ANADOLU’DA YAZILMIŞ İLK TÜRKÇE TIP KİTAPLARINDAN BİRİ BÂH-NÂME-İ PÂDİŞÂHÎ TERCÜMESİ

Year 2018, , 40 - 53, 28.11.2018

Ahu Cavlazoğlu Davulcu

https://doi.org/10.33692/avrasyad.509752

Abstract

Eski Anadolu Türkçesi Dönemi Türk Dilinde önemli gelişmelerin olduğu telif ve tercüme
pek çok eserin kaleme alındığı bir dönemdir. Türkçenin bu döneminde dinî ve edebî eserlerin
yanında hekimlere ve halka tıbbî bilgiler öğretmek için yazılan tıp konulu eserler karşımıza
çıkmaktadır. Anadolu‟da Türkçe tıp eserlerinin yazımı XIII. yüzyılın ilk çeyreğinde başlamış,
başta Osmanoğulları olmak üzere Germiyan, Aydın, Menteşe beylikleri döneminde birçok tıp
eseri Türkçeye kazandırılmıştır.
Tarihî tıp metinleri konularına göre, genel tıp ve sağlık bilgisi metinleri, cerrah-nâmeler,
göz hastalıklarıyla ilgili metinler, eczacılık kitapları, cinsel sağlık konularını anlatan bâh-nâmeler,
vb. olarak ayrılabilir. Anadolu‟da yazılmış pek çok bâh-nâme vardır fakat bu kitaplar üzerinde
yapılan çalışmalar azdır. Bu çalışmada Anadolu‟da yazılmış ilk Türkçe tıp kitaplarından biri olan,
Eski Anadolu Türkçesiyle 15. yüzyılda Nâsır-ı Tûsî‟nin Farsça yazılmış Bâh-nâmesi‟ne atfen
Germiyan Beylerinden II. Yakup Bey adına tercüme edilen Konya Yazma Eserler Bölge
Müdürlüğü Hacıbektaş koleksiyonunda 25 numarada kayıtlı bâh-nâmenin içeriği, dili ve söz
varlığı üzerinde bir değerlendirme yapılmıştır.
İnsan hayatında doğum ve üreme gibi önemli bir bilim dalı ve bu bilim dalında kullanılan
kelime dağarcığının ortaya koyulması önemlidir. Bugüne kadar Eski Anadolu Türkçesi üzerine
yapılan araştırmaların çoğu dinî ve edebî metinler üzerine yoğunlaşmış, tıp yazmaları
üzerindeki çalışmalar ise sınırlı kalmıştır. Oysa bir dilin söz dağarcığını, yapı ve işleyişini tam
olarak belirleyebilmek için o dilin çeşitli dallarında yazılmış eserlerin incelenmesi gerekir. Bâhnâmeler üzerinde yapılacak dil araştırmaları bu bakımdan önem taşır.

Keywords

Bâh-nâme-i Pâdişâhî Tercümesi, Eski Anadolu Türkçesi, Türkçe Tıp Metinleri

References

• BAYAT, Ali Haydar,(2008), “Tıp Dili ve Terimleri Açısından Eski Anadolu Türkçesiyle Yazılmış Tıp Kitaplarının Önemi”, Yeni Tıp Tarihi AraĢtırmaları, İstanbul, Nobel Matbaacılık. BAYTOP, Turhan, (1997), Türkçe Bitki Adları Sözlüğü, Ankara, Türk Dil Kurumu Yayınları