DİJİTAL GAZETELERDE YER ALAN YAPAY ZEKÂ HABERLERİNE YÖNELİK SOSYOLOJİK BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2024, Cilt: 12 Sayı: 41, 125 - 141, 15.12.2024

Merve Çetin

https://doi.org/10.33692/avrasyad.1478480

Öz

Bu çalışma gündelik hayatımızın merkezi konularından biri haline gelen yapay zekâ uygulamalarının dijital gazetelerdeki haberlerde nasıl sunulduğu ile ilgilenmektedir. Bireylerin haber alma ihtiyaçlarına hitap eden gazeteler, dijitalleşmenin güçlendiği neo-postmodern dönemde daha çok internet aracılığıyla varlıklarını devam ettirmektedirler. Bireylerin yeni bir toplumsal olgu ile ilintili olarak neyi, nasıl düşüneceklerine yönelik etkileşimde bulundukları, gündemin belirlendiği alanlardan biri hiç şüphesiz gazetelerdir. Söz konusu yeni toplumsal olgulardan biri olan yapay zekâ uygulamaları bireylere nasıl sunulmaktadır, bireyler ne gibi temel konular çerçevesinde bilgilenmektedir gibi soruların cevapları için dijital gazetelere başvurmak önemli görülmüştür. Dolayısıyla bu çalışmanın amacı; dijital gazetelerde yapay zekâ uygulamalarına yönelik haber içeriklerinin irdelenmesidir. Çalışma nitel çalışma deseninde, içerik analizi yöntemiyle oluşturulmuştur. Ayrıca belirli tarihlerde dijital gazetelerde yer alan 15 farklı haberin örneklem olarak seçilmesiyle şekillendirilmiştir. Haberler seçilirken Google arama motorunda en üst sekmelerde yer almasına ve öncelikle Türkiye ile ilgili olmasına özen gösterilmiştir. Gazete ayrımı yapılmamıştır. Çalışma verileri yapay zekâ uygulamalarına yönelik teknolojik bilgilendirici, olumlayıcı ve eleştiren haber içerikleri şeklinde üç farklı kategoriye ayrıştırılarak analiz edilmiştir. Çalışma sonucunda; 15 farklı haberde hem olumlayan hem eleştiren haberlerin eşit düzeyde olduğu, teknolojik bilgilendirici haberlerin daha az düzeyde kaldığı görülmüştür. Öte yandan haberlerin ekseriyetle ekonomi ile ilgili oluşu dikkat çekmiştir. Gündem belirleme kuramı düzleminde düşünüldüğünde bireylerin içinde bulunduğu toplumsal koşullarda yapay zekâya yönelik ekonomi eksenli düşünmeleri sağlanmakta ya da bireylerin ekonomi ve yapay zekâ ilişkisinde haberlere ilgili olduğu ifade edilebilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Yapay Zekâ, Dijital Gazeteler, Gündem Belirleme Kuramı, Sosyoloji

Etik Beyan

Bu çalışma etik kurul izni gerektirmemektedir.

A Sociological Evaluation of Artificial Intelligence News in Digital Newspapers

Öz

This study is interested in how artificial intelligence applications, which have become one of the central issues of our daily lives, are presented in the news in digital newspapers. Newspapers that cater to individuals' news needs continue via the internet in the neo-postmodern era when digitalization is strengthened. One of the areas where individuals interact with each other about what and how to think about a new social phenomenon and where the agenda is determined is undoubtedly newspapers, which are among the oldest mass media tools. Answers to questions such as how artificial intelligence applications, which are one of the new social phenomena in question, are presented to individuals, and what basic issues individuals are informed about, have been deemed important. Therefore, the aim of this study is; The aim is to examine the news content regarding artificial intelligence applications in digital newspapers. The study was shaped by the content analysis method in a qualitative study design. The study was shaped by selecting 15 different newspapers as samples on certain dates. While selecting news, care was taken to ensure that it was at the top tab in the Google search engine and was primarily about Türkiye. There is no distinction between newspapers. The study was analyzed by separating into three different categories: technologically informative, affirmative and critical news content regarding artificial intelligence applications. In the results of working; In 15 different news, it was observed that both positive and critical news were at an equal level, while technologically informative news remained at a lower level. On the other hand, it was noteworthy that the news was mostly about economy. When considered on the basis of agenda setting theory, it can be said that individuals' economic-oriented thinking towards artificial intelligence is enabled, or it can be stated that individuals are interested in the news regarding the relationship between economy and artificial intelligence.

Anahtar Kelimeler

Artificial Intelligence, Digital Newspapers, Agenda Setting Theory, Sociology

Kaynakça

• Adaş E., Borabay, E. 2022. “Yapay Zekâ Sosyolojisi Üzerine Bir Değerlendirme”. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 21(1), 326-337. Alp, H. & Altın, M.S. 2023. “Basılı Gazetelerden Dijital Platformlara: Medya Tüketimindeki Paradigma Kayması”. Meriç Uluslararası Sosyal ve Stratejik Araştırmalar Dergisi, 7(20): 364-383.
• Aydeniz H. 2007. “Tarihsel ve Literal Açıdan Yerel Gazetecilik”, Türkiye’de Yerel Basın, (der. Suat Gezgin), İstanbul: İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Yayınları.
• Belsey A. & R. Chadwick 2011. Medya ve Gazetecilikte Etik Sorunlar. (çev. Nurçay Türkoğlu), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Boyer, D. 2013. The Life Informatic: Newsmaking in the Digital Era. Cornell University Press. ProQuest E-book Central.
• Bulut, S. 2019. “Dijital Medyada Haber: Gazetecilikte Arama Motoru Optimizasyonu Uygulaması Üzerine Bir Araştırma”. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 21 (4): 1087-1105.
• Cercone N., McCalla G. 1984. “Artificial Intelligence: Underlying Assumptions and Bacis Objectives”. Journal of American Society for Information Science. 35(5): 280-290.
• Crevier D. 1993. AI: The Tumultuous History of the Search for Artificial Intelligence, New York: A Division of Harper Collins Publishers.
• Çetin-Dağdelen M. 2020. Yerel Gazetecilik Alanı: Mekanizmalar, İşleyiş ve Stratejiler. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Demircan B. 2016. “İnternet Kamusal Alan Olabilir mi?” Yeni Medya ve Toplum (edt. Ali Çağlar Deniz, Banu Hülür.). Konya: Literatürk Yayınları.
• Erdoğan T., Çetin-Dağdelen, M. 2018. “Medya, İletişim Sosyolojisi ve Serbest Zaman”. Sosyoloji, Toplumbilim-İçtimaiyat, İlmi Umran. (edt. Durmuş Ali Arslan), Çanakkale: Paradigma Akademi Yayıncılık.
• Hançer E. 2023. “Teknolojideki Dönüşümler Çerçevesinde Dijital Gazetelerde İtibar Yönetimi”. Nişantaşı Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(2): 520-537.
• McQuil, D., Windahl, S. 2010. Kitle İletişim Çalışmalarında İletişim Modelleri, (çev. Kadir Yumlu). Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• Neuman, W. L., 2022. Toplumsal Araştırma Yöntemleri: Nicel ve Nitel Yaklaşımlar. (çev. Özlem Akkaya), Ankara: Siyasal Kitabevi Yayınları.
• Özçetin B. 2018. Kitle İletişim Kuramları: Kavramlar, Okulllar, Modelller, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Özer Ö. 2008. Liberal Basın Anlayışı: Objektif Habercilik İdeali, Haber Değerliliği ve Gazetecilik Etiği, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi İletişim Bilimleri Fakültesi Yayınları.
• Pavlik C. 2013. Yeni Medya ve Gazetecilik. (çev. Müge Demir, Berrin Kalsın), Ankara: Phoenix Yayınları.
• Sarı, M. (2022), “Sinemada Modernizm ve Postmodernizmin İleri Dönüşümü: Kaçık Porno Filminde Metamodern Duygu Yapısı”, Moment: Hacettepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Kültürel Çalışmalar Dergisi, 9(1), 115-135.
• Şen F., Yılar Ö. E. 2020. “Türkiye’de Gazeteciliğin Dijital Dönüşümü: Ensonhaber, Hürriyet Ve Medyascope Haber Siteleri Örnekleri”. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 30(2): 391-414.
• Wayne M. 2015. Marksizm ve Medya Araştırmaları: Anahtar Kavramlar, Çağdaş Eğilimler. (çev. Barış Cezar), İstanbul: Yordam Yayınları.
• Yaylagül, L. 2013. Kitle İletişim Kuramları: Egemen ve Eleştirel Yaklaşımlar. Ankara: Dipnot Yayınları.