MUHİBBÎ'NİN BİR GAZELİNİ ŞERH DENEMESİ

Yıl 2018, Cilt: 6 Sayı: 15, 284 - 296, 28.11.2018

Efecan Karagöl

https://doi.org/10.33692/avrasyad.510019

Öz

Muhibbî, Devlet-i Âliyye'nin onuncu padiĢahı olan Kanunî Sultan Süleyman'ın Ģiirlerinde
kullandığı mahlasıdır. Klasik Türk ġiiri geleneğine göre Ģiirler yazıp divan tertip eden Muhibbî,
en çok gazel yazan Ģairlerden bir tanesidir. Muhibbî‟nin Ģiirlerinde aĢk, çoĢku, kahramanlık,
tevazu ve tefekkür konuları ön plana çıkmaktadır. O, divanındaki Ģiirlerinde Klasik Türk ġiiri
geleneğinin belirlediği kalıpların dıĢına çıkmamıĢtır. Bu çalıĢmada Muhibbî'nin "bana" redifli bir
gazeli klasik (geleneksel) usule göre Ģerh edilerek Ģairin Ģiirdeki hayal dünyası tespit edilmeye
çalıĢılmıĢtır. Temeli dinî metinlerin tefsirine dayanan Ģerh usulü, tasavvufî, ilmî ve edebî
metinlere de uygulanmıĢtır. ġerhler, metni iyi anlayan Ģârihin okuyucunun anlamayacağını
düĢündüğü hususları açıklamak ve daha iyi anlamasını sağlamak amacıyla metnin belli
noktalarını izah etmesi esasına dayanır. Genel olarak tercüme, anlamın ve mazmunların
açıklanması, edebî sanatların belirtilmesi gibi farklı yönlerden metne yaklaĢılması, klasik Ģerh
metodunun özelliklerindendir. Muhibbî‟nin divanındaki gazeller incelendiğinde, “bana” redifli
gazelin sultan Ģairin “âĢık” yönünü belirgin biçimde yansıttığı görülmüĢtür. Bu sebeple söz
konusu gazel Ģerh amacıyla tercih edilmiĢtir. Genel olarak Ģiirde, sevgilinin kayıtsızlığından
yakınan ve sevgilinin iradesi altına giren bir âĢık tipi hâkimdir. Söz konusu âĢık her zaman
olduğu gibi ızdırap çekmektedir. Bu husus Klasik Türk ġiiri'nde geleneğin belirlediği âĢık
hususiyetlerinin sınırları dâhilindedir. Bunların yanı sıra Ģiirdeki anlatım muhtelif mazmunlar ve
edebî sanatlar kullanılarak zenginleĢtirilmiĢtir.

Anahtar Kelimeler

Muhibbî, Ģiir, gazel, Şerh

Kaynakça

• AK, CoĢkun, (1987), Muhibbi Divanı, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.