20-35 Yaş Arası Bireylerde Fonksiyonel Besinlere Yönelik Tutum, Davranış ve Bilgi Düzeyinin Değerlendirilmesi

Year 2021, Volume: 10 Issue: 2, 67 - 82, 31.12.2021

Özge Esgin Ayşe Özçelik

https://doi.org/10.46971/ausbid.942709

Abstract

Amaç: Bu çalışmanın amacı 20-35 yaş arasındaki bireylerin fonksiyonel besinlere yönelik farkındalığı, bilgi düzeyleri, tüketim sıklıkları ve ilişkili faktörlerin değerlendirilmesidir.
Örneklem ve Yöntem: Çalışmaya Ankara’daki üniversitelerde öğrenim gören 20-35 yaş arası 434 kadın ve 166 erkek birey olmak üzere 600 birey dahil edilmiştir. Araştırma verileri yüz yüze anket yöntemi ile toplanmıştır. Anket formu demografik bilgiler, fonksiyonel besin genel bilgi düzeyi, fonksiyonel besinler ile ilgili davranış testi, Fonksiyonel Besinlere Yönelik Tutum Ölçeği, ORTO-15 Ölçeği bölümlerinden oluşmaktadır. Veriler SPSS Programı kullanılarak analiz edilmiştir.
Bulgular: Çalışmaya katılan bireylerin yaş ortalaması 22.1±1.9 yıldır. Kadınların %10.8’i, erkeklerin ise %12.7’si ortorektik eğilimdedir (p=0.52). Katılımcılar tarafından fonksiyonel besinlerin en sık tercih edilme nedenleri; bu besinlerin sağlığa yararlı olması, zinde hissetmelerini sağlaması ve hastalıklardan korunmada etkili olmasıdır. Her gün en çok tüketilen fonksiyonel besin siyah çay (%79.7) iken katılımcıların çoğunluğu Ginsengi (%93.8) hiç tüketmediğini bildirmiştir. Çalışmaya katılan bireylerin çoğunluğu fonksiyonel besinlerin kendisini daha iyi hissetmesine yardımcı olduğunu, sağlıklı bir yaşam tarzı sürdürmeyi kolaylaştırdığını, aşırı tüketildiğinde zararlı olabileceğini, fonksiyonel besin tüketmenin sağlığı koruduğu düşüncesinin kendisine keyif verdiğini ve fonksiyonel besinleri tükettiğinde performansının arttığını ifade etmiştir. Fonksiyonel besinlerin tamamen gereksiz olduğu (p=0.02), bütünüyle hileli olduğu (p=0.03), sağlıklı bir insan için değer taşımadığı (p=0.007) ile ilgili ifadelere ortorektik eğilim gösteren bireylerde katılım oranı daha yüksektir.
Sonuç: Katılımcılar fonksiyonel besinlerin faydası ve gerekliliği ile ilgili pozitif ifadeleri savunurken, fonksiyonel besine karşı güven ve fonksiyonel besinlerin güvenliği hakkında çelişkiye düşmektedir. Fonksiyonel besinlerin sağlığa katkısı konusunda sağlık profesyonelleri, kamu kuruluşları, gıda sanayi ve politika yetkilileri ile iş birliği yapılarak toplumun bilinçlendirilmesine destek verilmelidir.

Keywords

bilgi, fonksiyonel besin, tutum

Evalution of Attitudes, Behaviors and Knowledge Levels to Functional Foods in Individuals Aged 20-35 Years

Abstract

References

• Akçay, B., & Yılmaz, H. Ö. (2019). Bazı fonksiyonel besinlerin sağlık üzerindeki koruyucu etkileri. Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi, 8(2), 9-19.
• Annunziata, A., & Vecchio, R. (2011). Functional foods development in the European market: A consumer perspective. Journal of Functional Foods, 3(3), 223-228.
• Arayici, M. E., Yucel, U., & Ocek, Z. A. (2020). Knowledge and Attitudes of Ege University Midwifery, Nutrition-Dietetic, and Nursing Students About Natural Functional Foods. Journal of Basic and Clinical Health Sciences, 4(3), 364-370.
• Arusoğlu, G., Kabakçi, E., Köksal, G., & Merdol, T. K. (2008). Ortoreksiya Nervoza ve Orto-11'in Türkçeye Uyarlama Çalışması. Turk Psikiyatri Dergisi, 19(3).
• Aygül, İ., Kartal, F., Sayıbakan, A. Ş., Çakar, G., Akbulut, H., & Yıldırım, Ş. (2018). Sağlık Bilimleri Fakültesi Öğrencileri ve Öğretim Elemanlarının Fonksiyonel Besin Farkındalığı. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 7(4), 54-64.
• Bech-Larsen, T., & Grunert, K. G. (2003). The perceived healthiness of functional foods: A conjoint study of Danish, Finnish and American consumers' perception of functional foods. Appetite, 40(1), 9-14.
• Bimbo, F., Bonanno, A., Nocella, G., Viscecchia, R., Nardone, G., De Devitiis, B., & Carlucci, D. (2017). Consumers’ acceptance and preferences for nutrition-modified and functional dairy products: A systematic review. Appetite, 113, 141-154.
• Brečić, R., Gorton, M., & Barjolle, D. (2014). Understanding variations in the consumption of functional foods–evidence from Croatia. British Food Journal, 116(4), 662-675.
• Chang, M.-K., & Kim, Y.-H. (2008). Assessment of functional food consumption among the working women in Korea. Journal of Nutrition and Health, 41(8), 832-838.
• Coşkun, T. (2005). Fonksiyonel besinlerin sağlığımız üzerine etkileri. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 48(1), 61-84.
• Crowe, K. M., & Francis, C. (2013). Position of the academy of nutrition and dietetics: functional foods. Journal of the Academy of Nutrition and Dietetics, 113(8), 1096-1103.
• Demir, G., & Aktaş, N. (2018). A research on functional food knowledge, preference and consumption of unıversity students Üniversite öğrencilerinin fonksiyonel besin bilgi, tercih ve tüketimleri üzerine bir araştırma. Journal of Human Sciences, 15(4), 2387-2397.
• Devcich, D. A., Pedersen, I. K., & Petrie, K. J. (2007). You eat what you are: Modern health worries and the acceptance of natural and synthetic additives in functional foods. Appetite, 48(3), 333-337.
• Donini, L. M., Marsili, D., Graziani, M. P., Imbriale, M., & Cannella, C. (2005). Orthorexia nervosa: validation of a diagnosis questionnaire. Eating and Weight Disorders-Studies on Anorexia, Bulimia and Obesity, 10(2), 28-32.
• Dölekoğlu, C. Ö., Şahin, A., & Giray, F. H. (2015). Kadınlarda fonksiyonel gıda tüketimini etkileyen faktörler: Akdeniz illeri örneği. Journal of Agricultural Sciences, 21(4), 572-584.
• Duttaroy, A. K. (2019). Regulation of functional foods in European Union: assessment of health claim by the European Food Safety Authority. In B. Debasis (Ed.), Nutraceutical and Functional Food Regulations in the United States and around the World (Third ed., pp. 267-276). Elsevier.
• Erözgür, E., & Ersoy, G. (2020). Özel bir hastanedeki sağlık çalışanlarının fonksiyonel besinler ile ilgili bilgi düzeyi ve tüketim durumunun saptanması. ZEUGMA, 2(2), 61-67.
• Gezginç, Y., & Gök, S. (2016). Adana ili örneği ile tüketicilerin fonksiyonel gıdalara yönelik farkındalığı. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 47(2), 101-106.
• Hacıoğlu, G., & Kurt, G. (2012). Tüketicilerin Fonksiyonel Gıdalara Yönelik Farkındalığı, Kabulü ve Tutumları: İzmir İli Örneği. Business & Economics Research Journal, 3(1), 161-171.
• Hasler, C. M., & Brown, A. C. (2009). Position of the American Dietetic Association: functional foods. Journal of the American Dietetic Association, 109(4), 735-746.
• IFIC. (2007). Consumer attitudes toward functional foods/foods for health. https://www.foodinsight.org/Content/6/IFICExecSumSINGLE_vF2.pdf
• Kapsak, W. R., Rahavi, E. B., Childs, N. M., & White, C. (2011). Functional foods: consumer attitudes, perceptions, and behaviors in a growing market. Journal of the Academy of Nutrition and Dietetics, 111(6), 810.
• Koç, N., & Yardımcı, H. (2017). Tüketicilerin Fonksiyonel Besinleri Bilme ve Kullanma Durumları Üzerine Bir Araştırma. Beslenme ve Diyet Dergisi, 45(3), 204-213.
• Lalor, F., Madden, C., McKenzie, K., & Wall, P. G. (2011). Health claims on foodstuffs: A focus group study of consumer attitudes. Journal of Functional Foods, 3(1), 56-59.
• Landström, E., Hursti, U.-K. K., & Magnusson, M. (2009). “Functional foods compensate for an unhealthy lifestyle”. Some Swedish consumers’ impressions and perceived need of functional foods. Appetite, 53(1), 34-43.
• Markovina, J., Cacic, J., Kljusuric, J. G., & Kovacic, D. (2011). Young consumers' perception of functional foods in Croatia. British Food Journal, 113(1), 7-16.
• Morawska, A., Górna, I., Boleslawska, I., & Przyslawski, J. (2016). The nutritional awareness of functional food among university students in Poland. Roczniki Państwowego Zakładu Higieny, 67(2).
• Mullie, P., Guelinckx, I., Clarys, P., Degrave, E., Hulens, M., & Vansant, G. (2009). Cultural, socioeconomic and nutritional determinants of functional food consumption patterns. European journal of clinical nutrition, 63(11), 1290-1296.
• Nystrand, B. T., & Olsen, S. O. (2020). Consumers’ attitudes and intentions toward consuming functional foods in Norway. Food Quality and Preference, 80, 103827.
• Ong, F. S., Kassim, N. M., Peng, O. S., & Singh, T. (2014). Purchase Behaviour of Consumers of Functional Foods in Malaysia: An Analysis of Selected Demographic Variables, Attitude and Health Status. Asia Pacific Management Review, 19(1).
• Özdemir, P. Ö., Fettahlioglu, S., & Topoyan, M. (2009). Fonksiyonel gıda ürünlerine yönelik tüketici tutumlarını belirleme üzerine bir araştırma/A Study on determining the consumer attitudes towards functional food products. Ege Akademik Bakis, 9(4), 1079.
• Sevilmiş, G., Olgun, A., & Artukoğlu, M. (2017). Fonksiyonel gıdalarda tüketici kararlarını etkileyen faktörler üzerine bir araştırma: İzmir ili örneği. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 54(3), 351-360.
• Siro, I., Kápolna, E., Kápolna, B., & Lugasi, A. (2008). Functional food. Product development, marketing and consumer acceptance—A review. Appetite, 51(3), 456-467.
• Urala, N., & Lähteenmäki, L. (2007). Consumers’ changing attitudes towards functional foods. Food Quality and Preference, 18(1), 1-12.