SEYYÎD GİRYÂN CEMÂLEDDÎN KAZÂKÎ DİVANI VE DİL ÖZELLİKLERİ

Yıl 2017, , 132 - 150, 15.07.2017

Ali Kök

https://doi.org/10.33692/avrasyad.509631

Öz

Türkler kadim yurtları Türkistan’dan Hazar Denizi’nin kuzey ve güneyini takip edip
batıya doğru ilerleyerek Anadolu, Azerbaycan, Irak, İran, Kafkasya, Mısır, Balkanlar, Suriye ve
Avrupa’nın içlerine kadar uzanan çok geniş bir alana yayılmışlardır. Türklerin Avrasya alanı
üzerindeki bu geniş yayılışı, onların konuştukları dil üzerinde farklanmalara neden olmuş ve
zamanla yeni yazı dillerini doğurmuştur. Bu yeni ortaya çıkan yazı dillerinden birisi de Batı veya
Güneybatı Türkçesi diye adlandırılan Türk yazı dilidir. Adlandırılmasında çeşitli terimlerin
kullanıldığı bu yeni yazı dilinin konuşurlarının Türklerin Oğuz boyuna mensup olmaları
münasebetiyle bilim dünyasında bu Türk yazı diline Oğuz Türkçesi de denmiştir. Göçebe
Oğuzların çabaları ile oluşan Oğuz Türkçesi, Moğol fütuhatının etkisiyle Doğu Oğuzcası
(Azerbaycan Türkçesi) ve Batı Oğuzcası (Osmanlı Türkçesi) diye iki kola ayrılmıştır. Nesimi,
Hatai, Fuzuli, Mir Hamza Nigârî gibi şairlerin yetiştiği Doğu Oğuzca sahası dil özellikleriyle
eserler veren şairlerden birisi de Seyyîd Giryân Cemâleddîn Kazâkî’dir. Bu çalışmada daha
önce (2013) tarafımızca edebî özellikleri incelenen Seyyîd Giryân Cemâleddîn Kazâkî
Divanı’nın dil ve imlâ özellikleri incelenmeye çalışılacaktır. 19. yüzyılın son yıllarında kaleme
alınan ve imlâ bakımından bir tutarlılık arz etmeyen bu divanda yer yer Azerbaycan Türkçesi,
yer yer de Osmanlı Türkçesi imlâ ve gramer özelliklerinin bir arada yer alması onu incelemeye
değer kılmaktadır. 

Anahtar Kelimeler

Seyyîd Giryân Cemâleddîn Kazâkî, Azerbaycan Türkçesi, Batı Türkçesi, Ses Bilgisi

Kaynakça

• AKKUŞ, Muzaffer, (1996), “Seyyid Nigârî’nin Divanı ve Dil Hususiyetleri”, 3. Uluslararası Türk Dil Kurultayı 1996, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları,77-96. BAYRAKTAR, Nesrin, (2004), Türkçede Fiilimsiler, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.