Mustafa Kemal Paşa’nın önderliğini yapmış olduğu Milli Mücadele’ye destek veren toplum kesimlerinden biri de din görevlileri olmuştur. Türk Milleti nezdinde önemli bir yeri ve etkisi olan din görevlileri Türk kültüründeki vatan toprağının değerini bilerek, “Vatan sevgisi imandandır” diyerek harekete geçmişlerdir. Özellikle Yunanlıların İzmir’i işgal etmesi ve katliamlara başlamasının ardından, Batı Anadolu’da bazı milliyetperver, vatanperver din görevlileri halkı direnişe çağırmıştır. Bunlar, Kuvâ-yı Milliye Hareketi’nin desteklenmesini istemişlerdir. Bunun dışında yardım çalışmalarına katılmışlar, silah ve cephane temininde bulunmuşlardır. Hatta cephelere giderek savaşın içinde yer alanlar da olmuştur. Mustafa Kemal Paşa’nın temsil ettiği kurtuluş çaresine, “milliyetperver (milliyetçi) ” insanlara inanan ve destek veren müftülerden birisi de Denizli Müftüsü Ahmet Hulusi Efendi olmuştur. O’nun Denizli’de yapmış olduğu çalışmalar sadece Denizli’de değil aynı zaman da Batı Anadolu’da din adamlarına örneklik etmiştir.
Müftü Ahmet Hulusi Efendi, Denizli’nin Honaz İlçesi’nin Dağdere Köyü’nde ikamet eden bir aileye mensuptur. Dedesi Müderris Hafız Veliyüddin Efendi’dir. Babası İstanbul Süleymaniye Medresesi’nde eğitim gördükten sonra, Denizli Müftüsü görevini yürüten Osman Nuri Efendi, annesi Hatice hanımdır. Müftü Ahmet Hulusi Efendi, Denizli’nin Kayalık Mahallesi’nde 1278/1861 yılında dünyaya gelmiştir. Eğitim-öğretim hayatına Denizli’nin Kayalık Mahallesi’ndeki Müftüler Medresesi’nde, babasından dersler alarak başlamıştır. Aynı medresede Hafi Ebubekir’den Arapça, tefsir, hadis ve fıkıh dersleri almıştır. Ağabeyi Müftü Ahmet Tahir Efendi’den Mantık, Sarf-ı Nahiv, Edebiyat, Fen Bilgisi, Abdullah Efendi’den hadis öğrenimi görmüştür. Ahmet Hulusi Efendi 4 Haziran 1891’de icazet almıştır. İstanbul Süleymaniye Medresesi’ni bitirdikten sonra 6 Haziran 1918’de Denizli Müftülüğü’ne atanmıştır. Bu görevi ölene kadar devam ettirmiştir.
Milliyetperver, vatanperver bir kişiliğe sahip olan Müftü Ahmet Hulusi Efendi görevi sırasında Mustafa Kemal Paşa’nın tam bağımsızlıkçı düşüncesine ve politikasına destek vermiş, Denizli’deki istiklâl mücadeleleri içerisinde yer almış, yer önderlik etmiştir. İzmir’in Yunanlılar tarafından işgaline karşı İzmir dışında ilk mitingin düzenlenmesine büyük katkı sunmuş, İstanbul Hükümeti’nin politikasına rağmen, düşmana karşı savaş için cihat fetvası vermekten çekinmemiştir. İstiklal Harbi sırasında yapmış olduğu hizmetlerinden dolayı TBMM tarafından İstiklal Madalyası ile ödüllendirilen Müftü Ahmet Hulusi Efendi Cumhuriyet döneminde de din hizmetlerine devam etmiştir. Müftü Ahmet Hulusi Efendi 22 Kasım 1931’de Denizli’de 70 yaşında hayata gözlerini yummuştur. Biri kız olmak üzere, toplam altı çocuğu olan Ahmet Hulusi Efendi’nin Mezarı Denizli İlbade (İlbadı) Mezarlığı’ndadır. Soyadı kanunun kabulünün ardından, ailesi “müftüler” soyadını almıştır. Ölümünden sonra Milli Mücadele Müftüsü’nün adına Denizli’de kitabe dikilmiş, okul ve cami yapılmıştır. O’nun adı Denizli’de yaşatılmış, yeni nesillere örnek bir millliyetperver (milliyetçi), vatanperver (vatansever) müftü veya insan olarak sunulmuştur.
Birincil Dil | Türkçe |
---|---|
Bölüm | Makaleler |
Yazarlar | |
Erken Görünüm Tarihi | 11 Aralık 2024 |
Yayımlanma Tarihi | 15 Aralık 2024 |
Gönderilme Tarihi | 9 Mayıs 2023 |
Yayımlandığı Sayı | Yıl 2024 |
Avrasyad''de yayınlanan makaleler, Creative Commons Atıf-Gayriticari 4.0 Uluslararası Lisansı (CC BY-NC 4.0) ile lisanslanmıştır. Bilimsel araştırmaları kamuya ücretsiz sunmanın bilginin küresel paylaşımını artıracağı ilkesini benimseyen dergi, tüm içeriğine anında açık erişim sağlamaktadır. Makalelerdeki fikir ve görüşlerin sorumluluğu sadece yazarlarına ait olup Avrasyad''nin görüşlerini yansıtmazlar. Kullanım Şartları ve Gizlilik Politikası