Sanal Kabilelerde Sosyal Etkileşim ve Etkileri

Yıl 2022, Cilt: 22 Sayı: 3, 859 - 884, 28.09.2022

Burcu Deniz , Aslı İcil Tuncer

https://doi.org/10.18037/ausbd.1181528

Öz

Günümüz postmodern sanal kabileleri, arkaik dönem kabileleriyle bazı noktalarda ayrılmakla birlikte pek çok ortak noktada benzerlik göstermektedir. Modernizmin ve devamında postmodernizmin önerisi olan bireycilik yerini topluluk, cemaat ve kabilecilik anlayışına bırakmıştır. Böylelikle birey odaklı yaklaşım yerine, kabile ve kabile içi iletişim odaklı yaklaşım benimsenmiştir. Bu yaklaşımda arkaik kabilelere özgü oluşumun yanında topluluk dinamikleri de ön plana çıkmıştır. Günümüz arkaik kabileleri olarak nitelendirilebilecek olan sanal kabilelere aidiyet hissi ile bağlı olan üyeler, oluşturdukları grup içi sosyal bağlar ve etkileşim ile oluşan bağlantı değerini tüketilen nesneden ileriye taşımıştır. Bu araştırmanın amacı, postmodern kabilecilik yaklaşımı çerçevesinde arkaik kabilelerden günümüz postmodern sanal kabilelerine geçişin irdelenmesi; bireycilik yaklaşımına karşıt bir duruş olarak ele alınan kabilecilik yaklaşımının ve bağlantı değerinin, günümüz tüketicileri üzerindeki öneminin ortaya koyulmasıdır. Çalışmada Harry Potter temelinde bir marka kabilesi olan Hogwarts Türkleri grubunun, topluluk unsuru değerleri, kabile içi etkileşim yoğunluğu, oluşan bağlantı değeri, bu değerin günlük tüketim pratiğine etkisi, üyelerin markaya yükledikleri anlam, öneri ve beklentilerin neler olduğu irdelenmiştir. Araştırmanın örneklemini, etkileşim yoğunluğuna bağlı olarak belirlenen Hogwarts Türkleri topluluğu ve üye etkileşimleri oluştururken, yöntem olarak içerik analizi, veri toplama tekniği olarak nodexl sosyal ağ analizi programı kullanılmıştır. Örneklem, 14 Mart 2020–01 Ocak 2021 zaman aralığında Hogwarts Türkleri twitter grubunda paylaşılan gönderi ve yorumlardan oluşmaktadır. Araştırma sonucunda, Hogwarts Türkleri grubunun topluluk unsurları olarak belirlenen “ritüel ve gelenek”, “topluluk bilinci” ve “ahlaki sorumluluk” değerlerine sahip olduğu bulgulanmıştır. Ayrıca topluluğun etkileşim yoğunluğunun yüksek olduğu, bağlantı değerinin oluştuğu ve bu değerin tüketim pratiklerine etki ettiği gözlemlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Bağlantı Değeri, Etkileşim, Kabile, Postmodernizm, Sanal Kabileler

Kaynakça

• Aytekin, B. A. (2019). Bağlılık yaklaşımı: Sanal topluluklar arası etkileşimin tasarlanması ve anlaşılması. M. U. Tuncer (Yay. haz.). Halkla ilişkilerde teori ve yaklaşımlar içinde (s. 201-234). İstanbul: Literatürk Academia.
• Batı, U. (2017). Markethink ya da farkethink. İstanbul: Kitap Kulübü.
• Blumer, H. (1969). Symbolic interactionism: Perspective and method. University of California Press.
• Bocock, R. (1997). Tüketim. (İ. Kutluk, Çev.) Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• Bourse, M. (2017). Kültürel çalışmaları anlamak. (H. Yücel, Çev.) İstanbul: İletişim Yayıncılık.
• Bozkurt, V. (1999). Yıkıcı gemeinshaft"tan "öteki"siz postmodern kabilelere: Sanal cemaatler. Birikim Dergisi, 127, 65-72. Erişim adresi: https://birikimdergisi.com/dergiler/birikim/1/sayi-127-kasim-1999/2320/sanal-cemaatler/5433
• Canniford, R. (2011, Kasım). A typology of consumption communities. Research in Consumer Behavior, 13, 57-75. doi:10.1108/S0885-2111(2011)0000013007
• Castells, M. (2003). Enformasyon çağı - ekonomi, toplum ve kültür I: Ağ toplumunun yükselişi (göz. geç. 2. bs.). (E. Kılıç, Çev.). İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Castells, M. (2016). İletişim gücü. (E. Kılıç, Çev.). İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Cova, B. (1997, Nisan). Community and consumption : Towards a definition of the “linking value” of product or services. European Journal of Marketing, 31, 297-316. Erişim adresi: https://courses.helsinki.fi/sites/default/files/course-material/4678102/cova_1997.pdf
• Cova, B., ve Cova, V. (2001). Tribal aspects of postmodern consumption research: The case of French in-line roller skaters. Journal of Consumer Behaviour, 1, 67-76. doi: https://doi.org/10.1002/cb.54
• Cova , B., ve Cova, V. (2002). Tribal marketing: The tribalisation of society and its impact on the conduct of marketing. European Journal of Marketing, 36, 595-620. doi: https://doi.org/10.1108/03090560210423023
• Çelik Varol, M., ve Varol, E. (2019). Kavram ve kuramlarıyla Marshall McLuhan'a bakış: Günümüzün egemen medya araçları ekseninde bir değerlendirme. International Journal of Cultural and Social Studies, 5(1), 137-158. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/744648
• Dijk, J. (2018). Ağ toplumu (göz. geç. 2. bs.). (Ö. Sakin, Çev.) İstanbul: Kafka Yayınevi.
• Divanoğlu, S. (2018). Pazarlamada yeni bir yaklaşım: Kabile pazarlaması. Balıkesir University The Journal of Social Sciences Institute, 21(40), 437-456. doi: https://doi.org/10.31795/baunsobed.492472
• Firat, A., ve Dholakia, N. (Ed.). (1998). Consuming people: From political economy to theatres of consumption. London: Routledge.
• Giddens, A. (2012). Modernliğin sonuçları. (E. Kuşdil, Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Haberli, M. (2012). Yeni bir örgütlenme biçimi olarak sanal cemaatler. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 1(3), 118-134. Erişim adresi: http://www.itobiad.com/tr/download/article-file/92730
• Kozinets, R. V. (2002). The field behind the screen: Using netnograpy for marketing research in online communities. Journal of Marketing Research, 39(1), 61-72. doi: 10.1509/jmkr.39.1.61.18935
• Lee, C. Y. (2006). Correlations among centrality measures in complex networks. ArXiv Physics and Society, 1-18. Erişim adresi: https://arxiv.org/pdf/physics/0605220.pdf
• Maclaran, P., ve Catterall M. (2002). Researching the social web: Marketing information from virtual communities. Marketing Intelligence and Planning, 2(6), 319-326. doi: https://doi.org/10.1108/02634500210445374
• Maffesoli, M. (1996). The time of the tribes: The decline of individualism in mass. London: Sage Publications.
• McLuhan, M. (1962). The gutenberg galaxy: The making of typographic man. Toronto: University of Toronto Press.
• Mcluhan, M. (2014). Gutenberg galaksisi: Tipografik insanın oluşumu. (G. Ç. Güven, Çev.) İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Mitchell, C., ve Imrie, B. C. (2011). Consumer tribes: membership, consumption and building loyalty. Asia Pacific Journal of Marketing and Logistic, 23(1), 39-56. doi:10.1108/13555851111099989
• Muniz, A. M., ve O’Guinn, T. C. (2001). Brand Community. Journal of Consumer Research, 27(4), 412-432. doi: https://doi.org/10.1086/319618
• Odabaşı, Y. (2004). Postmodern pazarlama: Tüketim ve tüketici. İstanbul: MediaCat Yayınları.
• Odabaşı, Y. (2005). Sanal tüketici toplulukları. Pazarlama ve İletişim Kültürü Dergisi, 4, 48-49.
• Özbölük, T. (2015). Postmodernizm bağlamında kabilenin yeniden keşfi: Postmodern tüketici kabileleri. Hacettepe Üniversitesi Sosyolojik Araştırmalar E-Dergisi, 0(0), 1-13. Erişim adresi: http://www.sdergi.hacettepe.edu.tr/makaleler/Postmodern_Tuketici_Kabileleri-11-2015.pdf
• Özçetin, B. (2018). Kitle iletişim kuramları: Kavramlar, okullar, modeller. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Rheingold, H. (1987/2008). Virtual communities: Exchanging ideas through computer bulletin boards. Journal of Virtual Research. 1(1), 1-5. doi: https://doi.org/10.4101/jvwr.v1i1.293
• Salman, C. (2018). Yeni bir ağ merkezilik ölçütü: Göreceli kenar önemi metodu. (Yüksek lisans tezi). Erişim adresi: http://www.openaccess.hacettepe.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/11655/4376/cerensalman tez.pdf?sequence=5
• Solomon, M., (2004). Tüketici krallığının fethi: Markalar diyarında pazarlama stratejileri. (S. Çetinkaya, çev.). İstanbul: Mediacat
• Tosun, N. (2010). İletişim temelli marka yönetimi. İstanbul: Beta Basım Yayım.
• Türk, G., ve Tugen, B. (2014). Dijital cemaatler ve postmodern kabile örneği: İnci Sözlük [Öz]. XIX. Türkiye'de İnternet Konferansı'nda sunulan bildiri, İzmir. Erişim adresi: https://www.researchgate.net/publication/311557835_XIX_Turkiye'de_Internet_Konferansi_Dijital_Cemaatler_ve_Postmodern_Kabile_Ornegi_Inci_Sozluk
• Wasserman, S. ve Faust, K. (1994). Social network analysis: Methods and applications. New York: Cambridge University Press.
• Wellman, B. (1999). Network in the global villages: Life in contemporary communities. Westview Press.
• White, M. D. ve Marsh, E. E. (2006). Content analysis: A flexible methodology. Library Trends, 55(1), 22-45. doi: 10.1353/lib.2006.0053
• Yeygel, S. (2006). Postmodern toplumsal yapının pazarlamaya getirdiği yeni boyut: Tribal marketing. Bilig/Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, 38, 197-228. Erişim adresi: https://app.trdizin.gov.tr/dokuman-goruntule?ext=pdf&path=CrnWZGRsXTjRjLjWxD978OSUAL2 jXitizhVYmCxNvH5fdNMHSAp9vn8ZNKudLyfOftjIpUmNq48zhMAeSI0OXhMpGjdvz5aIPBaNoAahmfvasIaovus41kuwfY6-JxGdiwgXgsPQJkp05E5ygRfXq0FWHjomI7dtITlPg9XQuiGCuV30G-9Nven VxtTsgjwIUNZ4RCV598_YEPtlb6_5kIB5BNek3J6mDHxJsCkG0DU=&contentType=application/pdf