Relationship of Women's Breast Cancer Fatalism Perceptions with Health Beliefs and Early Diagnosis Behaviors

Year 2024, Volume: 6 Issue: 2, 38 - 47, 17.12.2024

Bahar Han , Hasret Yalçınöz Baysal

https://doi.org/10.51621/aws.1553428

Abstract

Objective: This study aims to examine the relationship of women's breast cancer fatalism perceptions with health beliefs and early diagnosis behaviors.
Method: This descriptive and relational design study was conducted with 400 women. Data were collected using the Personal Information Form', the 'Breast Cancer Health Belief Model Scale', and the 'Breast Cancer Fatalism Scale'.
Results: Women who had high Breast Cancer Fatalism Scale mean scores were found to have low levels of breast self-exam (BSE) and clinical breast exam (p< .05). While a negative relationship was detected between health motivation, BSE benefits, BSE self-efficacy, and mammography benefits sub-scale scores of the Breast Cancer Health Belief Model Scale, a positive relationship was detected between susceptibility, seriousness, BSE barriers, and mammography barriers sub-scales and Breast Cancer Fatalism Scale scores.
Conclusion: As a result, a negative relationship was found between women's breast cancer fatalism, health beliefs and early diagnosis behaviors. It is recommended that health professionals evaluate individuals' health beliefs and breast cancer fatalism perception level and take these factors into account in their education planning in order to increase women's screening behavior.

Keywords

Breast cancer, early diagnosis, health screening behaviors, public health, women

Kadınların Meme Kanserine Yönelik Kadercilik Algılarının Sağlık İnançları ve Erken Tanı Davranışları ile İlişkisi

Abstract

Amaç: Bu çalışma kadınlarda meme kanseri kadercilik algısının sağlık inançları ve erken tanı davranışları ile ilişkisini incelemek amacıyla yapılmıştır.
Yöntem: Tanımlayıcı ve ilişkisel tasarımlı bu çalışma 400 kadınla yürütülmüştür. Araştırmanın verileri Tanıtıcı Özellikler Formu, Meme Kanseri Sağlık İnanç Modeli Ölçeği ve Meme Kanseri Kadercilik Ölçeği kullanılarak toplanmıştır.
Bulgular: Meme Kanseri Kadercilik Ölçeği puan ortalaması yüksek olan kadınların KKMM yapma ve KMM yaptırma oranlarının düşük olduğu saptanmıştır (p< .05). Kadınların Meme Kanseri SİM Ölçeği alt boyutlarından; sağlık motivasyonu, KKMM yararları, KKMM öz-etkililiği ve mamografi yararları alt boyutları ile Meme Kanseri Kadercilik Ölçeği puanları arasında negatif yönde bir ilişki olduğu saptanırken duyarlılık, ciddiyet, KKMM engelleri ve mamografi engelleri alt boyutları ile Meme Kanseri Kadercilik Ölçeği puanları arasında pozitif yönde bir ilişki saptanmıştır.
Sonuç: Sonuç olarak kadınların meme kanseri kaderciliği, sağlık inançları ve erken tanı davranışları arasında negatif yönde bir ilişki bulunmuştur. Sağlık profesyonellerinin bireylerin sağlık inançlarını ve meme kanseri kadercilik algı düzeyini değerlendirmeleri ve kadınların tarama davranışlarını artırmak için eğitim planlamalarında bu faktörleri dikkate almaları önerilir.

Keywords

Erken tanı, halk sağlığı, kadın, meme kanseri, sağlık taraması

References

• Açıkgöz, A., Çehreli, R., and Ellidokuz, H. (2015). Hastanede çalışan kadınların meme kanseri konusunda erken tanı yöntemlerine yönelik bilgi ve davranışlarının belirlenmesi, uygulanan planlı eğitimin etkinliğinin incelenmesi. Journal of Breast Health, 11(1). https://doi.org/10.1007/s10943-016-0326-410.5152/tjbh.2014.2322.
• Akhigbe, A., & Akhigbe, K. (2012). Effects of health belief and cancer fatalism on the practice of breast cancer screening among Nigerian women. Mammography-Recent Advances, 71-88. https://doi.org/10.1007/s10943-016-0326-410.5772/31176
• Aksu, B., Ersin, F. (2021). Mevsimlik tarım işçisi kadınların meme kanseri kadercilik ve engel algılarının meme kanseri erken tanı davranışlarına etkisi. Harran Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hemşirelik Anabilim Dalı. Yüksek Lisans Tezi.
• Alagöz, M. N., & Tuncer, Ö. (2021). Aile Hekimliği polikliniğine başvuran 20-69 yaş aralığındaki kadınların meme kanseri tarama yöntemlerine yönelik sağlık inançlarının belirlenmesi. The Journal of Turkish Family Physician, 12(4), 192-200. https://doi.org/10.1007/s10943-016-0326-410.15511/tjtfp.21.00492
• Altintas, H. K., Ayyildiz, T. K., Veren, F., & Topan, A. K. (2017). The effect of breast cancer fatalism on breast cancer awareness among Turkish women. Journal of Religion and Health, 56, 1537-1552. https://doi.org/10.1007/s10943-016-0326-4
• Altıntaş, H. K., & Aslan, G. K. (2020). Kadınların meme ve serviks kanserinin erken tanısına yönelik sağlık inançlarının değerlendirilmesi. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 7(3), 249-261. https://doi.org/10.31125/hunhemsire.834101
• Aytekin, M. Ş., Çetin, Ö., & Kahraman, A. (2021). Ebelik bölümü öğrencilerinin ve annelerinin kendi kendine meme muayenesi yapma durumları ve meme kanseri korkusu arasındaki ilişkinin belirlenmesi. Anatolian Journal Health Research 2(3):93-100 http://dx.doi.org/10.29228/anatoljhr.53959
• Bakır, N., & Demir, C. (2020). Hemşirelerin meme kanseri, kendi kendine meme muayenesi ve mamografiye ilişkin inançlarının belirlenmesi. Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 7(3), 266-271. https://doi.org/10.34087/cbusbed.657109.
• Başaran BB, G. C., Çağlar İS, & Özdemir AT. (2017). T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2016.
• Champion, V. L. (1993). Instrument refinement for breast cancer screening behaviors. Nursing Research, 42(3), 139-143. https://doi.org/10.1097/00006199-199305000-00003
• Champion, V. L. (1999). Revised susceptibility, benefits, and barriers scale for mammography screening. Research in Nursing & Health, 22(4), 341-348. https://doi.org/10.1002/(sici)1098-240x(199908)22:4<341::aid-nur8>3.0.co;2-p
• Demirtaş, S. G., & Aydoğdu, N. G. (2021). Yoksul Kadınların Meme Kanserine Yönelik İnançlarının Mamografi Yaptırma Davranışlarına Etkisinin İncelenmesi. Balıkesir Sağlık Bilimleri Dergisi, 10(3), 379-385. https://doi.org/10.53424/balikesirsbd.978173
• Drew, E. M., & Schoenberg, N. E. (2011). Deconstructing fatalism: ethnographic perspectives on women's decision making about cancer prevention and treatment. Medical Anthropology Quarterly, 25(2), 164-182. https://doi.org/10.1111/j.1548-1387.2010.01136.x
• Erbil, N., & Bolukbas, N. (2012). Beliefs, attitudes, and behavior of Turkish women about breast cancer and breast self-examination according to a Turkish version of the Champion Health Belief Model Scale. Asian Pacific Journal of Cancer Prevention, 13(11), 5823-5828.
• Ersin, F., & Bahar, Z. (2012). Sağlığı geliştirme modelleri’nin meme kanseri erken tanı davranışlarına etkisi: bir literatür derlemesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi, 5, 28-38.
• Ersin, F., Capik, C., Kissal, A., Aydogdu, N. G., & Beser, A. (2018). Breast cancer fatalism scale: A validity and reliability study in Turkey. International Journal of Caring Sciences, 11(2), 783.
• Ersin, F., & Dedeoğlu, G. K. (2020). Hemşirelerin meme kanseri korku ve kadercilik algılarının meme kanseri erken tanı davranışlarına etkisi. Gevher Nesıbe Journal Of Medıcal And Health Scıences, 5(9), 146-153. http://dx.doi.org/10.46648/gnj.166
• Farmer, D., Reddick, B., & Jackson, S. A. (2007). Psychosocial correlates of mammography screening in older African American women. Oncology Nursing Forum, Jan;34(1):117-23. https://doi.org/10.1188/07.ONF.117-123.
• Gördes Aydoğdu, N., & Bahar, Z. (2011). Yoksul kadınlarda sağlık inanç modeli ve sağlığı geliştirme modeli kullanımının meme ve serviks kanseri erken tanı davranışlarındaki değişime etkisi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi, 4(1), 34-40.
• Gözüm, S., & Aydin, I. (2004). Validation evidence for Turkish adaptation of champion's health belief model scales. Cancer Nursing, 27(6), 491-498.
• Gözüm, S., & Çapık, C. (2014). Sağlık davranışlarının geliştirilmesinde bir rehber: sağlık inanç modeli. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 7(3), 230-237.
• Hall, A. G., Khoury, A. J., Lopez, E. D., Lisovicz, N., Avis-Williams, A., & Mitra, A. (2008). Breast cancer fatalism: the role of women's perceptions of the health care system. Journal of Health Care for the Poor and Underserved, 19(4), 1321-1335. https://doi.org/10.1353/hpu.0.0091
• Haydaroğlu, A., Fatma, S., & Caner, A. (2019). Ege Üniversitesi Hastanesi veri tabanındaki kanser olgularının epidemiyolojik ve genel sağ kalım özellikler. Ege Tıp Dergisi, 1-9. https://doi.org/10.19161/etd.668072
• Holroyd, E., Twinn, S., & Adab, P. (2004). Socio‐cultural influences on Chinese women's attendance for cervical screening. Journal of Advanced Nursing, 46(1), 42-52. 10.1111/j.1365-2648.2003.02964.x
• Karabaş, S. (2013). Kadın öğretim elemanlarının meme kanserine bakışı ve kanser korkusunun incelenmesi. Gaziantep Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Kaya, A., & Bozkur, B. (2015). Kadercilik eğilimi ölçeğinin geliştirilmesi: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Mersin University Journal of the Faculty of Education, 11(3). https://doi.org/10.17860/efd.55137
• Kulakci, H., Ayyildiz, T. K., Yildirim, N., Ozturk, O., Topan, A. K., & Tasdemir, N. (2015). Effects of breast cancer fatalism on breast cancer awareness among nursing students in Turkey. Asian Pacific Journal of Cancer Prevention, 16(8), 3565-3572. https://doi.org/10.7314/apjcp.2015.16.8.3565.
• Meme Sağlığı Derneği. Retrieved March 19, 2022 from https://memeder.org/
• Molaei-Zardanjani, M., Savabi-Esfahani, M., & Taleghani, F. (2019). Fatalism in breast cancer and performing mammography on women with or without a family history of breast cancer. BMC Women's Health, 19(1), 1-5. https://doi.org/10.1186/s12905-019-0810-6
• Nahcivan, N. O., & Secginli, S. (2007). Health beliefs related to breast self-examination in a sample of Turkish women. Oncology Nursing Forum, Mar; 34(2), 425-32. https://doi.org/10.1188/07.ONF.425-432.
• Ozmen, V. (2008). Breast cancer in the world and Turkey. The Journal of Breast Health, 4(2), 6-12.
• Pinar Coşkun, S. (2019). Yoksul kadınlarda meme kanseri korkusu ve kadercilik algısının erken tanı davranışlarına etkisi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Powe, B. D. (2011). Do Recently Diagnosed Black Breast Cancer Patients Find Questions About Cancer Fatalism Acceptable? A Preliminary Report. Journal of Cancer Education, 26, 3-4. https://doi.org/10.1007/s13187-010-0165-z
• Ramírez, A. S., & Carmona, K. A. (2018). Beyond fatalism: Information overload as a mechanism to understand health disparities. Social Science & Medicine, 219, 11-18. https://doi.org/10.1016/j.socscimed.2018.10.006
• Smith, R. (2019). Andrews KS., Brooks D., Fedewa SA., Manassaram-Baptiste D., Saslow D., Wender RC. Cancer Screening in the United States, 184-210. https://doi.org/10.3322/caac.21446
• Tabachnick, B. G., Fidell, L. S., & Ullman, J. B. (2013). Using multivariate statistics (Vol. 6). Pearson Boston, MA.
• Talbert, P. Y. (2008). The relationship of fear and fatalism with breast cancer screening among a selected target population of African American middle-class women. Journal of Social, Behavioral, and Health Sciences, 2(1), 96-110. https://doi.org/10.5590/JSBHS.2008.02.1.07
• T.C. Sağlık Bakanlığı, Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Sağlık Teknolojisi Değerlendirme Dairesi Başkanlığı. 2005, 1170 ISBN: 978-975-590-771-0.
• T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Araştırma, Geliştirme ve Sağlık Teknolojisi Değerlendirme Dairesi Başkanlığı (2020). Meme Kanseri Korunma, Tarama, Tanı, Tedavi ve İzlem Klinik Rehberi. Retrieved May 1, 2023 from https://www.vahitozmen.com/t/wp-content/uploads/2020/07/meme-kanseri-rehberi-2020.pdf
• WHO. Breast cancer statistics. Retrieved February 2, 2022 from. https://www.who.int/
• WHO. (2014). Reproductive Health, World Health Organization, World Health Organization. Chronic Diseases and Health Promotion. Comprehensive cervical cancer control: essential practice guide. Retrieved March 18, 2024 from. https://www.who.int/publications/i/item/9789241548953