RELATIONSHIP BETWEEN ATTITUDE TOWARDS ADVERTISING AND PURCHASE INTENTION: A META ANALYSIS STUDY

Year 2025, Volume: 16 Issue: 1, 228 - 250, 30.06.2025

İbrahim Kiçir

https://doi.org/10.54688/ayd.1539894

Abstract

The relationship between attitude towards advertising and purchase intention is a frequently studied topic in the literature, but it is seen that a statistical summary of this relationship has not been presented. This study aims to reveal the relationship between attitude towards advertising and purchase intention using meta-analysis method. The studies included in the meta-analysis were limited to the national literature published in Turkey. In this context, according to the inclusion criteria for the meta-analysis study, analyses were applied on 21 studies. In the study CMA 4.0 software was used for the analyses The analyses conducted to determine the presence of publication bias in the study concluded that there was no publication bias. As a result of the heterogeneity test, it was determined that the data were heterogeneous and therefore the random effects model was used to calculate the effect size. According to the study findings, the relationship between attitude towards the advertisement and purchase intention is significant (z=6.353; p<0.05) and the average effect size is 0.445. These findings show that there is a moderate and positive relationship between attitude towards the advertisement and purchase intention. The findings are considered important as they provide a theoretical foundation for future research and offer strategic insights for advertising and marketing professionals from a practical perspective.

Keywords

Attitude towards advertising , Purchase intention , Advertising

REKLAMA YÖNELİK TUTUM VE SATIN ALMA NİYETİ İLİŞKİSİ: BİR META ANALİZ ÇALIŞMASI

Abstract

Reklama yönelik tutum ile satın alma niyeti arasındaki ilişki literatür içerisinde sıklıkla incelenen bir konuyu oluşturmakta fakat bu ilişkinin istatistiksel bir özetinin ortaya koyulmadığı görülmektedir. Bu çalışmada reklama yönelik tutum ve satın alma niyeti arasındaki ilişkinin meta analiz yöntemiyle belirlenmesi amaçlanmıştır. Meta analize dahil edilen çalışmalar Türkiye’de ortaya konulan ulusal alan yazın ile sınırlandırılmıştır. Bu kapsamda meta analiz çalışmasına dahil etme kriterlerine göre reklama yönelik tutum ile satın alma niyetine ilişkin Pearson Korelasyon katsayısı (r) değerini veya bu değere dönüştürülebilen değerler içeren 21 çalışma dahil edilmiştir. Araştırmada yayın yanlılığına, heterojenliğe ve ortalama etki büyüklüğüne yönelik analizler gerçekleştirilmiş ve analizlerin yapılmasında CMA 4.0 yazılımından faydalanılmıştır. Çalışmada yayın yanlılığının olup olmadığını tespit etmek için gerçekleştirilen analizler sonucunda yayın yanlılığının olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Yapılan heterojenlik testi sonucunda verilerin heterojen bir dağılım sergilediği tespit edilmiş ve ortalama etki büyüklüğünün hesaplanmasında rastgele etkiler modeli kullanılmıştır. Çalışma bulgularına göre reklama yönelik tutum ile satın alma niyeti arasındaki ilişki anlamlıdır (z=6,353; p<0,05) ve ortalama etki büyüklüğü 0,445’tir. Bu bulgular reklama yönelik tutum ile satın alma niyeti arasında orta düzeyde ve pozitif yönde bir ilişkinin olduğunu göstermektedir. Elde edilen bulgular, gelecekte yapılacak çalışmalara teorik bir temel sağlaması ve pratik açıdan reklamcılık ve pazarlama profesyonellerine stratejik ipuçları sunması açısından önemli görülmektedir.

Keywords

Reklama Yönelik Tutum , Satın Alma Niyeti , Reklamcılık

References

• Adis, A. A. & Jun, K. H. (2013). Antecedents of brand recall and brand attitude towards purchase ıntention in advergames. European Journal of Business and Management, 5(18), 58-67.
• Akdoğan, L. (2021). Yeşil Reklamlara Yönelik Tutumun Yeşil Ürün Satın Alma Niyetine Etkisinde Çevresel Sorumluluğun Aracılık Rolü: Y Kuşağı Üzerine Bir Araştırma. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Hasan Kalyoncu Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Gaziantep.
• Aksoy, H., Gür, A. & Celep, E. (2021). Sosyal medya reklamları etkili midir? Algının ve tutumun satın alma niyetine etkisinde ünlü desteğinin aracı rolü: y kuşağı üzerinde bir araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 13(3), 2340-2355.
• Atav, E. (2021). Tüketicilerin Ürün Yerleştirmeye Yönelik Tutumlarının Satın Alma Davranışına Etkisi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Bartın Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Bartın.
• Aydoğan, S. & Dinar, N. (2019). Yeşil ürün satın almada yeşil reklam ve çevre bilincinin etkisi. The Journal of Academic Social Science, 90(90), 229-252.
• Başaran, Ü. & Yıldız, M. (2022). Reklam ilgilenimi, reklama yönelik tutum ve satın alma niyeti arasındaki etkilerin analizi: Marka tutumunun aracılık rolü. Türkiye İletişim Araştırmaları Dergisi, (40), 173-195.
• Begg, C. B. & Mazumdar, M. (1994). Operating characteristics of a rank correlation test for publication bias. Biometrics, 50(4), 1088-1101.
• Borenstein, M., Hedges, L. V., Higgins, J. P. T. & Rothstein, H. R. (2009). Introduction to meta-analysis. John Wiley ve Sosns.
• Burton, S., Lichtenstein, D. R., Netemeyer, R. G. & Folse, J. A. G. (1998). A Scale for measuring attitude toward private label products and an examination of its psychological and behavioral correlates. Journal of the Academy of Marketing Science, 26(4), 293-306.
• Card, N. A. (2011). Applied meta-analysis for social science research: Methodology in the social sciences. Guilford.
• Cohen, J. (1988). Statistical power analysis for the behavioral sciences. Lawrence Erlbaum.
• Cohen, L., Manion, L. & Morrison, K. (2007). Research method in education. Taylor & Francis e-Library.
• Çiftçi, H. & Yolcu, P. (2023). Sosyal medya reklamlarına karşı tüketici tutumlarının satın alma niyeti üzerindeki etkisi: üniversite öğrencileri üzerine bir inceleme. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(2), 487-503.
• Darmawan, D., Mardikaningsih, R. & Hariani, M. (2019). The effects of endorser credibility, attitude toward to ads, and brand attitude on purchase intention. Relasi: Jurnal Ekonomi, 15(2), 263-276.
• Dempfle, A. (2006). Evaluation of methods for meta-analysis of genetic linkage studies for complex diseases and application to genome scans for asthma and adult height.(Yayımlanmamış Doktora Tezi). Philipps-University Marburg, Marburg.
• Deniz, A. A. & Tosun, N. Z. B. Mutluluk Temalı Reklamların Tüketicinin Satın Alma Niyeti Üzerindeki Rolü. Yönetim Bilimleri Dergisi, 20(43), 49-71.
• Dickersin, K., Min, Y. I. & Meinert, C. L. (1992). Factors influencing publication of research results: Follow-Up of application submitted to two institutional review boards. Jama, 267(3), 374-378.
• Doğan, S. & Erdoğan, B. Z. (2020). Özdeşleşmenin reklama karşı tutum ve satın alma niyeti üzerindeki etkisinde ünlü-ürün uyumunun ılımlaştırıcı rolü. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 15(2), 603-624.
• Ducoffe, R. H. (1996). Advertising value and advertising on the web. Journal of Advertising Research, 36(5), 21-35.
• Duval, S. & Tweedie, R. (2000). Trim and fill: A simple funnel-plot-based method of testing and adjusting for publication bias in meta-analysis. Biometrics, 56(2), 455-463.
• Egger, M., Smith, G. D., Schneider, M. & Minder, C. (1997). Bias in meta-analysis detected by a simple, graphical test. Bmj, 315(7109), 629-634.
• Ellis, P. (2010). The essentials of effect sizes. Cambridge University Press.
• Erdoğan, H. & Özcan, B. M. (2020). Influencer pazarlaması kullanımının tüketicilerin satın alma niyetine etkisi: Instagram influencerları üzerine bir araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 12(4), 3813-3827.
• Field, A. P. & Gillett, R. (2010). How to do a meta-analysis. British Journal of Mathematical & Statistical Psychology, 63(3), 665-694.
• Fishbein, M. & Ajzen, I. (1977). Belief, attitude, intention, and behavior: An introduction to theory and research. Addison-Wesley.
• Fitzmaurice, J. (2005). Incorporating consumers’ motivations into the theory of reasonedaction. Psychology and Marketing. 22(11), 911–929.
• Fragkos, K. C., Tsagris, M. & Frangos, C. C. (2014). Publication bias in meta-analysis: confidence intervals for Rosenthal’s fail-safe number. International Scholarly Research Notices Working Paper (No:2014:825383).
• Freedman, J. L., Sears, D.O. & Carlsmith, J. M. (1998). Sosyal psikoloji. (Çev. A. Dönmez). İmge Kitabevi.
• Ganesan, P., Sridhar, M. & Priyadharsani, S. (2016). Advertisement attitude, brand attitude and purchase intention-reciprocal and mediation effect study. International Journal of Business Excellence, 9(4), 488-510.
• Gardner, M. P. (1985). Does attitude toward the ad affect brand attitude under a brand evaluation set?. Journal of Marketing Research, 22(2), 192-198.
• Genç, R. & Turna, G. B. (2023). The mediating effect of attitude towards online advertising in the influence of social media addiction on online purchase intention. Business & Management Studies: An International Journal, 11(2), 511-531.
• Glass, G. V. (1976). Primary, secondary, and meta-analysis of research. Educational researcher, 5(10), 3-8.
• Goldsmith, R.E., Lafferty, B. A. & Newell, S.J. (2000). The impact of corporate credibility and celebrity credibility on consumer reaction to advertisements and brands. Journal of Advertising, 29(3), 43-54.
• Hedges, L. V. (1982). Statistical methodology in meta-analysis. ERIC/TM Report (No: 83).
• Higgins, J. P., Thompson, S. G., Deeks, J. J. & Altman, D. G. (2003). Measuring inconsistency in meta- analyses. Bmj, 327(7414), 557-560.
• Ho Nguyen, H., Nguyen-Viet, B., Hoang Nguyen, Y. T. & Hoang Le, T. (2022). Understanding online purchase intention: the mediating role of attitude towards advertising. Cogent Business & Management, 9(1), 1-23.
• Holbrook, M. B. & Batra, R. (1987). Assessing the role of emotions as mediators of consumer responses to advertising. Journal of Consumer Research, 14(3), 404- 420.
• Hunter, J. E. & Schmidt, F. L. (2004), Methods of meta-analysis: Correcting error and bias in research findings. SAGE Publications.
• İnceoğlu, M. (2010). Tutum algı iletişim. Beykent Üniversitesi Yayınevi.
• Jovanovic, P., Vlastelica, T. & Kostic, S. C. (2016). Impact of advertising appeals on purchase intention. Management: Journal Of Sustainable Business and Management Solutions in Emerging Economies, 21(81), 35-45.
• Kağıtçıbaşı, Ç. (2014). Dünden bugüne insan ve insanlar: sosyal psikolojiye giriş. Evrim Yayınevi.
• Kapukaya, N. (2021). Reklama Yönelik Tutum ve Marka Hatırlanırlığının Satın Alma Niyetine Etkisinin İkna Bilgi Modeli ile İncelenmesi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Karadağ, M., & Ünal, A. (2022). Etik olmayan çevrimiçi reklamlara yönelik tüketici tutumlarının satın alma niyetine etkisi. Journal of Business Innovation and Governance, 5(1), 1-21.
• Karataş, M., & Eti, H. S. (2022). Dijital pazarlama çağında Instagram fenomenlerinin tüketici satın alma davranışlarına etkisi. AJIT-e: Academic Journal of Information Technology, 13(50), 184-219.
• Kaushal, S. K. & Kumar, R. (2016). Influence of attitude towards advertisement on purchase intention: exploring the mediating role of attitude towards brand using SEM approach. IUP Journal of Marketing Management, 15(4). 44-59.
• Kim, S., Haley, E. & Koo, G. Y. (2009). Comparison of the paths from consumer involvement types to ad responses between corporate advertising and product advertising. Journal of Advertising, 38(3), 67-80.
• Kim, Y.J. & Han J. Y. (2014). Why smartphone advertising attracts customers: A model of web advertising, flow and personalization. Computers in Human Behavior, 33(2014), 256-269.
• Ko, H., Cho, C. H. & Roberts, M.S. (2005). Internet uses and gratıfıcatıons: A structural equation model of interactive advertising. Journal of Advertising, 34(2), 57-70.
• Koçer, L. L. & Özmerdivanlı, H. (2019). Kişiselleştirilmiş reklamlara yönelik tutumları etkileyen faktörlerle satın alma davranışı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Akdeniz İİBF Dergisi, 19(2), 427-454.
• Kotler, P. & Armstrong, G. (2011). Principles of marketing. Pearson Prentice Hall.
• Kozak, M. A. & Doğan, M. (2014). Dinleme davranışının müşterinin satın alma niyeti ve satın alma davranışına etkisi: Seyahat acentası satış temsilcileri kapsamında bir araştırma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15(2), 57-84.
• Laczniak, R.N. & Carlson, L. (1989). Examining the influence of attitude toward the ad on brand attitude. Journal of Business Research, 19(3), 303-311.
• Lipsey, M. W. & Wilson, D. B. (2001). Practical meta-analysis. SAGE Publications.
• Mackenzie, S. B. & Lutz, R. J. (1989). An empirical examination of the structural antecedents of attitude toward the ad in an advertising pretesting context. Journal of Marketing, 53(2), 48-65.
• Mackenzie, S. B., Lutz, R. J. & Belch, G. E. (1986). The role of attitude toward the ad as a mediator of advertising effectiveness: A test of competing explanations. Journal of Marketing, 23(2), 130-143.
• Makowski, D., Piraux, F. & Brun, F. (2019). From experimental network to meta analysis: Methods and applications with R for agronomic and environmental sciences. Springer.
• Mehta, A. (2000). Advertising attitudes and advertising effectiveness. Journal of Advertising Research, 40(3), 67–72.
• Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. Sage Publications.
• Mitchell, A. & Olson, J. (1981). Are Product Beliefs the Only Mediator of Advertising Effect on Brand Attitude?. Journal of Marketing Research, 32(18), 526-531.
• Mittal, B. (1990). The relative roles of brand beliefs and attitude toward the ad as mediators of brand attitude: A second look. Journal of Marketing Research, 27(2), 209-219.
• Mizerski, R. (1995). The relationship between cartoon trade character recognition and attitude toward product category in young children. Journal of Marketing, 59(4), 58-70.
• Mullen, B., Muellerleile, P. & Bryant, B. (2001). Cumulative meta-analysis: A consideration of indicators of sufficiency and stability. Personality and Social Psychology Bulletin, 27(11), 1450-1462.
• Mutlu, H., Çeviker, A. & Çirkin, Z. (2011). Tüketici etnosentrizmi ve yabancı ürün satın alma niyeti: Türkiye ve Suriye üzerine karşılaştırmalı analiz. Sosyoekonomi, 14(14), 51-74.
• Odabaşı, Y. & Barış, G. (2010). Tüketici Davranışı. MediaCat.
• Oh, J. S. & Jeong, D, Y. (2015). The effects of consumers’ beliefs about TV home shopping advertising on attitude and purchase intention. Indian Journal of Science and Technology, 8(14), 1-7.
• Orwin, R. G. (1983). A fail-safe N for effect size in meta-analysis. Journal of Educational Statistics, 8(2), 157-159.
• Özata, F. Z., Erol, F. & Tanyolu, S. (2023). Femvertising uygulamalarının tüketici tutum ve davranış niyetlerine etkisi: Kendini feminist tanımlamanın düzenleyici rolü. Türkiye İletişim Araştırmaları Dergisi, (44), 46-72.
• Phelps, J. & Thorson, E. (1991). Brand familiarity and product involvement effects on the attitude toward an ad-brand attitude relationship. Advances in Consumer Research, 18(1), 202-209.
• Polat, S. T., Ayar, B. & Erdil T.S. (2020). İzleyici algısı bileşenlerinin reklama yönelik tutum ve satın alma niyeti üzerindeki etkisi. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, (27), 105-122.
• Pourghaz, E. (2019). Sms Reklamlara İlişkin Faktörlerin Tüketicilerin Tutumları ve Satınalma Niyetleri Üzerindeki Etkilerinin Belirlenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Rezvani, S., Dehkordi, G. J., Rahman, M. S., Fouladivanda, F., Habibi, M. & Eghtebasi, S. (2012). A conceptual study on the country of origin effect on consumer purchase intention. Asian Social Science, 8(12), 205-215.
• Rosenthal, R. (1979). The file drawer problem and tolerance for null results. Psychology Bulletin, 86(3), 638-641.
• Russel, J. T., Lane, W. & Kleppner, O. (1990). Kleppner's advertising procedure. Prentice Hall.
• Sallam, M. A. & Algammash, F. A. (2016). The effect of attitude toward advertisement on attitude toward brand and purchase intention. International Journal of Economics, Commerce and Management, 4(2), 509-520.
• Semiz, B. B. (2020). Sosyal medya fenomenleri tarafından yapılan reklamlara yönelik tüketici şüpheciliğinin tutumlar ve satın alma niyeti ile ilişkisinin incelenmesi. Pazarlama Teorisi ve Uygulamaları Dergisi, 6(2), 115-136.
• Şen, S. &Yıldırım, İ. (2020). CMA ile meta-analiz uygulamaları. Anı Yayıncılık
• Tariq, M. I., Nawaz, M. R., Nawaz, M. M., & Butt, H. A. (2013). Customer perceptions about branding and purchase intention: a study of FMCG in an emerging market. Journal of Basic and Applied Scientific Research, 3(2), 340-347.
• Tosun, N. B., Uraltaş, N. T., Nas, A., Özkaya, B., Güdüm, S., Ertürk, B., . . . Kiçir, İ. (2018). Reklam yönetimi. Beta Yayınları.
• Ustaahmetoğlu, E. & Toklu, İ. T. (2022). Sağlık bilinci, reklama yönelik kuşku ve iknanın tutuma etkisi: çift yanlı gıda reklam mesajı üzerine araştırma. Uluslararası Anadolu Sosyal Bilimler Dergisi, 6(4), 1203-1216.
• Wahid, N. A. & Ahmed, M. (2011). The effect of attitude toward advertisement on yemeni female consumers' attitude toward brand and purchase intention. Global Business & Management Research, 3(1), 21-29.
• Wang, C., Zhang, P., Choi, R., & D'Eredita, M. (2002). Understanding consumers attitude toward advertising. AMCIS 2002 proceedings, 158, 1143-1148.
• Wardhani, P.K. & Alif, M.G. (2019). The effect of advertising exposure on attitude toward the advertising and the brand and purchase intention in Instagram. 3rd Asia-Pacific Research in Social Sciences and Humanities Universitas Indonesia Conference. (pp. 196-204). Atlantis Press.
• Wu, P. C., Yeh, G. Y. Y. & Hsiao, C. R. (2011). The effect of store image and service quality on brand image and purchase intention for private label brands. Australasian Marketing Journal, 19(1), 30-39.
• Yamakoğlu, G. (2022). Deneyimsel Pazarlamada Sosyal Medya Reklamlarının Tüketici Tutum ve Satın Alma Niyetleri Üzerinde Etkisinin İncelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Yıldız, M. (2021). Reklam İlgilenimi, Reklama Yönelik Tutum ve Satın Alma Niyeti Arasındaki İlişkilerin Analizi: Markaya Yönelik Tutumun Aracılık Etkisi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Bülent Ecevit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Zonguldak.
• Yükselen, C. (2016). Pazarlama ilkeler-yönetim-örnek olaylar. Detay Yayıncılık.