CUMHURBAŞKANLIĞI HÜKUMET SİSTEMİ ÜZERİNE DÜŞÜNCELER ve ÖNERİLER

Yıl 2021, Cilt: 12 Sayı: 2, 12 - 56, 15.12.2021

Adem Esen

Öz

Demokrasilerde hükümet edenler, demokrasinin ilk basamağı olan seçimlerle iktidara gelirler. İkinci basamak ise hükümet edenlerin siyasi ve politik yaklaşımlarının uygulanmasıdır. Demokratik hükümetler; hukuk prensipleri, adalet ve insan hakları prensiplerine bağlı olarak hareket eder. Oligarşik hükümetler ise; zümre ve sınıf iktidarı olup, zorlamaya, tehditlere ve baskıya dayalı yaklaşımlar uygular. Demokrasiler zamanla demagojiye, arkasından da anarşiye ve sonrasında da despotizme gitmeye eğilimlidir. Türkiye’de son üç yıldan beri uygulanmakta olan Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ni (CHS) değerlendirmek maksadıyla, OECD ve G-20 ülkeleri kısaca değerlendirilmiştir. OECD ve G-20 bünyesindeki farklı yönetimlere sahip ülkelerin, 2008 Ekonomik Krizi ve COVID 19 Küresel Salgın gibi kriz ortamlarında başarı durumları incelenmiştir. Her yeni uygulama, doğası gereği bazı eksiklikleri de beraberinde getirmektedir. CHS’de ihtiyaç duyulan düzenlemeler, seçimlerden önce TBMM’deki tarafların karşılıklı diyaloğu ve kabulüne göre yapılmasında faydalı olacağı beklenir.

Anahtar Kelimeler

cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi, demokrasi, seçim sistemleri, siyaset, siyasi partiler

Kaynakça

• - Alkan, Haluk. (2019) Geleceğin Türkiye’sinde Yönetim. İLKE Geleceğin Türkiyesi Raporları-4, İstanbul.
• - Başgil, Ali Fuat. (2009) Demokrasi Yolunda. Yağmur Yayınevi, 3. Baskı, İstanbul.
• - Başgil, Ali Fuat. (2019) Esas Teşkilat Hukuku, Birinci Cilt, Türkiye Siyasi Rejimi ve Anayasa Prensipleri. İstanbul, Yağmur yayınevi. (1960 tarihli basıdan tıpkı basım)
• - Bayram, S. (2016). Başkanlık sistemi tartışmaları: Algılar, argümanlar ve tezler. İstanbul: SETA
• - Bozbeyli, Ferruh. (2019) Ali Fuad Başgil. Ord. Prof. Dr. Ali Fuat Başgil’in Anısına Armağan. İÜ Hukuk Fakültesi Armağanlar Dizisi. OnikiLevha, İstanbul,. S.59-68.
• - Dinçerler, Vehbi. (2020) Vesayete Direniş Meclis Konuşmaları. Semih Ofset Matbaacılık, Ankara.
• - Ergül, T (2005). Başkanlık Sistemi. Ankara: Türkiye Barolar Birliği
• - Fendoğlu, H. Tahsin. (2019) Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin Denetimi (Karşılaştırmalı) Ord. Prof. Dr. Ali Fuat Başgil’in Anısına Armağan. İÜ Hukuk Fakültesi Armağanlar Dizisi. OnikiLevha, İstanbul. S.492-553.
• - Gülener, Serdar. (2017) Başkanlık Sistemlerinde Denge ve Denetleme. Türkiye’de Siyasal Sistemin Dönüşümü ve Cumhurbaşkanlığı Sistemi. SETA, 7. Baskı
• - http://tbbyayinlari.barobirlik.org.tr, (2021), http://tbbyayinlari.barobirlik.org.tr/TBBBooks/2007_Anayasa%20Taslagi_TBB.pdf
• - http://turkis.org.tr, (2021), http://turkis.org.tr/ANAYASA-DEGISIKLIGI-ULKEMIZ-ICIN-HAYIRLI-OLSUN-dpn3454-pn31
• - https://tusiad.org, (2021), https://tusiad.org/tr/basin-bultenleri/item/10645-anayasa-ustunlugu-i-lkesinden-taviz-vermeyelim
• - https://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:IkG5McsvRi8J:https://www.yurtgazetesi.com.tr/baskanlik-sistemi-demokrasinin-olmazsa-olmazlari-makale,10145.html+&cd=2&hl=tr&ct=clnk&gl=tr)
• - https://www.ab.gov.tr/siteimages/trkiye_raporustrateji_belgesi_2020/turkey_report_30.10.2020.pdf
• - https://www.ab.gov.tr/siteimages/trkiye_raporustrateji_belgesi_2020/turkey_report_30.10.2020.pdf
• - https://www.evrensel.net, (2021), https://www.evrensel.net/haber/425043/toplumun-tum-kesimlerinin-talepleri-dikkate-alinmadan-anayasa-olmaz
• - Koç, Ayhan (2018). Hükümet Sistemlerinin Ekonomik Performansı, Hükümet Sistemlerinin Politik Ekonomi Üzerindeki Etkileri OECD ve G20 Ülkeleri Üzerine Bir İnceleme.İstanbul Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi, doktora tezi.
• - Köker, Levent, 2013, Yeni Anayasada Temel İlkeler ve Hükümet Sistemi Tercihi, TESEV, İstanbul https://www.tesev.org.tr/tr/research/yeni-anayasada-temel-ilkeler-ve-hukumet-sistemi-tercihi/
• - Miş, Nebi; Duran, Burhanettin. (2017) Türkiye’de Siyasal Sistemin Dönüşümü v Cumhurbaşkanlığı Sistemi. Türkiye’de Siyasal Sistemin Dönüşümü ve Cumhurbaşkanlığı Sistemi. SETA, 7. Baskı
• - Neziorğlu, İrfan. (2008) Türk Parlamento Hukukunun Temel Kavramları. Ankara, Seçkin yayınları.
• - Selçuk, Sami. (2019) Cumhuriyet, Çağcıl Demokrasi ve Türkiye’nin Dönüşümü. Ord. Prof. Dr. Ali Fuat Başgil’in Anısına Armağan. İÜ Hukuk Fakültesi Armağanlar Dizisi. OnikiLevha, İstanbul. S.843-890.
• - Sputuniknews.com, (2021), https://tr.sputniknews.com/20210114/chpnin-yeni-sistem-onerisi-sembolik-cumhurbaskani-1043576262.html
• - www.aa.com.tr, (2021), https://www.aa.com.tr/tr/politika/millet-ittifaki-tutum-belgesi-aciklandi/1181225): - www.ab.gov.tr, (2021) https://www.ab.gov.tr/siteimages/trkiye_raporustrateji_belgesi_2020/turkey_report_30.10.2020.pdf
• - www.ajanshaber.com.tr, (2021), https://www.ajanshaber.com.tr/hazirladiklari-taslak-ortaya-cikti-haber-464668
• - www.anayasa.gen.tr, (2021), https://www.anayasa.gen.tr/cbhs-bilanco.htm
• - www.birlikvakfi.org.tr, (2021), https://www.birlikvakfi.org.tr/Anayasa-Teklifi-y1521.html
• - www.hakis.org.tr, (2021), https://www.hakis.org.tr/haberler.php?action=haber_detay&htype=1&id=3547
• - www.memleket.com.tr, (2021), https://www.memleket.com.tr/mhp-secim-beyannamesi-1406611h.htm
• - www.sabah.com.tr, (2021), https://www.sabah.com.tr/ekonomi/2021/03/18/musiad-baskani-kaandan-turkiyenin-buyumesinde-cumhurbaskanligi-hukumet-sistemi-vurgusu
• - www.sozcu.com.tr, (2021), https://www.sozcu.com.tr/2021/gundem/4-soru-4-cevap-yine-yeniden-anayasa-6242705/
• - Yayman, Hüseyin (2016) Türkiye’de Devlet Reformu ve Başkanlık Sistemi. İstanbul, Doğan Kitap.