Teşkilati Esasiye Kanunu’nun (1921 Anayasası’nın) Yapılış Süreci

Yıl 2020, Cilt: 20 Sayı: 2, 233 - 256, 25.06.2020

İhsan Güneş

https://doi.org/10.18037/ausbd.758067

Cited By: 6

Öz

Teşkilatı Esasiye Kanunu/1921 Anayasası, I. TBMM tarafından hazırlanıp yürürlüğe konulmuştur. Bu siyasi-hukuk belgesi, çağdaş Türkiye’nin temellerini atan önemli bir metindir. Amasya Genelgesi’nden başlayarak Anadolu’da örgütlenen Ulusal Mücadele’nin ruhunu ve felsefesini taşımaktadır. 1921 Anayasası’na giden süreçte halkçılık düşüncesinin etkin olduğu bilinmektedir. Mustafa Kemal Paşa, 13 Eylül 1920 tarihinde TBMM’ne verdiği Hükümet Beyannamesi’nde egemenliğin millete ait olduğunu açıklamıştır. Temel amaç halkın mutluluğunu sağlamaktı. Bu belge, Teşkilatı Esasiye Kanunu/1921 Anayasası yapımına giden süreci başlatmıştır.

Bu çalışmada Mustafa Kemal Paşa’nın 13 Eylül 1920 tarihinde TBMM’ye verdiği hükümet beyannamesinden Teşkilatı Esasiye Kanunu’nu/1921 Anayasası’nın kabul edildiği 20 Ocak 1921 tarihine kadar geçen süreçte Meclis’te yapılan tartışmalar, beyannameden anayasaya giden süreçte yapılan değişiklikler ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Birinci TBMM, Halkçılık, Teşkilatı Esasiye Kanunu, 1921 Anayasası, Milli Egemenlik

Kaynakça

• Belgesel Kaynaklar Meclisi Mebusan Zabıt Ceridesi. (1992). Devre:4. Ankara: TBMM. Basımevi.
• TBMM Gizli Zabıt Ceridesi. (1985). Devre: 1, C.1. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• TBMM Zabıt Ceridesi. (1981). Devre:1, C.4. Ankara: TBMM Basımevi.
• TBMM Zabıt Ceridesi. (1981). Devre:1, C.5. Ankara: TBMM Basımevi.
• TBMM Zabıt Ceridesi. (1981). Devre:1, C.6. Ankara: TBMM Basımevi.
• TBMM Zabıt Ceridesi. (1981). Devre:1, C.7. Ankara: TBMM Basımevi.
• Süreli Yayınlar Anadolu’da Yeni Gün.
• Hakimiyeti Milliye.
• Öğüt.
• Yeni Gün.
• Kitap ve Makaleler Arıkoğlu, D. (1961). Milli Mücadele hatıralarım, İstanbul: Tan.
• Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri C. 1. (1961). Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Çoker, F. (1994). Türk parlamento tarihi. Milli Mücadele ve T.B.M.M. 1. dönemi (1919-1923) c.1, Ankara: Türkiye Büyük Millet Meclisi Vakfı.
• Gökalp, Z. (1339). Türkçülüğün esasları, Ankara: Matbuat ve İstihbarat Matbaası.
• Güneş, İ. (2009). Birinci Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin düşünce yapısı (1920-1923), İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür.
• Güneş, İ. (2012). Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e Türkiye’de hükümetler, programları ve meclisteki yankıları (1908-1923), İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür.
• Güneş, İ. (2017). Atatürk dönemi Türkiye’sinde genel milletvekili seçimleri (1919-1935), İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür.
• Kaymaz, İ. Ş. (2003). Musul sorunu, İstanbul: Otopsi.
• Özbudun, E. (1992). 1921 Anayasası, Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi.
• Tanör, B. (1998). Osmanlı -Türk Anayasal gelişmeleri, İstanbul: Y.K.K.