverned or Alternatively Governed Spaces in North-Eastern Nigeria A Critical Exploration of Boko Haram’s Ideological Motif.” İçinde Handbook of Islamic Sects and Movements, ed. Muhammad Afzal Upal ve Carole M. Cusack, 421-45. The Netherlands: Koninklijke Brill NV, 2021.
• İbn Bāz, Abdulazīz b. Abdillāh. Mecmū’u Fetāvā ve Makālāt Mütenevvi ʿa. 1. Basım, 15 cilt. Riyad: Dāru’l-Kudayy, 1998.
• İşcan, Mehmet Zeki. Selefîlik İslâmi Köktenciliğin Tarihi Temelleri. 5.Basım. İstanbul: Kitap Yayınevi, 2006.
• Kassim, Abdulbasit. “Boko Haram’s Internal Civil War: Stealth Takfir and Jihad as Recipes for Schism.” Boko Haram Beyond the Headlines, ed. Jacob Zenn, Elizabeth Pearson, Atta Barkindo, Idayat Hassan, Zacharias Pieri, ve Omar Mahmoud, içinde 3-32. Combatting Terrorism Center at West Point, 2018.
• Kassim, Abdulbasit. “Defining and Understanding the Religious Philosophy of Jihādī-Salafism and the Ideology of Boko Haram.” Politics, Religion & Ideology 16:2-3 (2015): 173-200. https://doi.org/10.1080/21567689.2015.1074896.
• Kassim, Abdulbasit, ve Michael Nwankpa, ed. The Boko Haram Reader: From Nigerian Preachers to the Islamic State. New York: Oxford University Press, 2018.
• Kekilli, Emrah, Hayri Ömer, ve İbrahim Bachir Abdoulaye. “Bir Örgütün Anatomisi Boko Haram.” Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı (SETA) 214 (2017): 1-24.
• Kubat, Mehmet. “Selefiye ile Neo-Selefiliğin Kesişen ve Ayrışan Yönleri.” İnönü Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi 2:6 (2017): 124-41.
• Kutlu, Sönmez. Selefiliğin Fikri Arka Planı İslam Düşüncesinde İlk Gelenekçiler. Ankara: Otto Yayınevi, 2017. Last, Murray. "The Sokoto Caliphate." The Oxford World History of Empire. ed. Peter Fibiger Bang, C.A. Bayly ve Walter Scheidel, içinde, 1082–1110. Birleşik Krallık: Oxford University Press, 2021.
• Mahmoud, Omar. “Local, Global, or in Between? Boko Haram’s Messaging, Strategy.” Boko Haram Beyond the Headlines, ed. Jacob Zenn, Abdulbasit Kassim, Elizabeth Pearson, Atta Barkindo, Idayat Hassan, ve Zacharias Pieri, içinde, 87-114. Combatting Terrorism Center at West Point, 2018.
• Menşāvī, Mustafa. “Muhammed Yusuf Zeīmū Boko Haram.” BBC News عربي. https://www.bbc.com/arabic/worldnews/2009/07/090731_wb_yusuf_profile (22.10.2024).
• Mohammed, Kyari. Boko Haram: Islamism, Politics, Security and the State in Nigeria. ed. Pérouse de Montclos Marc-Antoine. IFRA-Nigeria, 2014. https://doi.org/10.4000/books.ifra.1703.
• Murtaza, Ahmed. “Cemāʿatu Boko Haram.” Kıraatu’s-Siyasiyye 12 (2012): 13-24.
• Oriola, Temitope B., ve Olabanji Akinola. “Ideational Dimensions of the Boko Haram Phenomenon.” Studies in Conflict & Terrorism 8:41 (2018): 595-618. https://doi.org/10.1080/1057610X.2017.1338053.
• Pearson, Elizabeth. “Wilayat Shahidat: Boko Haram, the Islamic State, and the Question of the Female Suicide Bomber.” Boko Haram Beyond the Headlines, ed. Jacob Zenn, Abdulbasit Kassim, Elizabeth Pearson, Atta Barkindo, Idayat Hassan, Zacharias Pieri, ve Omar Mahmoud, içinde, 33-52. Combating Terrorism Center, 2018.
• Pearson, Elizabeth, ve Jacob Zenn. “Boko Haram, the Islamic State, and the Surge in Female Abductions in Southeastern Niger.” Boko Haram Beyond the Headlines, ed. Kassim Abdulbasit, Atta Barkindo, Idayat Hassan, Zacharias Pieri, ve Omar Mahmoud, içinde, 5-8. International Centre for Counter-Terrorism, 2021. Taşdelen, Mehmet. “Cihadî Selefîlik Bağlamında Neo-selefîliğe Eleştirel Yaklaşım.” Dergiabant 10:1 (2022): 71-94. https://doi.org/10.33931/dergiabant.1062504.
• Tinnes, Judith ed. "Bibliography: Boko Haram, Compiled and Selected." Perspectives on Terrorism. 13:3, (2019): 131-164.
• Walker, Andrew. “Join Us or Die: The Birth of Boko Haram.” The Guardian https://www.theguardian.com/world/2016/feb/04/join-us-or-die-birth-of-boko-haram (4 Şbat 2016).
• Yusuf, Muhammed. Haẕihi ‘Aḳīdetunā ve Menhecu Daʿvetinā. Maiduguri: Mektebetu’l- Ġuraba’. Zenn, Jacob. “A Biography of Boko Haram an‘d the Bay‘a to Al-Baghdadi.” CTC Sentinel 3:8 (2015): 17-21.