Genel Seçimler Üzerinden Bir Değerlendirmeyle Balıkesir’in Siyasal Kimliği

Year 2025, Volume: 25 Issue: 2, 125 - 143

Görkem Çapacı , Gözde Müşerref Gezgüç Kaya

https://doi.org/10.25294/auiibfd.1634006

Abstract

Bu çalışma çok partili hayata geçilen 1950 seçimlerinden 2023 seçimlerine kadarki süreçte yapılmış olan 20 milletvekili seçimini Balıkesir ili özelinde değerlendirip Balıkesir’in siyasi kimliğini tespit etmeyi amaçlamaktadır. Çalışmanın yöntemi nitel araştırma tekniğine dayanmakta olup doküman analizi yapılmıştır. Seçimlerle ilgili dokümanlar taranıp hem Türkiye geneli hem de Balıkesir’in seçim sonuçlarına dair tablolar oluşturulmuştur.
Hem bulunduğu bölge hem de 2000 sonrası “kıyı şeridi” kentlerinden farklılaşması Balıkesir’in siyasal açıdan anlaşılmasında merak uyandırmaktadır. Bahsedilen amaç ve merak doğrultusunda öncelikle seçim, seçmen davranışı ve seçim coğrafyası kavramları açıklanmıştır. Sonraki başlıkta Balıkesir’e dair coğrafi, ekonomik, sosyal, yönetsel ve kültürel bilgiler verilmiştir. Bir sonraki başlıkta Türk siyasal hayatının içerisinden Balıkesir’in görünümüne dair bir çerçeve sunulmuştur. Son başlıkta ise 20 milletvekili seçiminin hem Türkiye geneli hem de Balıkesir özelinde incelendiği bölümdür. Araştırmanın ulaştığı sonuç Balıkesir’in merkez sağ bir siyasi kimliğinin olduğudur.

Keywords

Seçimler , siyasal partiler , Balıkesir

Political Identity of Balıkesir with an Evaluation Based of General Elections

Abstract

This study aims to evaluate the political identity of Balıkesir province by analyzing 20 parliamentary elections held between Turkey’s transition to a multi-party system in 1950 and the 2023 elections. The research adopts a qualitative methodology, utilizing document analysis. Election-related documents were reviewed, and tables summarizing the results for both Turkey overall and Balıkesir specifically were created.
Balıkesir’s distinction from other “coastline” cities, particularly after the 2000s, and its geographical and political context generate significant interest in understanding its political identity. To address this objective, the study begins by explaining the concepts of elections, voter behavior, and electoral geography. Subsequently, it provides an overview of Balıkesir’s geographical, economic, social, administrative, and cultural characteristics. The next section frames Balıkesir’s position within Turkish political history. The final section presents and analyzes the results of 20 parliamentary elections, both at the national level and within Balıkesir. The study concludes that Balıkesir possesses a political identity rooted in center-right ideology.

Keywords

Elections , Political Parties , Balıkesir

References

• Adıgüzel, O. (2020). Etnik kökenlerin mutfak kültürlerindeki değişimlerin belirlenmesi: Balıkesir örneği. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Balıkesir: Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Akengin, H. (2018). Bölgesel süreklilik ve kalıcı oy kullanma bakımından Türkiye 2011 ve 2015 genel seçim sonuçları üzerine bir değerlendirme. Türklük Araştırmaları Dergisi, 7-18.
• Altan, C. (2011). Eğitim-siyasal eğilim ilişkisi: Mersin örneği. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 313-329.
• Aydın, F. (2014). Demokrat Parti uygulamalarının bir taşra kenti basınına yansımaları: Balıkesir örneği (1950-1960) [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Balıkesir Kent Konseyi, https://www.balikesirkentkonseyi.org/sayfa/ekonomi-ve-yatirim.html#:~:text=Bal%C4%B1kesir'in%20ekonomisi%20%C3%A7o%C4%9Funlukla%20tar%C4%B1m,mamulleri%20%C3%BCretimi%20%C3%B6n%20plana%20%C3%A7%C4%B1kmaktad%C4%B1r. (Erişim tarihi 24/01/2024)
• Buçukcu Öner (2021). Edilgen bir siyasal kimlik: Türkiye’de merkez sağ. Muhafazakâr Düşünce Dergisi, Yıl: 17. Sayı: 60. s. 12-32
• Ceylan, O. (2021). Coğrafya, toplum ve iktisat ekseninde Demokrat Parti döneminde Balıkesir kırsalında tarım. Karesi’den Balıkesir’e (Şehrin siyasi sosyoekonomik tarihinden kesitler) içinde, ed. Zeki Çevik, Ahmet Köç (ss. s. 183-214). Ankara: Nobel Bilimsel.
• Cumhuriyet (20.09.1996). Çiller Refahın gücüne güç katıyor.
• Çavuşoğlu, H. (2009). Türk siyasal yaşamında Doğru Yol Partisi. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ertan, M. (2021). Türkiye’de siyasal merkezin dönüşümü:1990’larda merkez sağın bölünmesi ve düşüşü. Mülkiye Dergisi, 45 (4), 963-992.
• Enver, Z. (2024). Kırk fırın ekmek yemek. Birlik Gazetesi. https://balikesirbirlikgazetesi.com/yazarlar/kirk-firin-ekmek-yemek-136268.html (Erişim Tarihi: 20/05/2025).
• Gençkaya, Ö. F. (2020). XIX. Dönem TBMM ve "Yeniden Koalisyonlar" Döneminin Başlangıcı. Yüzüncü Yılında TBMM, II içinde, ed. Y. Tekin, (s.645-681). Ankara.
• Gezgüç Kaya, G. M. (2022). 2000 sonrası Türkiye’de siyasal partiler. 2000 Sonrası Türkiye’de ekonomik ve politik dönüşüm içinde, ed. Filiz Daşkıran, Gözde M. Gezgüç Kaya (ss. 325-348). Ankara: Nobel Bilimsel.
• Göktürk, G. (2022). 1987 seçimlerinin sosyolojik analizi. Türk Demokrasi Tarihi (1980'den Günümüze) içinde, ed. M. Karataş, (ss. 93-115). İstanbul: Efe Akademi Yayınları.
• Güney Marmara Kalkınma Ajansı. (2022). İlçelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması SEGE 2022. https://www.sanayi.gov.tr/merkez-birimi/b94224510b7b/sege/ilce-sege-raporlari
• Karakoç, Ş. M. (2020). Türkiye’de siyasetin dönüşümü: ‘Güçlü devlet geleneği’nden ‘total siyaset’e. Journal of Economy Culture and Society, 62, 227-253.
• Karpat, K. H. (2020). Kısa Türkiye tarihi 1800-2012. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Kayış, Y. (2019). 1960 Askeri Darbesi sonrasına Balıkesir siyasi ortamının şekillenmesi ve 1961 Seçimleri. Millî Mücadelenin Yüzüncü Yılında Kuva-yı Milliye Şehri Balıkesir Uluslararası Sempozyumu Bildiri Kitabı içinde, ed. Zeki Çevik vd., (ss. 395-408). Balıkesir Büyükşehir Belediyesi Kent Arşivi Kültür Yayınları.
• Kızıltepe, B. (2022). İstanbul kent-bölgesinde bir aracı kent olarak Balıkesir. [Yayınlanmamış Doktora Tezi] İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kiriş, H. (2010). Türk parti sisteminde 1980 sonrası kutuplaşma ve dinamikleri. [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kiriş, H., Köklü, T. E. (2012). Bir “Kıyı Şeridi” seçim bölgesi olarak Muğla’da siyasal gelenekler ve yeni yönelimler. Hukuk ve İktisat Araştırmaları Dergisi, 4 (2), s.31-40.
• Kutlu, A. (2022). Türk demokrasi tarihinde 18 Nisan 1999 genel seçimleri. Türk demokrasi tarihi (1980'den günümüze) içinde ed. M. Karataş, (s. 120-140). İstanbul: Efe Akademi Yayınları.
• Nohutçu, A. (2019). Kamu Yönetimi. Ankara: Savaş Yayınevi.
• Önder, T. (2020). XV. Yasama Dönemi (1973-1977) 12 Mart'tan çıkış ve yeniden kriz. Yüzüncü yılında TBMM oluşumu, çalışma şartları ve işlevleri, ed. Y. Tekin içinde, (s. 515-535). Ankara: TBMM Basımevi.
• Özözen Kahraman, S. ve Gültay, B. (2019). Türkiye’de Parti Tercihlerinde Sıradışı İlçelerin Belirlenmesi (2007-2015). Amme İdaresi Dergisi, Cilt 52, Sayı 3, s.95-122.
• Poyraz, F. (2013). Milli Nizam Partisinden Ak Parti'ye. İttihat ve Terakki'den günümüze siyasal partiler Ed. T. Uzun içinde. Ankara: Orion Kitabevi.
• Sunay, C. (2015). Türk siyasi hayatı ve ilgili literatür. Ankara: Orion Kitabevi.
• Tanör, B. (2007). Siyasi Tarih 1980-1995. Bugünkü Türkiye 1980-2003. 5.cilt içinde ed. S. Akşin, (ss.27-161). İstanbul: Cem.
• Taşkın, Y. ve Aydın, S. (2020). 1960'tan günümüze Türkiye tarihi. İstanbul: İletişim Yayınları.
• TBMM Oluşumu, Çalışma Şartları ve İşlevleri (Cilt 2, s. 645-680). Ankara: TBMM Basımevi.
• Tosun, G., Tosun, T. (1995). Türkiye’de kentleşme-siyasal yapılanma ilişkisi, Türkiye ve Ortadoğu Amme İdaresi TODAİE Dergisi, C. 28, S. 4, s. 45-63.
• TÜİK. (2012). Milletvekili Genel Seçimleri 1923-2011. TÜİK: http://www.tuik.gov.tr adresinden alındı.
• TÜİK. (2018, Eylül 26). Milletvekili Genel Seçim Sonuçları (1983-2018). Türkiye İstatistik Kurumu: http://www.tuik.gov.tr adresinden alındı.
• TÜİK. (2022). İstatistiklerle Aile, 2022. Ankara: Türkiye İstatistik Kurumu. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Aile-2022-49683 (Erişim Tarihi: 20/06/2023).
• TÜİK. (2023a). Nüfus İstatistikleri Portalı. Türkiye İstatistik Kurumu: https://nip.tuik.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 12/05/2024).
• TÜİK. (2023b). İstatistik Veri Portalı. https://data.tuik.gov.tr/Search/Search?text=bal%C4%B1kesir (Erişim Tarihi: 18/05/2025).
• Türk, H. S. (1969). Türk Seçim Sisteminde Oy Hakkı. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 79-114.
• TÜSES (1996), Türkiye’de Siyasal Parti Seçmenlerinin Nitelikleri, Kimlikleri ve Eğilimleri. Ankara, Türkiye Sosyal Ekonomik Siyasal Araştırmalar Vakfı Yayınları.
• Tütüncü, Esmer, G. (2006). CHP:1965-1980 Türk siyasal yaşamında ortanın solu, Antalya: Yeniden Anadolu ve Müdafaa-i Hukuk Yayınları.
• Yıldız, A. (2023, Mart). 7 Haziran 2015 Türkiye genel seçimlerinde seçmen davranışları: Batman il örneği [Yüksek Lisans Tezi]. Ankara: Ankara Hacı Bayram Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Yüksek Seçim Kurulu. (2015). 25. Dönem Milletvekili Genel Seçimi. YSK: http://www.ysk.gov.tr.