Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminin Seçmen Davranışına Etkisi

Yıl 2021, Cilt: 12 Sayı: 2, 115 - 136, 15.12.2021

Mahir Özhan

Öz

Demokratik rejimlerde egemenlik hakkının sahibi halktır. Günümüz şartlarında genişleyen insan ve toprak unsuru, karmaşıklaşan toplum yapısı gibi sebepler, bu hakkın kullanımının seçilmiş temsilciler aracılığıyla yürütülmesine neden olmuştur. Bu kapsamda seçimler, halk yönetimi anlamına gelen demokrasilerin en belirgin özelliklerinden biri olarak değerlendirilmektedir. Buna mukabil seçmenler ve tercihleri de demokrasilerin vazgeçilmez unsurları olarak yönetimin şekillenmesi üzerinde önemli bir etkiye sahiptir.
Demokratik sistemlerin kurulması ve oy verme hakkının geniş halk kitlelerine yayılması ile birlikte, halkın yönetimi ve siyasal partileri etkileme gücü ve kudreti artmıştır. Seçimler vasıtasıyla siyasal partilerin geleceği şekillenirken, halk kendi taleplerini karşılayan bir yönetimi de karar organlarına seçmiş olur. Seçmenler oy verme konusunda karar alırken dil, din, kültür, toplumsal yapı, cinsiyet, yaş, etnisite gibi yapısal faktörler ile kişisel tutum, göç, lider, aday faktörü gibi araçsal faktörlerin etkisinde kalarak tercihte bulunurlar.
Yapılan akademik çalışmalar ve sahada elde edilen veriler, Türkiye’de seçmenler ile partiler ve parti liderleri arasında çok güçlü bir bağın olduğunu göstermektedir. Oldukça yüksek olan parti / lider bağı cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi ile birlikte daha da kuvvetlenmiştir. Zira bu sistemle birlikte aynı kişi hem parti lideri hem de cumhurbaşkanı/cumhurbaşkanı adayı olabilmektedir. Haliyle seçmenler adaya oy verirken lidere oy vermekte dolayısıyla partiye oy vermektedir.

Anahtar Kelimeler

Seçmen Davranışı, Siyasal Katılım, Cumhurbaşkanlığı, Hükümet Sistemi

Kaynakça

• Akgün, B. (2001). Türkiye'de Siyasal Güven: Nedenleri ve Sonuçları. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 1-23.
• Akgün, B. (2002). Türkiye'de Seçmen Davranışı, Partiler Sistemi ve Siyasal Güven. Nobel Akademik Yayıncılık.
• Campbell, A. v. (1956). “Cooper Group Differences İn Attitudes And . Michigan University Press, 16-45.
• Dahl, R. A. (1963). Modern Political Analysis. Englewood Cliffs: Prentice-Hall.
• Damlapınar, Z. B. (2005). Seçmenin Zihnindeki Aday İmajını Belirleyen Etkenler: 28 Mart 2004 Yerel Seçimleri Alan Araştırması. Selçuk İletişim Dergisi.
• Downs, A. (1947). An Economic Theory of Democracy. New York: Harper and Row Publishers.
• Ete, H. (2018). 24 Haziran Seçimleri: Yeni Sistemin Siyaseti ve Sosyoloji. Muhafazakar Düşünce Dergisi, 293-321.
• Göker, G. D. (2019). Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminde Siyasal Bilgi ve Seçmen Tercihi; 24 Haziran 2018 Seçimleri Öncesi Elazığ Örneğinde Bir Araştırma. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 684-703.
• Gülmen, Y. (1979). Türk Seçmen Davranışı. İstanbul: İ. Ü. İktisat Fakültesi Yayınları.
• Heywood, A. (2007). Siyaset. Ankara: Adres Yayınları.
• Kalender, A. (1998). Seçmen Tercihini Etkileyen Propaganda ve İletişim Faktörleri: Türk Seçmen Davranışı Üzerine Bir Araştırma ( Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara: Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kalender, A. (2000). Siyasal İletişim. Konya: Çizgi Kitabevi.
• Kışlalı, A. T. (1987). Siyaset Bilimi. Ankara: Ankara Üniversitesi, Ankara: Basın-Yayın Yüksekokulu Yayınları.
• Lazarsfeld, P. B. (1968). Lazarsfeld, P., BerelsonThe People’s Choice: How the Voter Makes up His Mind in a Presidential Campaign. New-York: Columbia University Press., 138.
• Maigret, E. (2014). Medya ve İletişim Sosyolojisi. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Milburn, M. A. (1998). Sosyal Psikolojik Açıdan Kamuoyu ve Siyaset. İmge Kitabevi.
• Mondak, J. J. (2001). Asked and Answered: Knowledge Levels When We Will Not Take “Don't Know” for an Answer. Political Behavior, 199-224.
• Parti, A. (2017). Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi. Ankara: Ak Parti Tanıtım ve Medya Başkanlığı.
• Richard R. Lau, D. P. (2006). How Voters Decide: Information Processing During Election Campaigns. Cambridge University Press.
• Sotirovic, M. (2008). Political Knowledge. L. v.-B. Kaid içinde, Encyclopedia of Political Communication (s. 593-600). Sage Publications.
• Turan, E. T. (2015). Türkiye'de Seçmen Davranışları. Konya: Kömen Yayınları.