ALTIN KÖL II (E-29) YAZITININ GENİŞ YÜZÜNÜN SOL-İÇ SATIRI ÜZERİNE

Yıl 2019, Cilt: 7 Sayı: 17, 69 - 86, 30.06.2019

Hülya Yıldız

https://doi.org/10.33692/avrasyad.590576

Öz

Bu makale, Altın Köl II yazıtının geniş yüzünün sol-iç satırının işaret varlığı ile bu satırda
eksik olduğu düşünülen geçişli fiilin tespitine odaklanmakta ve satırla ilgili yeni bir okuma önerisi
sunmaktadır. Yenisey yazıtlarının orta uzunluktaki metinlerinden biri olan Altın Köl II yazıtı
bugüne değin Fin Heyeti (1889), Radloff (1895 ve 1896), Orkun (1940), Malov (1952),
Klyaştornıy (1976), Vasil'ev (1983); Mori (1987), Bazin (1991), Kormuşin (1997), Tekin (1998),
Aydın (2015) başta olmak üzere pek çok araştırmacı tarafından ele alınmıştır. Bunun dışında,
www.bitig.org ve uqusturk.wordpress.com sitelerinde yazıta ait fotoğraflara yer verilmiştir. Altın
Köl II yazıtıyla ilgili bütün bu çalışmalar incelendiğinde, yazıtın geniş yüzünün sol-iç satırının, ilk
kayıtlardan itibaren işaretleriyle başladığı görülmektedir. Bu satır neredeyse tüm
çalışmalarda şeklinde devam etmekte ve çoğunlukla
işaretleriyle son bulmaktadır. Araştırmalarda satırdaki
işaret grubu bodunug erk bodunug şeklinde; daha sorunlu olan sonraki
işaret grubu ise işaret tespitlerindeki ufak tefek farklılıklardan kaynaklı olarak är atım ärän ulug,
är atım ärän ulug a ya da atım ärän ulug a şeklinde okunmuştur. Söz konusu satır belirtme ekli
ikinci bodunug sözcüğünden sonra böyle bir ad cümlesiyle devam ettiği için de genellikle bu
satırda geçişli bir fiilin eksik olduğu düşünülmüştür. Ancak Altın Köl II yazıtının www.bitig.org ve
uqusturk.wordpress.com sitesinde yayımlanan fotoğrafları dikkatle incelendiğinde, söz konusu
satırın işaret varlığının araştırmacıların geçmişte verdiklerinden farklı olduğu ve satırda eksikliği
hissedilen geçişli fiilin aslında orada bulunduğu anlaşılmaktadır. Bu çalışmada Altın Köl II
yazıtının geniş yüzünün sol-iç satırının işaret varlığı olarak tespit edilmektedir. Söz konusu satır ärdäm b[ols]ar bodunug
ärk bodunug attımı[z] ulu[g] ärdäm[l]ig batur män “Kahraman olduğumuz için halkı, güçlü halkı
(yurttan) attık. Ben büyük, erdemli bir kahramanım.” şeklinde yorumlanmaktadır. İncelemede,
satırdaki işaret grubunun attımı[z] “(yurttan) attık” olarak okunması durumunda, eksik
olduğu varsayılan geçişli fiilin ortaya çıktığı gösterilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Runik Yazıtlar, Eski Türk Yazıtları, Yenisey Yazıtları, Altın Köl II, E-29 Yazıtı, okuma önerisi.

Kaynakça

• .