Prof. Dr. Beyza Bilgin ve Türkiye’de Din Eğitimi Bilimi

Year 2025, Volume: 66 Issue: 1, 571 - 602, 31.05.2025

Cemal Tosun

Abstract

19 Kasım 2024 günü Din Eğitimi Anabilim Dalının kurucusu ve öncüsü Prof. Dr. Beyza Bilgin’i
kaybettik. Sadece din eğitimi bilimi camiası değil tüm ilahiyat ve bilim camiası büyük bir bilim insanını
yitirdi. Kendisini saygıyla ve özlemle anıyor, yüce Allah’tan rahmet diliyorum. Din eğitiminin
bilimselleşme serüvenini tarihi süreci izleyerek öz halinde sunup Beyza Bilgin Hoca’mın bu süreçteki
yerini ve katkılarını dile getirerek kendisine olan vefa ve minnet duygularımı ifade etmek istiyorum.

Keywords

Din Eğitimi Bilimi, Beyza Bilgin, Örgün din eğitimi, Din Eğitimi

Prof. Dr. Beyza Bilgin and Religious Education in Türkiye

Abstract

On November 19, 2024, we lost an exceptional scholar and the founding pioneer of the Department of Religious Education, Prof. Dr. Beyza Bilgin. Her passing represents a profound loss not only for the religious education community but also for the broader fields of theology and the social sciences. I remember her with deep respect and heartfelt longing, and I pray for God's mercy upon her soul. With this reflection, I aim to trace the scholarly development of the field of religious education in its essential dimensions by situating it within its historical trajectory. In doing so, I seek to honor Prof. Dr. Beyza Bilgin’s enduring contributions and to express my sincere sense of loyalty and gratitude for her foundational role in shaping this academic discipline.

Keywords

Religious Education, Science of Religious education, Formal religious education

References

• Akyüz, Yahya. Türk Eğitim Tarihi. İstanbul: Alfa, 2001.
• Atay, Hüseyin, Osmanlılarda Yüksek Din Eğitimi, İstanbul: Dergâh Yayınları, 1983.
• Aşıkoğlu, Nevzat Yaşar. “Din Eğitimi Bilimi’nin Türkiye’de Bağımsız Bir Bilimsel Disiplin Olarak Doğuşu ve Gelişimi.” Diyanet İlmî Dergi 30:3 (1994): 85-92.
• Aydın, M. Şevki. Cumhuriyet Döneminde Din Eğitimi Öğretmeni Yetiştirme ve İstihdamı, Kayseri, 2000.
• Ayhan, Halis. Türkiye’de Din Eğitimi, İstanbul: DEM, 2014.
• Bilgin, Beyza. Türkiye’de Din Eğitimi ve Liselerde Din Dersleri. Ankara: Emel Matbaacılık, 1980.
• Bilgin, Beyza. “Din Eğitiminin Genel Eğitimdeki Yeri.” Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 24 (1981): 469-483.
• Bilgin, Beyza. “İlkokullarda Din Bilgisi Dersleri.” İslam İlimleri Enstitüsü Dergisi 5:157166 (1982).
• Bilgin, Beyza. “Okul Öncesi Çağı Çocuğunda Din Duygusu.” Okul Öncesi Eğitim Dergisi 30 (1986a): 4-13.
• Bilgin, Beyza. “Okul Öncesi Çağı Çocuğunda Dini Kavramlar.” Din Öğretimi Dergisi 8- 9 (1986b): 21-29.
• Bilgin, Beyza. “Atatürk ve Türk Kadını.” Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 31 (1989): 85-94.
• Bilgin, Beyza. “Ahlak Terbiyesinde Dini Hikâyeler.” Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi 1 (1994): 51-74.
• Bilgin, Beyza. Eğitim Bilimi ve Din Eğitimi. Ankara: Yeni Çizgi Yayınları,1995a.
• Bilgin, Beyza. “Çocuklarımızın Duyguları ve Duaları.” Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi 2 (1995b): 69-78.
• Bilgin, Beyza. “İrşatta Evrensel Sorumluluk.” I. Din Şurası Tebliğ ve Müzakereleri. ed. A. Güney ve diğerleri. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları (1995): 171-179.
• Bilgin, Beyza. “İslam'da ve Türkiye’de Kadınlar.” Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 36 (1997): 29-43.
• Bilgin, Beyza. “İslam’ı Yeniden Anlamak ve Anlatmak.” Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (Cumhuriyet’in 75. Yıl Özel Sayı): (1999a): 9-54.
• Bilgin, Beyza. “Mezhepler ve Dinler Arası Eğitim ve İşbirliği.” Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 39 (1999b): 1-25.
• Bilgin, Beyza. “1980 Sonrası Türkiye’de Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersinin Zorunlu Oluşu ve Program Anlayışları.” Din Öğretiminde Yeni Yöntem Arayışları Bildiri ve Tartışmalar. Ankara: MEB Yayınları (2003a): 671-693.
• Bilgin, Beyza. “Dinin Farklı Yorumlanmasından Kaynaklanan Kadınlarla İlgili Problemler ve Çözüm Yolları” II. Din Şûrası Tebliğ ve Müzakereleri, I, içinde 245-253. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2003b.
• Bilgin, Beyza. İslam’da Kadının Rolü Türkiye’de Kadın. Ankara: Sinemis Yayınları, 2014.
• Bilgin, Beyza ve Mualla Selçuk. Din Öğretimi Özel Öğretim Yöntemleri. Ankara: Akid Yayınları, 1991.
• Çapcıoğlu, Fatma. “Öğrencilerin Gözünden Prof. Dr. Beyza Bilgin: Hocaların Hocası.” Prof. Dr. Beyza Bilgin’e Armağan. ed. Mualla Selçuk, Cemal Tosun ve Recai Doğan, içinde 49-83. Ankara: Grafiker Yayınları, 2019.
• Doğan, Recai. “Prof. Dr. Beyza Bilgin’in Okulda Din Öğretimine/Din Derslerine Yaklaşımı.” Prof. Dr. Beyza Bilgin’e Armağan, ed. Mualla Selçuk, Cemal Tosun ve Recai Doğan, içinde 129-148, Ankara: Grafiker Yayınları, 2019.
• Doğan, Recai. “Prof. Dr. Beyza Bilgin ve Din Eğitimine Katkıları.” Dini Araştırmalar. Din Eğitimi: Beyza Bilgin Özel Sayısı 23:58 (2020): 27-50.
• Ergin, Osman. Türk Maarif Tarihi, I-V, İstanbul, 1977.
• Ev, Halit. “Türkiye’deki Yüksek Din Öğretimi Kurumları Programlarının Öğretmen Yetiştirme Bakımından Değerlendirilmesi.” Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir, 1999.
• İbn Cemaa, Tezkiretü’s-Sami ve’l-Mütekellim fi Edebi’l-Âlim ve’l-Müteallim, çev. M. Faruk Bayraktar (İbn Cemaa’dan Öğretmen ve Öğrencilere Öğütler), İstanbul: İFAV, 1997.
• İbn Sahnun, Adabu’l Muallimin, çev. M. Faruk Bayraktar, İstanbul: İFAV, 1996.
• İpek, Muammer. “El-Cahız’ın Risalet’ül Muallimin Adlı Eseri Üzerine Bir İnceleme.” Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya, 1993.
• Kabisi, er-Risâletü’l-Mufassala li Ahvâli’l-Muteallimin va Ahkâmi’l- Muallimîne ve’l Muteallimîn, çev. Süleyman Ateş, İstanbul: Yeni Ufuklar Neşriyat, tsz.
• Koç, Ahmet. “Türkiye’de Din Eğitimi ve Öğretimi Üzerine Genel Bir Değerlendirme.” Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi 7 (2000): 277-335.
• Önder, Mustafa. “Prof. Dr. Beyza Bilgin ve Din Eğitiminde Yeni Yöntem Çalışmaları.” Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara, 1997.
• Tosun, Cemal. “Bir Anabilim Dalı Olarak Türkiye’de Din Eğitiminin Doğuşu, Gelişmesi ve Alanına Katkıları.” Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi 2: 1 (2009): 293-303.
• Tosun, Cemal. “Din Eğitiminin Bilimselleşmesi ve Prof. Dr. Beyza Bilgin.” Prof. Dr. Beyza Bilgin’e Armağan. ed. Mualla Selçuk, Cemal Tosun ve Recai Doğan, içinde 109-128. Ankara: Grafiker Yayınları, 2019.
• Uğurlu, Havva Sinem. “Prof. Dr. Beyza Bilgin’in Yaygın Din Eğitimi Ufku.” Prof. Dr. Beyza Bilgin’e Armağan. ed. Mualla Selçuk, Cemal Tosun ve Recai Doğan, içinde 225-251. Ankara: Grafiker Yayınları, 2019.
• Zernuci, Tâlim’ul – Müteallim, çev. Yunus Vehbi Yavuz. İstanbul: Safahlar Kitap Sarayı, 1995.