An Analysis of the Fiscal and Monetary Determinants of Inflation in Turkey (1990–2020)

Year 2025, Volume: 25 Issue: 2, 114 - 124

Tolga Evrim Türkan , Mustafa Yildiran

https://doi.org/10.25294/auiibfd.1734118

Abstract

This study aims to analyze the determinants of inflation in Turkey within the context of monetary and fiscal effects. Using data from 2000 to 2020, the model examines the impact of money supply, external public debt, budget balance, economic growth, unemployment, and the shadow economy on inflation. The findings indicate that budget discipline and the structure of employment have significant effects on inflation in both the short and long run. The analysis reveals that an improvement in the lagged value of the budget balance reduces inflation, which is consistent with the Fiscal Theory of the Price Level (FTPL). Furthermore, in the model where the money supply is excluded, it is found that the shadow economy contributes to higher inflation. These results underscore the importance of addressing fiscal imbalances, employment dynamics, and the informal economy, rather than relying solely on monetary policies, in the fight against inflation.

Keywords

Budget Deficit , Fiscal Inflation , Fiscal and Monetary Variables , Shadow Economy , ARDL Model

Türkiye’de Enflasyonun Mali ve Parasal Belirleyicileri Üzerine Bir Analiz (1990-2020)

Abstract

Bu çalışma, Türkiye’deki enflasyonun belirleyicilerini parasal ve mali etkiler bağlamında analiz etmeyi hedeflemektedir. 2000-2020 yılları arasındaki verilerle oluşturulan modelde; para arzı, dış kamu borcu, bütçe dengesi, ekonomik büyüme, işsizlik ve kayıt dışı ekonominin enflasyon üzerindeki etkileri incelenmiştir. Elde edilen bulgulara göre özellikle bütçe disiplini ve istihdam yapısı hem kısa hem de uzun dönemde enflasyon üzerinde önemli etkiler yaratmaktadır. Analiz sonucunda bütçe dengesinin bir dönem gecikmeli değerinde meydana gelen iyileşmenin enflasyonu azalttığı sonucuna ulaşılmıştır. Bu durum Fiyat Düzeyi Mali Teorisi (FTPL) ile uyumludur. Öte yandan para arzının dahil edilmediği modelde kayıt dışı ekonominin enflasyonu artırdığı sonucuna ulaşılmıştır. Bu bulgular, enflasyonla mücadelede yalnızca para politikalarından ziyade mali dengesizlik sorunlarının, istihdam dinamiklerinin ve kayıt dışı ekonominin enflasyon üzerindeki etkilerinin önemini vurgulamaktadır.

Keywords

Bütçe Açığı , Mali Enflasyon , Mali ve Parasal Değişkenler , Kayıt Dışı Ekonomi , Ardl Model

References

• Agiropoulos, C., Chen, J. M., Poufinas, T., & Galanos, G. (2024). Shadows of resilience: exploring the impact of the shadow economy on economic stability. Engineering Proceedings, 68(1), 44. https://doi.org/10.3390/engproc2024068044
• Andrei, T., Iacob, A. I., & Dănănău, F. (2011). Some comments concernıng informal economy, unemployment and inflation rates-Romanıa's case. Economic Computation & Economic Cybernetics Studies & Research, 45(3), 1-16.
• Bassetto, M. (2018). Fiscal theory of the price level. In The New Palgrave Dictionary of Economics (pp. 4761-4765). Palgrave Macmillan.
• Batavia, B., & Lash, N. A. (1983). Self-perpetuating inflation: The case of Turkey. Journal of Economic Development, 8(2), 149-166. https://www.jstor.org/stable/43385134
• Bayrak, M., & Kanca, O. C. (2013). Türkiye’de Phillips eğrisi üzerine bir uygulama. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 8(3), 97-115. https://dergipark.org.tr/tr/pub/oguiibf/issue/5713/76479
• Bocutoğlu, E. (2016). İktisadi düşünceler tarihi. Ekin Kitabevi, Ankara.
• Brown, R. L., Durbin, J., & Evans, J. M. (1975). Techniques for testing the constancy of regression relationships over time. Journal of the Royal Statistical Society: Series B (Methodological), 37(2), 149-192. https://www.jstor.org/stable/2984889
• Dereli, D. D. (2019). The relationship between inflation and unemployment in Turkey: An ARDL bounds testing approach. Kırklareli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(2), 246-257. https://dergipark.org.tr/en/pub/klujfeas/issue/48895/594305
• Doğru, B. (2014). Yüksek enflasyon dönemlerinde bütçe açığı ve enflasyon arasında nedensellik ilişkisi var mıdır? 1978-2002 dönemi Türkiye örneği. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 9(1), 113-130. https://dergipark.org.tr/tr/pub/oguiibf/issue/5712/76470
• Doğruel, F. ve Doğruel, A.S. (2005). Türkiye’de enflasyonun tarihi. T.C. Merkez Bankası Tarih Vakfı, Ankara.
• Elgin, C., M. A. Kose, F. Ohnsorge, and S. Yu. (2021). Understanding informality. CERP Discussion Paper 16497, Centre for Economic Policy Research, London.
• Engle, R. F., & Granger, C. W. (1987). Co-integration and error correction: representation, estimation, and testing. Econometrica: Journal of the Econometric Society, 251-276. http://dx.doi.org/10.2307/1913236
• Erdoğan, S. (2023). Türkiye’de para arzı–enflasyon ilişkisine yönelik VAR–nedensellik analizi. Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi, 9, 222-231.
• Eroğlu, İ. (2020). Para ve enflasyon. Kalaycı, İ. (Ed.), Türkiye Ekonomisi: Kuram-Tarih-Politika (85-114). Divan Yayınevi.
• Girginer, N., & Yenilmez, F. (2005). Türkiye’de enflasyonun ekonometrik olarak incelenmesi (1982-2002). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(1), 101-116. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ogusbd/issue/10986/131479
• İpek, E., & Akar, S. (2016). Bütçe açığı ve enflasyon arasındaki ilişki: Türkiye için ampirik bir analiz. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 38(2), 167-189. https://doi.org/10.14780/muiibd.281393
• Jalil, A., Tariq, R., & Bibi, N. (2014). Fiscal deficit and inflation: New evidences from Pakistan using a bounds testing approach. Economic Modelling, 37, 120-126. https://doi.org/10.1016/j.econmod.2013.10.029
• Johansen, S., & Juselius, K. (1990). Maximum likelihood estimation and inference on cointegration—with applications to the demand for money. Oxford Bulletin of Economics and statistics, 52(2), 169- 210. https://doi.org/10.1111/j.1468-0084.1990.mp52002003.x
• Karaş, E. (2023). Türkiye'de bütçe dengesi ve enflasyon arasındaki ilişkinin incelenmesi: ARDL sınır testi yaklaşımı. The Journal of International Scientific Researches, 8(3), 550-565. https://doi.org/10.23834/isrjournal.1317738
• Kepenek, Y., & Yentürk, N. (2001). Türkiye ekonomisi (15. Baskı). Remzi Kitabevi.
• Kılavuz, E., & Altınöz, B. (2020). Türkiye’de para arzı ile enflasyon arasındaki ilişki: ARDL sınır testi yaklaşımı. Ekonomi Politika ve Finans Araştırmaları Dergisi, 5(2), 242-260.
• Kılıçbay, A. (1992). Türk ekonomisi. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Ankara.
• Kolcu, F. (2023). Türkiye’de enflasyonun belirleyicileri. Hitit Sosyal Bilimler Dergisi, 16(1), 31-56. https://doi.org/10.17218/hititsbd.1207652
• Lim, M. G., & Papi, M. L. (1997). An econometric analysis of the determinants of inflation in Turkey. International Monetary Fund.
• Mazhar, U., & Méon, P. G. (2017). Taxing the unobservable: The impact of the shadow economy on inflation and taxation. World Development, 90, 89-103. https://doi.org/10.1016/j.worlddev.2016.08.019
• Mbongo, J. E., Mutasa, F., & Msigwa, R. E. (2014). The effects of money supply on inflation in Tanzania. Economics, 3(2), 19-26.
• Mulu, Z., Bessie, S., & Mulatu, G. (2024). Macroeconomic determinants of inflation in ethiopia. Horn of African Journal of Business and Economics (HAJBE), 7(2), 190-206. https://journals.ju.edu.et/index.php/jbeco/article/view/6007
• Oktayer, A. (2010). Türkiye’de bütçe açığı, para arzı ve enflasyon ilişkisi. Maliye Dergisi, 158(1), 431-447.
• Pesaran, M. H., Shin, Y., & Smith, R. J. (2001). Bounds testing approaches to the analysis of level relationships. Journal of applied econometrics, 16(3), 289-326. https://www.jstor.org/stable/2678547
• Şentürk, S. H., Karakurt, B., & Şahingöz, B. (2017). Mali disiplin ve enflasyon ilişkisi üzerine bir analiz: Türkiye örneği. Uluslararası Ekonomi ve Yenilik Dergisi, 3(2), 185-204. https://doi.org/10.20979/ueyd.340690
• Tuğcu, C. T., Uzun, A. M., & Özkök, İ. (2019). The impact of import on inflation: An ARDL analysis for the Turkish economy. Akdeniz İİBF Dergisi, 19(2), 415-426.
• Uğur, B., & Atılgan, D. (2021). Para arzının enflasyon üzerindeki etkisi: 5 gelişmekte olan ülke örneği. 19 Mayıs Sosyal Bilimler Dergisi, 2(4), 774-789.
• Uluatam, Ö. (1993). Makro İktisat. Savaş Yayınevi, Ankara.
• Uygur, E. (2001). Türkiye’de enflasyon: 1980–2003. Türkiye Ekonomi Kurumu.
• Yilmazkuday, H. (2022). Drivers of Turkish inflation. The Quarterly Review of Economics and Finance, 84, 315-323. https://doi.org/10.1016/j.qref.2022.03.005
• Yürük, B., & Akgül, A. (2024). Determınants of inflatıon in Turkey amıd economıc and geopolıtıcal turmoıl. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 22(3), 221-238. https://doi.org/10.11611/yead.1501641