Development of a Qur’an Education Rating Scale for Children Aged 4–6

Year 2025, Volume: 66 Issue: 1, 139 - 163, 31.05.2025

Rüveyda Durmuş , Cemal Tosun

https://doi.org/10.33227/auifd.1615699

Abstract

This study aims to develop a Rating Scale for Quran Education for Children Aged 4-6 (Analytical Rubric). The study group included 90 students aged 4-6 during the 2022-2023 winter term at the Directorate of Religious Affairs. Data were analyzed using IBM SPSS 26. Construct validity was determined via Exploratory Factor Analysis (EFA), supported by the Kaiser-Meyer-Olkin (KMO) measure and Bartlett's test, while reliability was evaluated using the Cronbach's Alpha coefficient. To determine the reliability of the scale, calculations were made for the entire scale using the Cronbach's Alpha coefficient. As a result of this study, the "Quran Education Rating Scale for Ages 4-6," consisting of seven subsections and 49 items covering topics such as Alifbas, "Memorization," "Knowing the Quran," "Letters," "First and Last Fourteen Letters," "Movements," "Signs," and "Med, Pronoun, Lafzatullah," was developed based on the broad scope of the units. The "Quran Education Rating Scale for Ages 4-6" is an assessment tool developed based on educators' perspectives to evaluate students' competencies in recognizing the Quran, pronouncing letters and signs correctly, understanding their functions, grouping letters by characteristics, and showing willingness to learn prayers, chapters, and the Quran itself. The validity and reliability values obtained indicate that this scale is a valid and reliable measurement tool with adequate characteristics for assessing the Quran learning levels of 4-6 year-old students. This measurement tool can also be used to assess the Quran learning levels according to the views of educators.

Keywords

Preschool Qur’an Learning , Quran Education for Children 4-6 Age , Presidency of Religious Affairs , Rating Scale , Scale Development

4-6 Yaş Kur’an-ı Kerim Eğitimi Derecelendirme Ölçeği Geliştirme Çalışması

Abstract

Bu çalışma ile 4-6 Yaş Kur’an-ı Kerim Eğitimi Derecelendirme Ölçeği (Analitik Rubrik) geliştirmek amaçlanmıştır. Çalışma grubunu Diyanet İşleri Başkanlığı 2022-2023 eğitim-öğretim yılı kış dönemi 4-6 yaş grubu olan 90 öğrenci oluşturmaktadır. Veriler IBM SPSS 26 istatistik paket programı kullanılarak analiz edilmiştir. Ölçeğin yapı geçerliğini belirlemek için Açımlayıcı Faktör Analizi (AFA) yapılmıştır. Ölçeğin AFA’ya uygunluğu ise Kaiser-Meyer-Olkin (KMO) ve Bartlett’s testi ile belirlenmiştir. Ölçeğin güvenirliğini belirlemek için Cronbach Alpha katsayısı ile ölçeğin bütününe ilişkin hesaplamalar yapılarak güvenirlik belirlenmiştir. Bu çalışmanın sonucunda, ünite kapsamlarının genişliği ve harf yönetimi prensiplerine dayalı olarak hazırlanan Elifbâlar gibi belirli ana konu başlıklarını kapsaması sebebiyle “Ezber,” “Kur'an'ı Tanıma,” “Harfler,” “İlk On Dört Harf-Son On Dört Harf,” “Harekeler,” “İşaretler,” ve “Med, Zamir, Lafzatullah” başlıklarından oluşan yedi alt bölüm ve 49 madde içeren “4-6 Yaş Kur'an-ı Kerim Eğitimi Derecelendirme Ölçeği” geliştirilmiştir. “4-6 Yaş Kur'an-ı Kerim Eğitimi Derecelendirme Ölçeği,” öğreticilerin görüşleri doğrultusunda, 4-6 yaş grubundaki öğrencilerin Kur’an-ı Kerim’i öğrenme sürecinde; Kur’an-ı Kerim’i tanıma, Kur’an-ı Kerim’i öğrenmeye istekli olma, harfleri doğru şekilde seslendirme, harflerin başta, ortada ve sonda şekillerini tanıma ve harfleri farklı özelliklerine göre gruplandırma, harfleri harekesine uygun seslendirme, işaretleri doğru şekilde seslendirme, işaretlerin hangi görevde kullanıldığını bilerek okuyabilme ve dua ve sureleri öğrenmeye yönelik istekli olma kazanımlarını ölçmek amacıyla geliştirilmiş bir ölçme aracıdır. Geçerlik ve güvenirliğe ilişkin ulaşılan değerler, bu ölçeğin öğreticilerin 4-6 yaş grubu öğrencilerin Kur’an-ı Kerim öğrenme düzeylerini ölçmek konusunda yeterli özelliklere sahip geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğunu göstermektedir. Bu ölçme aracı, öğreticilerin görüşlerine göre de Kur’an-ı Kerim öğrenme düzeyini ölçmek amacıyla kullanılabilir.

Keywords

Okul Öncesi Kur’an-ı Kerim Öğrenme , 4-6 Yaş Kur’an-ı Kerim Eğitimi , Diyanet İşleri Başkanlığı , Derecelendirme Ölçeği , Ölçek Geliştirme

References

• Aşkın, Betül ve Hamit Er. “Diyanet İşleri Başkanlığı 4-6 Yaş Grubu Kur’an Kursları Öğretim Programı Değerlendirme Ölçeği.” Dini Araştırmalar 26:64 (2023): 277-309.
• Atay, Mesude. Erken Çocukluk Döneminde Gelişim I. Ankara: Kök yayıncılık, 2011.
• Ayar, Hatice. Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Elifbâlar. Ankara: Diyanet Vakfı Yayınları, 2020.
• Aydın, Tahirhan. “Arapça ve Türkçe ’de Sesler -Karşıtsal Çözümleme-.” EKEV Akademi Dergisi 14:44 (2010): 321-334.
• Balcı, Ali. Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntem Teknik ve İlkeler. Ankara: Pegem Akademi, 2025.
• Bilgin, Beyza. İslam’da Çocuk. Ankara: DİB yayınları, 1987.
• Büyüköztürk, Şener. “Faktör Analizi: Temel Kavramlar ve Ölçek Geliştirmede Kullanımı.” Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 32 (2002): 470-483.
• Büyüköztürk, Şener. Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı. Ankara: Pegem Akademi, 2013.
• Couperus, Jane W. ve Nelson, A., Charles. “Early Brain Development and Plasticity.” Early Childhood Development, ed. Kathleen McCartney, Deborah Phillips, içinde 85-105. USA: Blackwell Publishing, 2006.
• Çankırılı, Ali. Çocuğun Manevi Eğitimi. İstanbul: İstanbul Yayınları, 2015.
• Çepni, Salih, Semerci Çetin, Kerim Gündoğdu, Feridun Sezgin, Gökhan Demircioğlu, Erdoğan Köse, Ali Yılmaz, Sami Bayrakçeken ve Cemil Yücel. Ölçme ve Değerlendirme. Ankara: Pegem Akademi, 2015.
• Dağdeviren, Alican. “Kur’an Kıraatinin Ana Dinamiği: Harfler.” Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 17(2008): 47-81.
• Deniz, Erken. “Üç Altı Yaş Grubu Çocuklarında Din Eğitimi.” Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya, 2003.
• Haktanır, Gelengül. Okul Öncesi Eğitime Giriş, Anı yayıncılık, Ankara 2012.
• İşler, Emrullah. “Türklerin Arapçanın Ünsüzlerinde Karşılaştıkları Sorunlar ve Çözüm Önerileri.” EKEV Akademi Dergisi 3:2 (2001): 243-255.
• Karaca, Ayşe Sevde. “Diyanet İşleri Başkanlığı 4-6 Yaş Kur’an Kursu Öğrencilerine Uygulanan Değerler Eğitiminin Öğretici Görüşleri Açısından İncelenmesi.” Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya, 2020.
• Kutlu, Ömer, C. Deha Doğan ve İsmail Karakaya. Ölçme ve Değerlendirme –Performansa ve Portfolyoya Dayalı Durum Belirleme. Ankara: Pegem Akademi, 4. Baskı, 2014.Erika, Hoff. “Language Experience and Language Milestones During Early Childhood.” Early Childhood Development, ed. Kathleen McCartney, Deborah Phillips, içinde 233-251. USA: Blackwell Publishing, 2006.
• Mcafee, Oralie ve Deborah J., Leong. Erken Çocukluk Döneminde Gelişim ve Öğrenmenin Değerlendirilmesi ve Desteklenmesi. Ankara: Nobel Yayın, 2020.
• Neslitürk, Seviye ve Nadir Çelikgöz. “Okul öncesi değerler ölçeği aile ve öğretmen formunun geçerlik ve güvenirlik çalışması.” Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi 24:19 (2015): 19-42.
• Özdamar, Kazım. Paket Programlar ile İstatistiksel Veri Analizi Cilt 1. Ankara: Nisan Kitabevi, 2019.
• Şen, Süleyman. “4-6 Yaş Grubu Çocuklarda Kur’an Tasavvuru.” Yüksek Lisans Tezi, Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uşak, 2018.
• Turan, Figen ve Arzu İpek, Yükselen. Her Yönüyle Okul Öncesi Eğitim 1. Ankara: Hedef Yayın, 2014.
• Tüfekçi, Kevser. “Diyanet İşleri Başkanlığı 4-6 Yaş Kuran Kursları Eğitiminin Öğretici ve Veli Görüşlerine Göre İncelenmesi.” Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Gaziantep, 2020.
• Üstün, B. Gelebek ve Halil Uzun. “Okul Öncesi Eğitiminde Değerlendirme Sürecine İlişkin Öğretmen Tutumlarının İncelenmesi.” Ondokuz Mayis University Journal of Education Faculty 39:2 (2020): 64-80.
• Yağcı, Samet. “Öğreticilere Göre Diyanet İşleri Başkanlığı ve Müftülüklerin 4-6 Yaş Grubu Kur’an Kursu çalışmaları.” Balıkesir İlahiyat Dergisi 11 (2020): 195-221.
• Yaşar, Mustafa. “Okul Öncesi Dönemde Sosyal-Duygusal Gelişim.” Her Yönüyle Okul Öncesi Eğitim1. Ed. Figen Turan, Arzu İpek Yükselen, içinde 275-288. Ankara: Hedef Yayıncılık, 1. Basım 2014.
• Yıldırım, Ali ve Hasan Şimşek. Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2011.
• Yılmaz, Hasan. Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme. Konya: Çizgi Kitabevi, 9. Basım, 2012.
• DİB, https://egitimhizmetleri.diyanet.gov.tr (Kur’an Kursları Öğretim Programı (4-6 Yaş Grubu), (Diyanet İşleri Başkanlığı, Ankara 2018): 10.10.2020.
• DİB, https://egitimhizmetleri.diyanet.gov.tr (Kur’an Kursları Öğretici Kitabı (4-6 Yaş Grubu), (Diyanet İşleri Başkanlığı, Ankara 2014): 10.10.2020.
• DİB, https://egitimhizmetleri.diyanet.gov.tr (Elif-Bâ Öğretimi Etkinlik Örnekleri (4-6 Yaş Grubu), (Diyanet İşleri Başkanlığı, Ankara 2020): 10.10.2020.