Yunus Emre Divanı’ndan Tarama Sözlüğü’ne Katkılar

Year 2022, Volume: 22 Issue: Özel Sayı, 171 - 190, 03.01.2022

Hadra Kübra Erkınay Tamtamış

https://doi.org/10.18037/ausbd.1053030

Cited By: 1

Abstract

Bu çalışmada Yunus Emre Divanı’nda yer alan fiillerin Tarama Sözlüğü’ndeki durumu incelenmiştir. Yunus Emre Divanı’ndaki fiiller, tarama yöntemiyle elde edilmiş ve bağlamdan (context) yola çıkılarak anlamlandırılmıştır. Elde edilen fiiller ve anlamları, XIII. Yüzyıldan Beri Türkiye Türkçesiyle Yazılmış Kitaplardan Toplanan Tanıklarıyla Tarama Sözlüğü ile mukayese edildiğinde birtakım farklı sonuçlar ortaya çıkmıştır. Araştırmada fiillerin Tarama Sözlüğü’ndeki durumuna göre beş başlık elde edilmiştir: Birincisi Yunus Emre Divanı’nda yer alıp Tarama Sözlüğü’nde yer almayan fiiller, ikincisi Divan’da ve sözlükte yer alıp anlamlarının sayısı farklı olan fiiller, üçüncüsü her iki eserde de yer alıp anlamlandırma olarak örtüşmeyen, dördüncüsü her iki eserde yer alıp birtakım ses değişikliği gösterenler ve beşincisi iki eserde birtakım morfolojik değişikliklerle yer alan fiiller şeklindedir. Bununla birlikte çalışmada Tarama Sözlüğü’nün çevrimiçi kullanımına ilişkin bazı öneriler yer almaktadır. Bu tür çalışmalar, Türkçenin tarihî söz varlığı, sözcük bilimi ve anlam bilimi alanlarına katkı sağlaması açısından önem taşımaktadır.

Keywords

Tarama Sözlüğü, Tarihî Sözlük, Sözcük Bilimi, Yunus Emre

References

• Demir, N. (2017, Nisan). Kemāloġlı’nın Ferahnāme’sinden Tarama Sözlüğü’ne katkılar. International Congress on Afro-Eurasian Research II, II. Ululararası Afro-Avrasya Araştırmalara Kongresi Bildiriler Kitabı, 148-151.
• Dündar, A. İ. (2020). Tercüme-i Sıhâh-ı Cevherî’den (VankuluLugatı) Tarama Sözlüğü’ne katkılar. Rumeli İslam Araştırmaları Dergisi, 5, 158-166. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/rumeli/issue/53714/702026.
• Erkınay, H. K. (2017). Eski Anadolu Türkçesi ile Kâmûs-ı Türkî’deki fiiller üzerine karşılaştırmalı anlam incelemesi (Doktora tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Güner, G. (2010). Andreas Tietze, Tarihi ve Etimolojik Türkiye Türkçesi Lugatı (Cilt 2, F-J, Wien 2009)’na katkılar. Belleten, 58(1), 199-211. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/belleten/issue/32740/363423
• Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemi kavramlar-ilkeler-teknikler. (23. bs). Ankara: Nobel Yayıncılık. doi: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.862
• Köksal, M. F. (2009). –Edirneli Nazmî ve çağdaşlarının eserlerinden Türkiye Türkçesinin Tarihsel Sözlüğü’ne katkılar. Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 4(5), 249-261. doi: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.862
• Nur, A. (2013). Hikâyet-i Ashâbi’l-Kehif’ten Eski Anadolu Türkçesi söz varlığına katkılar. Karadeniz Araştırmaları, 36, 149-162. Erişim adresi: http://www.karamdergisi.com/English/DergiTamDetay.aspx?ID=671&Detay=Ozet
• Tatcı, M. (2018). Yûnus Emre ile aşk yolculuğu, hayatı ve seçme şiirleri. İstanbul: H Yayınları.
• XIII. Yüzyıldan Beri Türkiye Türkçesiyle Yazılmış Kitaplardan Toplanan Tanıklarıyla Tarama Sözlüğü (2009). (Hazırlayanlar Ömer Asım Aksoy, Dehri Dilçin). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Türk Dil Kurumu. (2021, 15 Ekim). Erişim Adresi: https://sozluk.gov.tr/
• Yılmaz, E. ve Demir N. (2009). Kısas-ı Enbiya’dan Eski Anadolu Türkçesinin sözvarlığına katkılar I. International Journal of Central Asian Studies, IJCAS 13, 495-517. doi: https://doi.org/10.1501/Trkol_0000000241.
• Yûnus Emre Dîvânı. (2021, 10 Ekim). Tatcı M., Ankara: T. C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü, Kültür Eserleri. Erişim Adresi: http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/10662,girispdf.pdf?0