TÜRKİYE’DE ZEYTİN ÜRETİMİNDE MÜBADİLLERİN YERİ

Year 2022, , 331 - 363, 25.06.2022

Fahriye Emgili

https://doi.org/10.33692/avrasyad.1131696

Abstract

Osmanlı’dan Cumhuriyete miras göç meselesi olmuştur. Cumhuriyet Dönemi’nde
Türkiye’ye doğru yapılan en önemli göçlerden biri 1923 Türk-Yunan Nüfus Mübadelesidir.
Yoğun göç hareketleri sonunda, Türkiye’yi terk eden Rumların iktisadî ve hizmet sektöründe
yarattığı boşluğu gelen mübadillerin doldurması hedefleniyordu. Bu açıdan konuya
yaklaşıldığında, mübadillerin Türkiye’ye iskân edilirken üretime katkıları olacak şekilde
yerleştirilmeleri onların o bölgelerde tarımsal uğraşılarını ya da mesleklerini icra edebilmeleri
açısından önemliydi. Dolayısıyla mübadillerin, üretici hale getirilmelerinin Türkiye iktisadının
canlanmasında önemli bir rol oynayacağı düşünülmüştür.
Mübadelenin siyasî, sosyal etkilerinin yanı sıra Türkiye’ye iktisadî etkileri ayrı bir
araştırma konusudur. Bu iktisadi etkiler içerisinde Yunanistan’dan gelecek zeytincilik işi ile
meşgul mübadillerin üretici duruma getirilerek Türkiye ekonomisine kazandırılması; Türkiye’nin
Batı Anadolu ve Marmara Bölgesi ve Akdeniz sahil şehirlerindeki zeytinlikleri yeniden üretime
kazandırılması son derece önemliydi. Bir diğer husus da Türkiye Rumların göçü ile beraberinde
adı geçen bölgelerde boş zeytinliklerin boş ve harap olması ile karşı karşıya kalmıştı ve ivedi
olarak Türkiye ekonomisi için önemli bir kazanç olan bu ürünün ticaretinin yeniden
canlandırılması gerekmekteydi.
Bu araştırma makalesinde, Yunanistan’dan gelen zeytinci mübadillerin yerleştirilmeleri,
yaşadıkları sıkıntılar ve sonraki süreçte bu mübadillerin ve mübadelenin Türk zeytincilik
sektörüne iktisadî etkileri açıklanmaya çalışılacaktır. Araştırma, Cumhurbaşkanlığı Cumhuriyet
Arşivi kaynakları, mevcut literatür ve mübadil anlatıları ile incelenecektir.

Keywords

Mübadele, Zeytinci Mübadiller, Göç, Zeytincilik, Zeytinyağı

References

• Arı, Kemal. 1990. "1923 Türk-Rum Mübadele Anlaşması Sonrasında İzmir’de Emval-i Metruke” ve “Mübadil Göçmenler". Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi,6(18).
• Arı, Kemal. 1999. “Ulusal Ekonomi Yaratma Çabaları”. Toplumsal Tarih.
• Arıkan, Zeki. 2016. “İstanbul’a Zeytinyağı Gönderilmesi”. Ed.Alp Yücel Kaya, Ertekin Akpınar, İzmir Büyükşehir Belediyesi Akdeniz Akademisi