Hemşirelerin Stresle Başa Çıkma Tarzlarında Duygusal Zekanın Etkisi: Çorum İlinde Bir Uygulama

Yıl 2019, Cilt: 19 Sayı: 2, 391 - 414, 17.06.2019

Muhammet Çankaya , Gamze Ebru Çiftçi

https://doi.org/10.18037/ausbd.566879

Cited By: 9

Öz

Bu çalışmanın temel amacı; stresle başa çıkma tarzlarında duygusal zekanın ne derece etkili ve ilişkili olduğunun saptanmasıdır. Bunun yanında örneklem grubunun stresle başa çıkma tarzlarında demografik değişkenlerin herhangi bir farklılığa yol açıp açmadığının incelenmesi çalışmanın bir diğer amacını oluşturmaktadır. Bu amaçla Çorum İlindeki bir sağlık kurumunda çalışan 200 hemşire üzerinde anket uygulaması yapılmıştır. Araştırmada iki ölçek kullanılmıştır. Duygusal zekayı ölçümlemek için Chan (2004) tarafından geliştirilen 12 madde ve dört boyutlu duygusal zeka ölçeği kullanılmıştır. Stresle başa çıkma tarzını ölçmek için ise; Folkman ve Lazarus tarafından 68 madde ile geliştirilen Başa çıkma Envanterinin (Ways of Coping Invetory) Şahin ve Durak tarafından (1995) kısa formunun uyarlanmasıyla oluşturulmuş 30 maddelik ve beş boyutlu Stresle Başa Çıkma Tarzı Ölçeği kullanılmıştır. Çalışma sonuçlarına göre; stresle başa çıkma yöntemlerinde duygusal zekanın anlamlı düzeyde etkisinin olduğu bununla birlikte katılımcıların cinsiyet, medeni durum, eğitim düzeyi, yaş ve çalışma süresi gibi demografik özelliklerinin stresle başa çıkma tarzlarıında herhangi bir farklılığa yol açmadığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Stresle Başa Çıkma Tarzları, Duygusal Zeka

Kaynakça

• Açık, Y., Yiğitbaş, Ç., Bulut, A., Deveci, S. E., Pirinçci, E., Oğuzöncül, A. F., Ozan, A.T., Demirbağ, C. B., Arın, E., Rahman, S. (2016). Acil Sağlık Çalışanlarında İşe Bağlı Gerginlik, Stresle Başa Çıkma Yollarını Kullanma Durumu ve Etkileyen Faktörler. Türkiye Klinikleri Journal of Medical Sciences, 36(1), 22-29.
• Aksaraylı, M., Özgen, I. (2008). Akademik Kariyer Gelişiminde Duygusal Zekanın Rolü Üzerine Bir Araştırma. Ege Akademik Bakış Dergisi, 8(2), 755-770.
• Albayrak, A. S. (2005). Çoklu Doğrusal Bağlantı Halinde En Küçük Kareler Tekniğinin Alternatifi Yanlı Tahmin Teknikleri ve Bir Uygulama. Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), 105-126.
• Altuntaş, S., Seren, Ş. (2010). Yönetici Hemşirelerin Yönetsel Stres Nedenleri. Journal of Anatolia Nursing and Health Sciences, 13(3), 36-45.
• Arora S, Ashrafian H, Davis R, Athanasiou T, Darzi A, Sevdalis, N. (2010). Emotional Intelligence in Medicine: a Systematic review through the context of the ACGME competencies. Medical Education, 44, 749-64.
• Aslan, Ş., Özata, M. (2008). Duygusal Zeka ve Tükenmişlik Arasındaki İlişkinin Araştırılması: Sağlık Çalışanları Örneği, Erciyes Üniversitesi ktisadi ve dari Bilimler Fakültesi Dergisi, 30 (Ocak-Haziran),77-97.
• Baltaş, A., Baltaş, Z. (2002). Stres ve Başa Çıkma Yolları (21. Baskı), İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Barling, J., Slater, F., Kelloway, E. K. (2000). Transformational Leadership and Emotional Intelligence: An Exploratory Study. Leadership & Organization Development Journal, 21(3), 157–161.
• Bar-On, R. (2006). The Bar-On Model of Emotional-Social Intelligence (ESI). Psicothema, 18, 13-25.
• Büyükyörük, N., Dilmen, B., Bayram, M. (2010). Burdur Devlet Hastanesi’nde Yatan Hastaların İntörn Hemşirelerden Memnuniyet Düzeylerinin Belirlenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 17(3), 1-6.
• Chan, D. W. (2004). Perceived Emotional Intelligence and Self-Efficacy Among Chinese Secondary School Teachers in Hong Kong. Personality and Individual Differences, 36(8), 1781-95.
• Ciarrochi, J., Deane, F. P., Anderson, S. (2002). Emotional Intelligence Moderates The Relationship Between Stress and Mental Health. Personality and Individual Differences, 32, 197-209.
• Cote, S., Miners, C. T. H. (2006). Emotional Intelligence, Cognitive Intelligence and Job Performance. Administrative Science Quarterly, 51(1), 1-28.
• Çankaya, M. (2016). Hastaların Hemşirelik Hizmetleri Memnuniyet Düzeylerinin Karşılaştırılması: Ankara’daki Bir Kamu ve Özel Hastane Üzerinde Uygulama. International Journal of Academic Value Studies, 2(4), 16-22.
• Deniz, M. E., Yılmaz, E. (2006). Üniversite Öğrencilerinde Duygusal Zeka ve Stresle Başa Çıkma Stilleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3 (25), 17-26.
• Doğan, S., Demiral, Ö. (2007). Kurumların Başarısında Duygusal Zekanın Rolü ve Önemi. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(1), 209-230.
• Erdem, H. (2016). Stresle Başa Çıkmada İç Kontrol Odağının Yordayıcı Gücü ve Psikolojik Sermayenin Aracılık Rolü. Türk Psikoloji Dergisi, 31(78), 1-9.
• Eröz, Sü, S. (2013). Örgütlerde Duygusal Zeka. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(29), 213-242.
• Fettahlıoğlu, Ö. O., Sünbül, M. B. (2013). Duygusal Zekanın Psikolojik Güçlendirme Üzerindeki Etkisi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(14), 157-175.
• George, J. M. (2000). Emotions and Leadership: The Role of Emotional Intelligence. Human Relations, 53(8), 1027–1055.
• Jung, H. S., Jung, H. S., Yoon, H. H., Yoon, H. H. (2016). Why is Employees’ Emotional Intelligence Important? The Effects of EI on Stress-Coping Styles and Job Satisfaction in The Hospitality Industry. International Journal of Contemporary Hospitality Management, 28(8), 1649-1675.
• Kalaycı, Ş. (2006). Faktör Analizi. SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri, Ankara: Asil Yayın Dağıtım.
• Karahan, A., Gürpınar, K., Özyürek, P. (2007). Hizmet Sektöründeki İşletmelerin Örgüt İçi Stres Kaynakları: Afyon İl Merkezindeki Hastanelerde Çalışan Cerrahi Hemşirelerinin Stres Kaynaklarının Belirlenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi İİBF Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(3), 27-44.
• Konakay, G. (2012). Akademisyenlerde Duygusal Zeka Faktörlerinin Tükenmişlik Faktörleri İle İlişkisine Yönelik Bir Araştırma: Kocaeli Üniversitesi Örneği, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(1), 121-144.
• Maree, J. G., Eiselen, R. J. (2004). Emotional Intelligence Profile of Academics in a Merger Setting. Journal of Education and Urban Society, 36(4), 482-504.
• Noorbakhsh, S. N., Besharat, M. A., Zarei, J. (2010). Emotional Intelligence and Coping Styles With Stress. Procedia Social and Behavioral Sciences, 5, 818–822.
• O’Boyle, E. H., Humphrey, R. H., Pollack, J. M., Hawver, T. H., Story, P. A. (2011). The Relation Between Emotional Intelligence and Job Performance: A Meta-Analysis. Journal of Organizational Behavior, 32(5), 788-818.
• Özdamar, K. (2001). SPSS ile Biyoistatistik, (4. Baskı), Eskişehir: Kaan.
• Pau, A., Croucher, R. (2003). Emotional Intelligence and Perceived Stress in Dental Undergraduates. Journal of Dental Education, 67(9), 1023–1028.
• Ranasinghe, P., Wathurapatha, W. S., Mathangasinghe, Y., Ponnamperuma, G. (2017). Emotional Intelligence, Perceived Stress and Academic Performance of Sri Lankan Medical Undergraduates. BMC Medical Education, 17(1), 41-47.
• Salovey, P., Mayer, J. D. (1990). Emotional Intelligence. Imagination, Cognition and Personality, 9(3), 185-211.
• Sarabia-Cobo C. M., Suárez S. G., Crispín E. J. M., Sarabia Cobo A. B., Pérez V., De Lorena P., Rodriguez C., Sanlúcar L. G. (2017). Emotional Intelligence and Coping Styles: An Intervention in Geriatric Nurses. Appl Nurs Res., 35, 94-98.
• Shirey, M. R., Ebright, P. R., Mcdaniel, A. M. (2008). Sleepless in America: Nurse Managers Cope With Stress and Complexity. Journal of Nursing Administration, 38(3), 125-131.
• Shooshtarian, Z., Ameli, F., Lari, M. A., (2013). The Effect of Labor's Emotional Intelligence on Their Job Satisfaction, Job Performance and Commitment. Iranian Journal of Management Studies, 6(1), 27-43.
• Siegling, A. B., Nielsen, C., Petrides, K. V. (2014). Trait Emotional Intelligence and Leadership in A European Multinational Company. Personality and Individual Differences, 65, 65-68.
• Şahin, H. N., Durak A. (1995). Stresle Başa Çıkma Tarzları Ölçeği: Üniversite Öğrencileri İçin Uyarlanması. Türk Psikoloji Dergisi, 34(10), 56-73.
• Şahin, N. H., Güler, M., Basım, H. N. (2009). A Tipi Kişilik Örüntüsünde Bilişsel ve Duygusal Zekanın Stresle Başa Çıkma ve Stres Belirtileri ile İlişkisi. Türk Psikiyatri Dergisi, 20(3), 243-254.
• Taşlıyan, M., Hırlak, B., Çiftçi, G. E. (2014). Akademisyenlerin Duygusal Zeka, İş Tatmini ve Tükenmişlik Düzeyleri Arasındaki İlişki. İşletme Araştırmaları Dergisi, 6(3), 63-80.
• Tuna, R., Baykal, Ü. (2013). Onkoloji Hemşirelerinde İş Stresi ve Etkileyen Faktörler. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi, 21(2), 92-100.
• Türküm, A. S. (2002). Stresle Basa Çıkma Ölçeğinin Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenilirlik Çalışmaları. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2(18), 25-34.
• Tyler, P., Cushway, D. (1992). Stress, Coping and Mental Well‐Being in Hospital Nurses. Stress and Health, 8(2), 91-98.
• Tyson, P. D., Pongruengphant, R., Aggarwal, B. (2002). Coping with Organizational Stress Among Hospital Nurses in Southern Ontario. International Journal of Nursing Studies, 39(4), 453-459.
• Ural, A., Kılıç, İ. (2013). Bilimsel Araştırma Süreci ve SPSS ile Veri Analizi, (4. Baskı), Ankara: Detay Yayıncılık.
• Yelkikalan, N. (2006). 21. Yüzyılda Girişimcinin Yeni Özelliği: Duygusal Zeka. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 1(2), 39–51.
• Yeniçeri, E., Yıldız, E., Seydaoğulları, A., Güleç, S., Çetin, E. S., Baldemir, E. (2015). Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Tıp Fakültesi Öğrencilerinde Duygusal Zeka ve Empati İlişkisi. Türkiye Aile Hekimliği Dergisi, 19(2), 99-107.