THE IMPACT OF HEALTH INDICATORS ON ECONOMIC GROWTH IN TURKEY: SPATIAL ECONOMETRIC ANALYSIS

Year 2025, Volume: 16 Issue: 1, 440 - 464, 30.06.2025

Kübra Elmalı

Abstract

The presence of a strong and sustainable economic structure in a country is indicative of a well-functioning and healthy societal order. Improving the health status of the population constitutes one of the primary objectives of healthcare systems. In this context, identifying the impact of fundamental health indicators on the system is essential for improving these indicators in line with societal needs. The aim of this study is to examine the effect of selected health indicators on economic growth in Turkey through spatial analysis, covering the period from 2009 to 2022 for all 81 provinces. In the proposed model, per capita Gross Domestic Product (GDP) is employed as the dependent variable, while the number of physicians, number of hospital beds, infant mortality rate, and population are included as independent variables. Three different spatial econometric models are utilized in the analysis: The Spatial Autoregressive Model (SAR), the Spatial Durbin Model (SDM), and the Spatial Error Model (SEM). The findings reveal that the number of physicians and hospital beds have a statistically significant and positive impact on economic growth. Conversely, the number of hospital beds in neighboring provinces is found to have a statistically significant negative effect on a province's economic output.

Keywords

Spatial Econometric Analysis , Health and Economic Development , ıncome

TÜRKİYE’DE SAĞLIK GÖSTERGELERİNİN EKONOMİK BÜYÜME ÜZERİNE ETKİSİ: MEKÂNSAL EKONOMETRİK ANALİZ

Abstract

Bir ülkenin güçlü ve sürdürülebilir bir ekonomik yapıya sahip olması, sağlıklı bir toplum düzeninin varlığına işaret etmektedir. Toplumun sağlık statüsünü iyileştirmek ise sağlık sistemlerinin temel amaçları arasında yer almaktadır. Bu bağlamda, sağlık sistemine ilişkin temel göstergelerin ihtiyaçlar doğrultusunda geliştirilmesi için bu göstergelerin sistem üzerindeki etkilerinin belirlenmesi gerekmektedir. Çalışmanın amacı, Türkiye’de ekonomik büyüme üzerinde seçilmiş sağlık göstergelerinin etkisini, 81 il için 2009-2022 dönemini kapsayacak şekilde mekânsal analiz yöntemiyle incelemektir. Modelde bağımlı değişken olarak kişi başına düşen Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYİH) kullanılırken, bağımsız değişkenler olarak hekim sayısı, hastane yatak sayısı, bebek ölüm oranı ve nüfus ele alınmıştır. Analiz kapsamında üç farklı mekânsal ekonometrik model kullanılmıştır: Mekânsal Gecikmeli Model (SAR), Mekânsal Durbin Modeli (SDM) ve Mekânsal Hata Modeli (SEM). Elde edilen bulgular, hekim sayısı ve hastane yatak sayısının ekonomik büyüme üzerinde anlamlı ve pozitif bir etkiye sahip olduğunu ortaya koymaktadır. Öte yandan, komşu illerdeki hastane yatak sayısının ilgili ilin ekonomik çıktısı üzerinde ters yönlü ve anlamlı bir etkisi bulunduğu belirlenmiştir.

Keywords

Mekansal Ekonometri , Gelir , Sağlık ve Ekonomik Gelişim

Ethical Statement

Bu çalışmanın, özgün bir çalışma olduğunu; çalışmanın hazırlık, veri toplama, analiz ve bilgilerin sunumu olmak üzere tüm aşamalarından bilimsel etik ilke ve kurallarına uygun davrandığımı; bu çalışma kapsamında elde edilmeyen tüm veri ve bilgiler için kaynak gösterdiğimi ve bu kaynaklara kaynakçada yer verdiğimi; kullanılan verilerde herhangi bir değişiklik yapmadığımı, etik görev ve sorumluluklara riayet ettiğimi beyan ederim.

Supporting Institution

Herhangi bir kurum tarafından desteklenmemektedir.

Thanks

Herhangi bir teşekkür metnim bulunmamaktadır.

References

• Akram, N., Padda, I. H. & Khan, M. (2008). The long-term impact of health on economic growth in Pakistan, The Pakistan Development Review, 47(4), 487-500.
• Albayrak, A. S. (2005). Çoklu doğrusal bağlantı halinde en küçük kareler tekniğinin alternatifi yanlı tahmin teknikleri ve bir uygulama. Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), 105-126.
• Anselin, L. (2003). Spatial externalities, spatial multipliers and spatial econometrics. International Regional Science Review, 26, 153–166.
• Anselin, L., Bera, A. K. (1998). Spatial dependence in linear regression models with an introduction to spatial econometrics. Handbook of Applied Economic Statistics, New York, 237-289.
• Arslan, İ., Eren, M. V., & Kaynak, S. (2016). Sağlık ile Kalkınma Arasındaki İlişkinin Asimetrik Nedensellik Analizi. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 31(2), 287-310.
• Ay, A., Kızılkaya, O. & Koçak, E. (2013). Sağlık göstergeleri ile ekonomik büyüme arasındaki ilişki: Türkiye örneği, Niğde Üniversitesi İİBF Dergisi, 6(1), 163- 172.
• Bera, A. (2016). A Brief history of statistics and econometrics notes. Department of Econometrics University of Illinois at Urbana-Champaign, 16-53.
• Bloom, D. E., Canning, D. & Sevilla, J. (2004). The effect of health on economic growth: a production function approach, World Development, 32(1): 1–13.
• Binay, M. (2020). OECD Ülkelerinde Sağlık Harcamaları Ekonomik Büyüme İlı̇şkı̇sı̇. Sosyal Güvence Dergisi, (17), 195-208.
• Çalışkan, Ş., Karabacak, M. & Meçik, O. (2013). Türkiye’de sağlık-ekonomik büyüme ilişkisi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 37: 123-130.
• Ekici, D., (2020). Sağlık Finansman Yöntemleri. http://www.dilekekici.com/bilgi/ sağlık-finansman-yöntemleri/, (Erişim Tarihi: 01.05.2024).
• Elhorst, J. P. (2014). Linear spatial dependence models for cross-section data. spatial econometrics from cross-sectional data to spatial panels, Heidelberg: Springer.
• El-Jardali, F., Jamal, D., Abdallah, A. & Kassak, K. (2007). Human resources for health planning and management in the Eastern Mediterranean region: Facts, gaps and forward thinking for research and policy. Human Resources for Health, 5(9).
• Eryer, A.& Konuk, T. (2021). The effect of health indicators on economic growth: evidence from E7 countries. equinox, journal of economics, Business & Political Studies, 8 (2), 243-255.
• Dreger, C. & Reimers, H. E. (2005). Health care expenditures in OECD countries: a panel unit root and cointegration analysis. IZA Discussion Paper, 1469: 1-20.
• Haini, H. (2020). Spatial spillover effects of public health and education expenditures on economic growth: evidence from China’s provinces. Post-Communist Economies, 32(8), 1111–1128.
• Huggins, R., & Thompson, P. (2017). Networks and regional economic growth: A spatial analysis of knowledge ties. Environment and Planning A: Economy and Space, 49(6), 1247-1265.
• Kostov, P. (2010). Model boosting for spatial weighting matrix selection in spatial lag models. Environment and Planning B: Planning and Design, 37, 533–549.
• LeSage, J. P. (2008). An introduction to spatial econometrics. Revue D'économie Industrielle, 123, Varia.
• Lesage, J.P. & Pace, R.K. (2010). Spatial Econometric Models. in: Fisher, M.M. (Ed.), Handbook of Applied Spatial Analysis. Springer, pp. 355–374.
• Manavgat, G., & Çelik, N. (2017). Sağlık Düzeyinin Belirleyicilerine Yönelik Mekânsal Bir Analiz: Türkiye İBBS-3 Örneği. Sosyoekonomi, 25(34), 53-67.
• Mazgit, İ. (2002). Bilgi toplumu ve sağlığın artan önemi. I. Ulusal Bilgi, Ekonomi ve Yönetim Kongresi (ss. 405-415). Kocaeli Üniversitesi.
• OECD. (2022). OECD Health Workforce. Erişim Tarihi: 06.05.2024, https://www.oecd.org/els/healthsystems/workforce.htm.
• Ord, J. K. (1975). Estimation methods for models of spatial interaction. Journal of the American Statistical Association, 70, 120-126.
• Öztürk, S. & Küsmez, T. (2019). Sağlık Harcamalarının Belirleyicileri: BRICS-T Ülkelerinin Analizi. Çukurova Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23(1), 31-47.
• Rosenberg, D. E., Ding, D., Sallis, J. F., Kerr, J., Norman, G. J., Durant, N. H., & Saelens, B. E. (2017). Spatial analysis of health expenditures, physical inactivity, obesity, and recreational opportunities in West Virginia. Preventive Medicine, 103, 34-41. https://doi.org/10.1016/j.ypmed.2017.06.018.
• Sağlık Bakanlığı.(2023). Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2009-2022.
• SASAM Yayınları. (2017). Türkiye sağlık harcamaları analizi (Yıl 3, Sayı 10). https://www.sagliksen.org.tr/cdn/uploads/gallery/pdf/d1408bf91f38e188db0208f9bacad038.pdf.
• Sayılı, U., Sayman, Ö. A., Vehim, S., Köksal, S. S. & Erginöz, E. (2017), Türkiye ve OECD ülkelerinin sağlık göstergeleri ve sağlık harcamalarının karşılaştırılması, Online Türk Sağlık Bilimleri Dergisi, 2 (3), 1-12.
• Taban, S. (2006). Türkiye’de sağlık ve ekonomik büyüme arasındaki nedensellik ilişkisi. Sosyo Ekonomi, 2, 31-46.
• Yıldız, B. & Yıldız, G. (2018). Sağlık harcamalarının ekonomik büyüme üzerindeki etkisi: Avrupa ve merkez Asya ülkeleri örneği, Maliye Dergisi, 174, 203–218.
• TÜİK. (2024). Türkiye İstatistik Kurumu Sağlık İstatistikleri. Erişim Tarihi: 01.03.2024, http://www.tuik.gov.tr.
• TÜİK. (2020, 19 Kasım). Sağlık harcamaları istatistikleri, 2019 (Haber Bülteni No. 33659) Erişim Tarihi: 15.03.2024. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Saglik-Harcamalari-Istatistikleri-2019.