Sosyal Bilim Araştırmalarında Sözlü Tarih Yöntemi

Year 2022, Volume: 22 Issue: Özel Sayı 2, 1 - 18, 31.12.2022

Mehmet Tahir Dursun Çağdaş Aydın

https://doi.org/10.18037/ausbd.1227271

Abstract

Sosyal bilim alanında yapılan araştırmalar, bilimsel yöntem açısından veri toplama sürecinde birtakım kurallar ve tekniklerin uygulanmasını gerektirmektedir. Kantitatif araştırmalarda anket, istatistiki veriler kullanılırken kalitatif araştırmalarda gözlem, görüşme, odak grup vb. farklı veri toplama teknikleri kullanılmaktadır. Bu çalışma, sosyal bilimin konusu olan insan odaklı araştırmalarda tarihe ve geçmişe ışık tutarak gelecek nesillere bilgi aktarmak amacıyla kullanılan sözlü tarih yöntemine odaklanmaktadır. Çalışmada, sözlü tarih yönteminin kavramsal çerçevesi ve aynı yöntemle yazılmış araştırmalar irdelenmiştir. Alanyazındaki çalışmalar incelenerek, sözlü tarih yönteminin araştırmacılar tarafından nasıl ele alındığı, hangi aşamalarla yürütüldüğü ve teknik açıdan özellikleri ortaya çıkarılmıştır. Ek olarak, sözlü tarih yönteminin gereksinimleri ve aşamaları detaylı bir şekilde açıklanmıştır. Bu çalışmanın, gelecekte sözlü tarih yönteminin kullanılması planlanan kalitatif araştırmalara yol gösterici bir kılavuz sunması hedeflenmektedir.

Keywords

Sözlü Tarih, Sosyal Bilimler, Yöntem

References

• Adiloğlu, S. (2021). Türkiye’deki sosyal bilim yayınlarında “sözlü tarih” in kullanımı: Bir meta-analiz. Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, 17(34), 959-994. Erişim adresi: http://acikerisim.btu.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/20.500.12885/2074/ document%20%282%29.pdf?sequence=1&isAllowed=y
• Akçalı, A. A. ve Aslan, E. (2012). Tarih öğretiminin iyileştirilmesi yolunda alternatif bir yöntem: Sözlü tarih. Kastamonu Eğitim Dergisi, 20(2), 669-688. Erişim tarihi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/806971.
• Angrosino, M. V. (2008). Exploring oral history: A window on the past. Long Grove, IL: Waveland.
• Aras, R. (2016). Assyrian/Syriac oral history as a counter-narrative in contemporary Turkish historiography. Mukaddime, 7(2), 259-273. doi: 10.19059/mukaddime.17539
• Aratemur, Ç. C. (2015). Nitel araştırmada öznellik ve dönüşümsellik. Seggie, F. N. ve Bayyurt, Y. (Ed.), Nitel araştırma yöntem, teknik, analiz ve yaklaşımları (s. 298-322) içinde. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Boschma, G., Scaia, M., Bonifacio, N., and Roberts, E. (2008). Oral history research. S. B. Lewenson and E. K. Herrmann (Eds.), Capturing nursing history: A guide to historical methods in research, (p. 79-98) in. New York: Springer.
• Bilim ve Sanat Vakfı (2006). Sözlü tarih araştırmacıları için pratik el kılavuzu. İstanbul: Bilim ve Sanat Vakfı, Türkiye Araştırma Merkezi.
• Bornat, J. (2006). Review of A little bit of heaven ort he few? An oral history of the modern hospice movement in the United Kingdom. [D. Clark, N. Small, M. Wright, M. Winslow and N. Hughes tarafından yayına hazırlanan A little bit of heaven ort he few?. An oral history of the modern hospice movement in the United Kingdom. Başlıklı kitabın değerlendirmesi]. Medical History, 50(2), 260-261. Doi: 10.1017/S0025727300009844.
• Clark, D., Small, N., Wright, M., Winslow, M. And Hughes, N. (2005). A little bit of heaven ort he few?. An oral history of the modern hospice movement in the United Kingdom. Lancaster: Observatory publications.
• Çaykent, Ö. (2015). Sözlü tarih. A. Şimşek (Ed.), Tarih için metodoloji (s. 126-134) içinde. Ankara: Pegem Akademi.
• Demircioğlu, İ. (2010). Tarih öğretiminde öğrenci merkezli yaklaşımlar. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Dere, İ. Ver Dinç, E. (2020). Sözlü tarihin geçerliliği ve güvenilirliği üzerine bir değerlendirme. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(2), 275-289. Doi: 10.17494/ogusbd.
• Dunaway, D. K. And Baum, W. K. (1996). Oral history: An interdisciplinary anthology. Lanham: Altamira Press.
• Eraslan, L. (2011). Tarihe 1000 canlı tanık, tarihte 1000 canlı çocuk (Bir sözlü tarih uygulamasından çıkarsamalar). Journal of Human Sciences, 8(1), 1-25. Erişim adresi: https://www.j-humansciences.com/ojs/index.php/IJHS/article/view/166/166
• Ersoy, R. (2004). Sözlü kültür ve sözlü tarih ilişkisi üzerine bazı görüşler. Milli Folklor. 16(61), 102-110. Erişim adresi: https://www.millifolklor.com/PdfViewer.aspx?Sayi =61&Sayfa=99.
• Firouzkouhi, M. And Zargham-Boroujeni, A. (2015). Data analysis in oral history: A new approach in historical research. Iranian journal of nursing and midwifery research, 20(2), 161. Erişim adresi: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC 4387636/pdf/IJNMR-20-161.pdf
• Gałęziowski, J. (2019). Oral History and Biographical Method. Common Framework and Distinctions Resulting from Different Research Perspectives. Przegląd Socjologii Jakościowej, 15(2), 76-103.doi: http://dx.doi.org/10.18778/1733-8069.15.2.05.
• Giles-Vernick, T. (2006). Oral histories: Oral histories as methods and sources. E. Perecman and S. R. Curran (Eds,), A handbook for social science field research: Essays and bibliographic sources on research design and methods (p. 85-95) in. California: Sage Publications.
• Güvercin, G. Ve Nohl, A. M. (2015). Belgesel yöntemi ile biyografik anlatı görüşmelerinin yorumlanması. Seggie, F. N. ve Bayyurt, Y. (Ed.), Nitel araştırma yöntem, teknik, analiz ve yaklaşımları (s. 298-322) içinde. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Hesse-Biber, S. N. and Leavy, P. (2010). The practice of qualitative research. Los Angeles: Sage Publications.
• Hoffman, A. M. and Hoffman, H. S. (2006). Memory theory: Personal and social. T. L. Charlton, L. E. Myers and R. Sharpless (Ed.), Handbook of oral history (p. 275-296) in. Lanham: Altamira Press.
• Kirby, R. K. (2019). Phenomenology and the problems of oral history. The Oral History Review. 35(1), 22-38. doi: 10.1093/ohr/ohm001.
• Kozak, N. (2018). Türkiye turizmi sözlü tarih araştırması, İstanbul: Yıkılmazlar Basın Yayın.
• Leavy, P. (2011). Oral history: Understanding qualitative research. Oxford: University Press.
• Lewenson S. and Herrmann E. (2008). Capturing nursing history: A guide to historical methods in research. New York: Springer Publishing Company.
• Merriam, S. B. (2002). Reflections on doing qualitative research. S. B. Merriam (Ed.), Qualitative research in practice: Examples for discussion and analysis, (p. 420-424) in. San Francisco: John Wiley and Sons.
• Michelet, J. (1967). Fransız ihtilali tarihi II. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Miles, M., B. and Huberman, A., M. (1994). An expanded sourcebook: qualitative data analysis. California: Sage Publications.
• Miller‐Rosser, K., Robinson‐Malt, S., Chapman, Y. and Francis, K. (2009). Analysing oral history: A new approach when linking method to methodology. International Journal of Nursing Practice, 15(5), 475-480. doi: 10.1111/j.1440-172X.2009.01793.x.
• Misztal, B. (2003). Theories of social remembering. UK: McGraw-Hill Education.
• Morrissey, C. (2007). Oral history interviews: From inception to closure. T. L. Charlton, L. E. Myers and R. Sharpless (Eds.), History of oral history: Foundations and methodology, (p. 160-196) in. Lanham: Altamira Press.
• Müller, J. W. (2002). Memory and Power in Post-war Europe: Studies in the Presence of the Past. Cambridge University Press.
• Oelofse, M. (2011). Applying principles of historical critique: authentic oral history? Journal for Contemporary History, 36(1), 191-204. Erişim adresi: https://journals.ufs.ac.za/index.php/jch/article/view/92/86
• Özbaş, A., ve Öztaş, S. (2021). Sözlü tarih ve tarih yazımındaki değişim. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 25, 154-168. doi: 10.29000/rumelide.1032421.
• Özsoy, M. (2021). Toplumsal Tarihe Sinema Penceresinden Bir Bakış: Sözlü Tarih Çalışması. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Ankara.
• Ritchie, D. A. (2015). Doing oral history. New York: Oxford University.
• Rossman, G. B. and Rallis, S. F. (2011). Learning in the field: An introduction to qualitative research. California: Sage Publications.
• Sağlam, M. (2010). 1970-1975 Dönemi İlkokul Öğrencilerinin Eğitim Deneyimleri: Sözlü Tarih Yöntemiyle Bir Çalışma, (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi: Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Saldaña, J. (2013). The Coding Manual for Qualitative Researchers. London: Sage Publications.
• Seggie, F. N., Sart, G. ve Yıldırmış, M. A. (2015). Nitel araştırmaların raporlaştırılması. Seggie, F. N. ve Bayyurt, Y. (Ed.), Nitel araştırma yöntem, teknik, analiz ve yaklaşımları (s. 298-322) içinde. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Shopes, L. (2002). Oral history and the study of communities: Problems, paradoxes, and possibilities. The Journal of American History, 89(2), 588-598. Erişim adresi: https://www.jstor.org/stable/pdf/3092177.pdf.
• Üçüncü, K. (2013). Sözlü tarih. A. Şimşek ve Vahdettin Engin (Ed.), Türkiye’de Tarih Yazımı (s. 435-452) içinde. İstanbul: Yeditepe Yayınları.
• Tan, M. (1999). Erken Cumhuriyet Çocuklarıyla Bir Sözlü Tarih Çalışması, Cumhuriyet ve Çocuk: 2. Ulusal Çocuk Kültürü Kongresi, (Ed.) B. Onur, Ankara: ÇOKAUM Yayınları.
• Tarih Vakfı. (2022). Sözlü Tarih Klavuzu. Erişim Adresi: https://tarihvakfi.org.tr/proje/sozlu-tarih-calismalari/kilavuz-kitaplar-ve-kaynakca/s ozlu-tarih-kilavuzu/.
• Thompson, P. R. (1978). The voice of the past: Oral history. Oxford: Oxford University Press.
• Thompson, P. (1999). Geçmişin Sesi: Sözlü Tarih. (Ş. Layıkel, Çev.). İstanbul: Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı.
• Thompson, P. (2002). The voice of the past: Oral history. In the oral history reader. Oxford: Routledge.
• Thompson, P. and Bornat, J. (2017). The voice of the past: Oral history. New York: Oxford University.
• Tokmak, M. (2016). Sözlü tarih ve derinlemesine görüşme. Ardahan Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(3), 83-98. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1603355
• Tutty, L. M., Rothery, M. A. and Grinnell, R. M. (1996). Qualitative research for social workers: Phases, steps, & tasks. MA: Allyn and Bacon.
• Yıldırım, A. ve Simsek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.