Molla Mustafa’nın İzinde 18. Yüzyılda Bosna’da Sosyal Hayat

Year 2015, Volume: 48 Issue: 2, 65 - 99, 01.12.2015

Fatma Sel Turhan

Abstract

18. yüzyıl Saraybosna sakinlerinden olan Molla Mustafa, 18. yüzyılın ikinci yarısından itibaren tutmaya başladığı kayıtlarla yaklaşık elli yıl boyunca Bosna eyalet düzenine ve gündelik hayatına dair eşsiz bir bilgi hazinesi sunmuştur. Molla Mustafa’nın mecmuası, Bosna eyaletinin merkezle olan ilişkileri hakkında detaylı bilgiler aktarmakta, 18. yüzyılda Saraybosna şehrinin idari yapısı ve mimari özelliklerinden, Müslüman ve gayrimüslim halkın birbirleriyle olan ilişkilerine, bölge halkının kutladığı törenler, şenlikler ve eğlencelerden, yemeiçme alışkanlıklarına kadar başka kaynaklarda bulamayacağımız zenginlikte bir gündelik hayat kesiti göz önüne sermektedir. Makalede sosyal hayatın ana meseleleri olan bu başlıklar örnekleriyle tartışılmakta; ayrıca sel, yangın ve deprem gibi afetlerden, bölgedeki salgın hastalıklara toplumu etkileyen birçok olay Molla Mustafa’nın izleğinde analiz edilmektedir. Bu dönemde Bosna’da yaşanan sosyal huzursuzluklar ve savaşların halkın yaşamına etkisi makalenin bir diğer tartışma konusudur. Molla Mustafa’nın satır araları genel bir toplum panoramasını ortaya koyduğu kadar, çoğu zaman unvanları, lakapları ve meslekleriyle, fiziksel özellikleri ve karakterleriyle, aile yaşantıları ve birbirleriyle olan ilişkileriyle sayısız insana dair bilgiler vermektedir. Makale 18. yüzyıldaki Bosna toplumu kadar, o toplumu oluşturan bireylerin özelliklerini de biyografik bilgiler açısından değerlendirmektedir

Keywords

Molla Mustafa, 18. yüzyıl, Saraybosna, gündelik hayat

In the Footsteps of Molla Mustafa, Social Life in Bosnia in the 18th Century

Abstract

As being one of the inhabitants of Bosnia and recording many aspects of everyday life for almost fifty years during the second half of the 18th century, Molla Mustafa has provided a unique wealth of knowledge about the daily life and administrative structure of Bosnia. Molla Mustafa gives us a detailed information about the relationships between the Bosnian province and the Ottoman center; the administrative structure of Sarajevo and its architectural features; the Muslims and non-Muslims of the city; the ceremonies, festivities and entertainments of its people as well as their food culture. Based on statements of Molla Mustafa this paper discusses main issues of everyday life with their examples and analyzes many cases from disasters such as floods, fires and earthquakes to plagues that affected people of the period very much. The impacts of social unrests and wars on Bosnian people in the 18th century is another debate of this paper. Molla Mustafa’s book does not only give a panorama of the society at that time, but also provides a detailed information about numerous people by mentioning their titles, nicknames and jobs, their physical appearances and characters, as well as their family lives and their relations to each other’s. Thus this paper evaluates the Bosnian society of the 18th century as well as individuals, in terms of their biographical data

Keywords

Molla Mustafa, 18th century, Sarajevo, daily life