GÖRSEL FOLKLOR VE FOTOĞRAF

Yıl 2023, Cilt: 11 Sayı: 37, 243 - 253, 15.12.2023

Ayşe Uğureli

https://doi.org/10.33692/avrasyad.1402035

Öz

1839 yılında teknik olarak görüntüleri yüzey üzerinde sabitleyen daguerretype adlı icadın duyurulmasından yedi yıl sonra 1846’da folklor terimi ilk defa William John Thoms tarafından kullanılmıştır. İcat edildikten kısa bir süre sonra hayatın her alanında aktif bir şekilde kullanılan fotoğraf, bilim dünyasına da hızlı bir şekilde giriş yapmıştır. Özellikle sosyal bilimlerde/toplum bilimlerinde fotoğraf, bilimsel ilerleme anlamında önemli aşamalar kat edilmesine vesile olmuştur. Antropoloji, etnografya ve sosyolojide fotoğraf kullanımı, disiplinlerin ilk gelişim evrelerine denk gelmiş ve bir süre sonra da disiplinlerin alt dalları olarak görsel antropoloji, görsel etnografya ve görsel sosyoloji olarak kuramsallaşmıştır. Folklor ise bilimsel olarak kuramsallaşma döneminde genellikle antropoloji ve etnografyanın fotoğraf kullanma prensiplerini ödünçlemiştir. Bunun en önemli sebebi antropoloji ve etnografyada fotoğraf kullanma prensiplerinin kültürel çalışmalar için oldukça kapsamlı olmasıdır.
Konuyu folklor özelinde ele alacak olursak fotoğraf ve folklor, gelişim süreçlerinde omuz omuza yürümüştür. Birbirlerine yakın zamanlarda doğan, tarihi gelişim sürecini omuz omuza kat eden, ortak özellikleri hayatın her alanına nüfuz edebilmek olan bir icat ve bir bilim dalının birbirini etkilemesi, birbirleriyle (olumlu ya da olumsuz) temas etmesi tabii bir beklentidir. Özellikle folklorun bir bilim dalı olarak gelişim gösterdiği dönemde arşiv folklorculuğunun ön plana çıktığı düşünüldüğünde fotoğrafın folklora etkisini ilk dönemlerinden başlayarak tarihi gelişimi içerisinde incelemek ve günümüze kadar gelen süreci, folklorun gelişimine paralel bir şekilde ele almak önem arz etmektedir. Bu ihtiyaçlar doğrultusunda, bu makalede kısaca fotoğraf tarihi ele alındıktan sonra etnografya, antropoloji ve sosyolojinin fotoğraf kullanma prensiplerine yer verilmiştir. Bu prensipler görsel folklorun hazırlayıcıları olarak değerlendirilmiş ve bunlara binaen “Görsel folklor nedir?” sorusunun cevabı aranmış ve bir tanım denemesi yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Görsel Folklor, Fotoğraf, Görsel Antropoloji

Kaynakça

• Bajac, Quentin. 2005. Karanlık Odanın Sırları Fotoğrafın İcadı. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Balme, Christopher. B. 1999. Decolonizing The Stage. Oxford: Clarendon Press.
• Belone, Roger. 2010. Fotoğraf. Çev: İsmail Yergüz. Ankara: Dost Yayınevi.
• Berger, John. 1986. Görme Biçimleri. İstanbul: Metis Yayınları.
• Dora, Serkan. 2003. Büyüyen Fotoğraf Küçülen Sosyoloji. İstanbul: Babil Yayınları.
• Grady, John. 1996. “The Scope of Visual Sociology”. International Visual Sociology Association 11(2): 10-24.
• Kyan, Winston. 2014. “Folklore and the Visual Culture of Burmese America: Domestic Buddhist Practices and the Dhammananda Monestry”. Asian American Identities and Practices. Edt: Jonathan H. X. Lee, Kathleen Nadeau). United Kingdom: Lexington Books.
• MacDougal, David. 1997. The Visual in Antropology. Rethinking Visual Antropology. Edt: Marcus Banks, Howard Morphy. New Haven, London: Yale University Press, 276-295.
• Nıjakowska, Janına Hajduk. 2015. “Towards the New Folklore Genre Theory”. Slovakya Ethnology 2/63: 161-174.
• Pauwels, Luc. 2010. Visual Sociology Reframed: “An Analytical Synthesis and Discussion of Visual Methods in Social and Cultural Research”. Sociological Methods & Research 38(4): 545–581.
• Pink, Sarah. 2008. “Mobilising Visual Ethnography: Making Routes, Making Place and Making Images”. Forum Qualitative Sozialforschung Forum: Qualitative Social Research 9(3). Pink, Sarah. 2013. Doing Visual Etnography. London: Sage Publications.
• Scherer, Johanna C. 2003. Ethnographic Photography in Antropological Research. Principles of Visual Anthropology. Edt: Paul Hockings. Berlin: Mounton de Gruyter, 201-216.
• Schlereth, Thomas J. 1985. “Material Cultura and Cultural Research”. Ed: Thomes J. Schlereth. Material Culture: A Research Guide. Lawrence: University Press of Kansas.