From Theory to Practice: How should folk tales be analyzed within the discipline of ethnopedagogy?

Year 2025, Volume: 13 Issue: 44, 100 - 118, 15.09.2025

Recep Koçak

https://doi.org/10.33692/avrasyad.1670400

Abstract

In the third quarter of the 20th century, the concept of ethnopedology, which was introduced as a new direction in the discipline of education, is defined as the knowledge and form of child upbringing applied to achieve the idealized human being of a nation. The discipline of ethnopedology, also known as national ideology education, is a field of practice that aims to identify and integrate centuries-old folk education ideas based on the memory of knowledge and experience transmitted in folklore forms into the contemporary education system.
In this context, it is possible to say that fairy tales are one of the folklore products that ethnopedagogues evaluate traditional educational sequences. Fairy tales have attracted attention as a special field of study since Volkov, the founder of the discipline, thanks to the cultural and moral universal messages they contain. However, despite emphasizing the importance of fairy tales in terms of centuries-old folk wisdom, ethnopedagogues have made systematic mistakes in the process of analyzing folklore products in general and fairy tales in particular, since the nature of the folklore discipline is not sufficiently understood by ethnopedagogues.
As a matter of fact, to the extent that ethnopedagogues have approached, the identification of universal messages such as truthfulness, honesty, diligence, benevolence, which can be detected in any fairy tale text of any country in the world, has been considered as culture and the actual cultural elements have been bypassed. Therefore, the fact that the fairy tale genre has a two-lobed structure in the combination of universal messages and cultural outputs has not been realized because the nature of the folklore discipline is not known by ethnopedagogues. In this context, in this study, an attempt has been made to analyze the methodology that should be followed in the ethnopedagogical analysis of folk tales in the specific case of Allahyâr and Hüdayâr fairy tale collected from Turkmensahra, based on the types of contexts put forward by Richard Bauman, and the following conclusions have been reached:
It has been seen that the discipline of folklore not only provides material to the discipline of ethnopedagogy but also offers a wide methodological framework with more than thirty theories, methods and techniques. It has been seen that the structural ethnopedagogical method followed in the analysis of Allahyâr and Hüdayâr folk tale is very functional in revealing universal messages with culture-specific elements, and it has been concluded that an ethnopedagogical cultural universe database regarding the Turkish cultural ecology folk tale treasury can be created based on this structural analysis method.

Keywords

Ethnopedagogy , Folklore , Folk Tales , Socio-Cultural Context , Turkmensahra

TEORİDEN PRATİĞE: ETNOPEDAGOJİ DİSİPLİNİ İÇERİSİNDE MASALLAR NASIL TAHLİL EDİLMELİDİR?

Abstract

20.yy’ın üçüncü çeyreğine doğru eğitim disiplini içerisinde yeni bir yön olarak ortaya atılan etnopedagoji kavramı; bir milletin ülküselleştirdiği insanı elde etmek için uygulanan çocuk yetiştirme bilgisi ve biçimi olarak tanımlanır. Milli ideoloji eğitimi olarak da bilinen etnopedagoji disiplini, folklor formlarında aktarılan bilgi ve deneyim belleğine bağlı asırlık halk eğitim fikirlerinin tespit edilerek çağdaş eğitim sistemi içerisine entegre edilmesini amaçlayan bir uygulama alanıdır.
Bu bağlamda etnopedagogların geleneksel eğitim ölçütlerini değerlendirdikleri folklor ürünlerinden birisinin de masallar olduğunu söylemek mümkündür. Masallar içerisinde barındırdığı kültürel ve ahlaka dayalı evrensel mesajlar sayesinde disiplinin kurucusu Volkov’dan itibaren özel bir çalışma alanı olarak dikkat çekmiştir. Ancak masalların asırlık halk bilgeliği açısından önemi vurgulanmasına rağmen etnopedagoglar tarafından folklor disiplininin doğası yeterince anlaşılamadığından dolayı genelinde folklor ürünlerinin özelinde ise masalların tahlil sürecinde sistematik hataya düşmüşlerdir.
Nitekim etnopedagogların yaklaştığı ölçüde dünya üzerindeki herhangi bir ülkenin herhangi bir masal metninde tespit edilebileceği üzere doğruluk, dürüstlük, çalışkanlık, yardımseverlik gibi evrensel mesajların tespit edilmesi kültür addedilerek asıl kültürel unsurlar baypas edilmiştir. Dolayısıyla masal türünün evrensel mesajlar ve kültürel çıktıların birlikteliğinde iki loblu bir yapısının olduğu göz önünde bulundurulmamış, dahası folklor disiplininin doğası etnopedagoglar tarafından idrak edilememiştir. Bu bağlamda bu çalışmada, Türkmensahra’dan derlenen Allahyâr ile Hüdayâr masalı özelinde masalların etnopedagojik tahlilinde nasıl bir metodoloji izlenmesi gerektiğine ilişkin Richard Bauman’ın ortaya koyduğu bağlam çeşitlerinden hareketle bir tahlil denemesi yapılmış ve başlıca şu sonuçlara ulaşılmıştır:
Folklor disiplininin etnopedagoji disiplinine salt malzeme sunmakla kalmayıp aynı zamanda da otuzu aşkın kuram, yöntem ve tekniğiyle geniş bir metodolojik çerçeve sunduğu görülmüştür. Allahyâr ile Hüdayâr masalının tahlilinde izlenen yapısal etnopedagojik yöntemin kültüre has unsurlarla evrensel mesajların ortaya konulmasında oldukça işlevsel olduğu görülmüş ve bu yapısal çözümleme yönteminden hareketle Türk kültür ekolojisi masal hazinesine ilişkin etnopedagojik kültür evreni veri tabanının oluşturulabileceğine kanaat getirilmiştir.

Keywords

Etnopedagoji , Folklor , Masallar , Sosyo-Kültürel Bağlam , Türkmensahra

References

• Alimbekov, Akmatali. 1996. Kırgız Etnopedagogikası. 1.Bölük. Bişkek.
• Asanova, A. 2021. Kırgız El Jomoktorındagı Adep Tarbıyası. (Magıstrdık dissertasiya). Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi. Bişkek.
• Balcı, Serkan. 2019. “Türk Dünyası Masalları Tip Kataloğu”. Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Banerjee, Utpal Kumar. 2008. “The subtle art of story telling”. Indian Literature, 52(4 (246), 147-152.
• Bascom, William. 1965. “The Forms of Folklore: Prose Narratives”. The Journal of American Folklore, 78(307), 3–20.
• Bauman, Richard. 1983. “The field study of folklore in context”. ss.362-368 içinde Handbook of American folklore, Ed. R. Dorson. Indiana University Press.
• Ben-Amos, Dan. 1992. “Folktale”. ss.101-118 içinde Folklore, cultural performances, and popular entertainments: a communications-centered handbook. Ed. R. Bauman. New York: Oxford University Press.
• Bettleheim, Bruno. 1976. The uses of enchantment: The meaning and importance fairly tales. New York: Knopf.
• Boyd, Gertrude. 1949. “Folk tales for international understanding”. Peabody Journal of Education, 27(2), 90-93.
• Çınar, İkram. 2019. Etnopedagoji: atabek yurdu. Ankara: Pegem.
• Çobanoğlu, Özkul. 2019. Halkbilimi Kuramları ve Araştırma Yöntemleri Tarihine Giriş. Ankara: Akçağ.
• Chumarova, Lyubov Grigorievna, Evgenia Aleksandrovna Belyaeva i Ol'ga Aleksandrovna Nikolayeva. 2017. “Folklor kak sredstvopedagogiki”. Pedagogicheskiye issledovaniya po resheniyu problem. 56-8: 280-288.
• Ergun, Pervin. 2004. “Altay Destanlarında ve Anadolu Türk Masallarında Tastarakay-Keloğlan”. Türk Dünyası Dil Ve Edebiyat Dergisi(18): 37-45.
• Jones, Steven Swann. 2013. The fairy tale. Routledge.
• Kaldıbaeva A.T, Dyusheva, N.K. Pak.2011. Etnopedagogika. Bişkek: Ayat.
• Kirkton, Carole Masley 1971. “NCTE ERIC REPORT: Once Upon a Time... Folk Tales and Storytelling”. Elementary English, 48(8), 1024–1032.
• Koçak, Recep.2022. “Psikomotor Önermelere Dayalı Etno-Gastropedagoji Öğretiminde Türkmensahra Masallarının Kurumsal Bağlamı”. ss.223-234 içinde Halk Gastronomisi. Ed. M. Aça, Ö. Ceylan, S. Güngör. İstanbul: Motif Vakfı Yayınları.
• Koçak, Recep. 2023. “İran Türkmensahra ve Horasan Masalları”. ss. 393-433 içinde Türk Dünyası Masal Araştırmaları. Ed. F. A. Turan, M. N. Önal. Ankara: AKM.
• Koçak, Recep. 2024. “Masalların Etrafında Hareler Çizmek: Türkmensahra Masalları Örneğinde Performans Öncesi Anlatı Matrislerinin Etnopedagojisi” ss. 725-734 içinde Prof. Dr. Mehmet Naci Önal Armağanı. Ed. A. Dursun, M.S. Çelebi, S. Turhan Tuna, M. Sargın. Muğla: MSKÜ Yayınları.