Transaksiyonel Analiz Terapisine Kapsamlı Bakış: Bir Derleme Çalışması

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 1, 51 - 80, 31.01.2021

Saadet Zümbül

https://doi.org/10.34056/aujef.769576

Cited By: 3

Öz

Kişiler arası iletişim başta olmak üzere kişilik, gelişim ve psikopatolojiyi açıklamaya yönelik bir çerçeveye sahip olan Transaksiyonel Analiz Terapisi (TA) hümanizm, özerlik ve eşitliği temel alarak terapinin merkezine danışanı koyan bir terapi yaklaşımıdır. TA’nın iki temel amacı olduğu görülmektedir. Bunlar (i) bireylerin erken çocukluk dönemlerinde şekillenen ve hayat akışında süregelen ancak mevcut yaşamlarını aksatan çocukluk dönemi kararlarını diğer bir ifade ile yaşam senaryolarını değiştirmelerine yardım etme ve (ii) bireylerin kişiler arası ilişkilerinde ortaya çıkan sorunlar konusunda ortaya koydukları baskın yapılara farkındalık kazanmasına yardım etme. TA insan davranışlarıyla ilgili anlaşılması zor olan kavramları basit bir dil kullanarak açıklamış ve böylece günlük yaşamda kullanılabilir hale getirmiştir. Ülkemizde TA ve kavramları üzerine yapılan tezler olmasına karşın kapsamlı bir şekilde incelendiği sınırlı sayıda derleme çalışması vardır. Bu makalenin amacı TA’nın bütüncül bir gözden geçirmesini sunmaktır. Bu doğrultuda insan doğasına bakışı, temel kavramları, psikopatalojiye bakışı, terapötik amaçları, terapistin rolü ve işlevi, terapötik teknik ve yöntemlerine yer verilmiş ardından kapsamlı bir şekilde çok kültürlülük açısından değerlerdirmesini yapılarak yaklaşımın katkıları ile sınırlılıklarına değinilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Transaksiyonal Analiz, iletişim, terapi, derleme

Comprehensive Overview of Transactional Analysis Therapy: A Review Study

Öz

Transactional Analysis Therapy (TA), which has a framework to explain personality, development and psychopathology, especially interpersonal communication, is a therapy approach that places the client at the center of therapy based on humanism, autonomy and equality. It is seen that TA has two aims. These are (i) to help individuals change their childhood scenarios, in other words, their life decisions that take shape in early childhood and continue in the flow of life but disrupt their current lives (ii) to help individuals become aware of the dominant structures that they present about problems that arise in interpersonal relationships. Therapy has explained the difficult concepts of human behavior in a simple language and thus makes it usable in everyday life. Among the studies conducted in our country, it is observed that TA has not find enough space for itself. In addition, there is limited amount of review study examining TA comprehensiveley. The aim of this article is to provide a holistic overview of TA. In this direction, the perspective of human nature, its basic concepts, view of psychopathology, therapeutic goals, the role and function of the therapist, therapeutic techniques and methods were included, and then the approach was evaluated in terms of multiculturalism and the limitations of the approach were mentioned.

Anahtar Kelimeler

Transactional Analysis, communication, therapy, review

Kaynakça

• Akbağ, M. (2000). Stresle başa çıkma tarzlarının üniversite öğrencilerinde olumsuz otomatik düşünceler, transaksiyonel analiz ego durumları ve bazı değişkenler açısından incelenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Akbağ, M. (2013). Psikolojik danışma/terapi sürecinde kontrat. Erişim: http://dspace.marmara.edu.tr/handle/11424/1201. (Marmara Üniversitesi Açık Arşiv Sistemi) 12.03.2019’da alınmıştır.
• Akbağ, M. ve Deniz, L. (2003). Öğretim elemanı ve öğretmen adaylarının birbirlerine yönelik algıları: Transaksiyonel analiz açısından bir değerlendirme. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 3(2), 263-293.
• Akkoyun F. (1992). Transaksiyonel Analiz ve Yetişkin Olmak, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi, Konferans Metni, 6 Mayıs 1992.
• Akkoyun, F. (1993). Saygı kavramına transaksiyonel analiz (TA) açısından bakış. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 1(4).
• Akkoyun, F. (1995). Transaksiyonel analize giriş. Ankara: 72 TDFO Ltd. Şti.
• Akkoyun, F. (2007). Transaksiyonel analiz. İstanbul: Nobel Yayın Dağıtım.
• Akkoyun, F. (2011). Transaksiyonel analiz: Psikolojide işlemsel çözümleme yaklaşımı. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Alisinanoğlu. F. ve Köksal, A. (2000). Gençlerin ben durumları (ego state) ve empatik becerilerinin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18, 11-16.
• Aydın, E. (2015). Transaksiyonel analiz terapisi. E. H. Türkçapar ve E. Köroğlu (Ed.), Psikoterapi yöntemleri-kuramlar ve uygulama yönergeleri (ss. 215-229). (2. Baskı), Ankara: HYB Yayınları.
• Berne, E. (1996). Principles of transactional analysis. Indian J. Psychiatry, 38(3), 154-159.
• Berne, E. (2001). Hayat denen oyun (S. Sargut, Çev.), İstanbul: Kariyer Yayıncılık.
• Berne, E. (2015). İnsanların oynadığı oyunlar. (H.Ü. Haktanır Çev.), İstanbul: Koridor Yayıncılık.
• Beycan Ekitli, G. (2013). Huzurevlerinde yaşayan yaşlıların yaşam doyumları ile ego durumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Ege Üniversitesi, İzmir.
• Buluş, M. ve Atan, A. (2016). Öğretmen adaylarında ego durumlarının bağlanma stillerini yordama gücü. Ege Eğitim Dergisi, 1(17), 36-61.
• Çam, S. (1999). İletişim becerileri eğitimi programının öğretmen adaylarının ego durumlarına ve problem çözme becerisi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2(12), 16-27.
• Clarkson, P. (1993). Transactional analysis psychotherapy: An ıntegrated approach. New York: Routledge.
• Çatak, E. (2012). İlköğretim okulu öğretmenlerinin yöneticilerinde gözlemledikleri ego durumları ile örgütsel güven arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi, İstanbul.
• Gökçen, G. (2009). Alkol bağımlıları ve sosyal içicilerin ego durumları, çocukluk kararları ve psikolojik uyum açısından incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi, İzmir.
• Gültekin, F. ve Voltan-Acar, N. (2004). Transaksiyonel analizin Türk kültürüne uygulanabilirliği: Kültür açısından eleştirel bakış. Eğilim ve Bilim, (29)133, 28-38.
• Harris, T. A. (2017). Ben Ok'im- Sen Ok'sin. (H. Uğur, N. Sağlam ve D. Akıncı, Çev.) İstanbul: Okuyan Us Yayınları.
• Hackney, H. ve Cormier, S. (2008). Psikolojik danışma ilke ve teknikleri: Psikolojik yardım süreci el kitabı. (T. Ergene ve S. Aydemir Sevim Çev.). Ankara: Mentis Yayıncılık.
• İkiz, F. E. (2016). Psikolojik Danışma ve Psikoterapide Kuramlar ve Yenilikçi Yaklaşımlar. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Johnsson, R. (2011). Transactional analysis psychotherapy-three methods describing a transactional analysis group therapy. Doctoral dissertation, Lund University, İsveç.
• Kaçar, B. (2008). Lise öğrencilerinin karar stratejileri ve transaksiyonel analiz ego (ben) durumlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Karababa, A. ve Dilmaç, B. (2016). Ergenlerde yalnızlığın yordayıcıları olarak TA ve değerler. Eğitim ve Bilim. 41(187), 63-77.
• Keçeci, A. (2007a). Hemşirelik yüksek okulu öğrencileri ve öğretim üyeleri arasındaki iletişimin transaksiyonel analiz ego durumları açısından değerlendirilmesi. Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Keçeci, A. (2007b). Hemşirelik eğitiminde iletişime yeni bir yaklaşım: Transaksiyonel analiz. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 4(2).
• Murdock, N. L. (2009). Therories of counseling and psychoteraphy: A case approach. (2. ed.). Upper Saddle River, New Jersey: Merrill/Pearson.
• Özerk, H. (2008). Özel okul yöneticilerinden ve öğretmenlerinden, transaksiyonel analiz kuramı çerçevesinde, birbirlerinde gözlemledikleri ve birbirlerinde bekledikleri ego durumları’nın karşılaştırılması Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
• Sarıtaş, M. (1998). Yönetimsel etkileşimde benlik durumu ve yaşam tavrının yeri ve önemi. Eğitim ve Bilim, 22(11), 20–23.
• Seligman, L. (2010). Therories of counseling and psychoteraphy: Systems, strategies and skills. New Jersey: Pearson, Prentice Hall.
• Sevim, A. S. (1996). Transaksiyonel analize dayalı bir eğitim programının evli çiftlerin ego durumları ve evlilik yaşamlarına ilişkin bazı değişkenlere etkisi Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Söylemez, N. (2017). Beyaz yakalı çalışanların kendilerinde algıladıkları ego durumu ile yöneticilerinde algıladıkları ve bekledikleri ego durumları bağdaşımının (uyumunun) iş doyumları ile ilişkisi. Yüksek Lisans Tezi, Arel Üniversitesi, İstanbul.
• Steiner, C. (1990). Scripts people live: transactional analysis of life scripts. New York: Grove Press.
• Stewart, I. (1996). Developing transactional analysis counselling (Developing counselling series). London: SAGE.
• Stewart, I. (2013). Transactional analysis counselling in action (Counselling in action series) Paperback. (4 edition), SAGE.
• Strzelczyk, D. (2015). Transactional analysis as a method to test the quality of life of a family pedagogika. Family Pedagogy 5(1), 27-38. doi: 10.1515/fampe-2015-0003.
• Summers, G. ve Tudor, K. (2000) Cocreative transactional analysis. Transactional Analysis Journal, 30(1).
• Tudor, K. (2009). “In the manner of”: Transactional analysis teaching of transactional analysts Transactional Analysis Journal, 39(4).
• Tudor, K. ve Hobbes, R. (2007). Transactional analysis. W. Dryden (Ed.), Dryden's Handbook of Individual Therapy, (4. Edition) SAGE.
• Tüfekçi, S. (2008). Romantik ilişkilerde genç yetişkinlerin aşka ilişkin tutumları ve kişilik özellikleri: Transaksiyonel Analiz ego durumları açısından bir değerlendirme. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Yalçın, H. (2014) Sağlık bilimleri enstitüsü alkol bağımlılarının çocuklarının çocukluk kararları ve ego durumları açısından incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi, İzmir.
• Yılmaz, F. E. (2014). Evli bireylerin ego durumları ile evlilik uyumları ve çocuklarının okul başarısı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Yönder, M. (2012). Psikiyatri kliniğinde çalışan hemşirelerin Transaksiyonel Analiz kuramına göre ego durumları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Düzce Üniversitesi, Düzce.