İki dilli Türk çocuklarının Türkçe öğrenme sorunları: Almanya Örneği

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: 1, 117 - 149, 01.03.2022

Kübra Şengül , Göknur Çetin

Öz

Bireyin ana dilinin konuşulduğu ülke dışına çeşitli nedenlerle göç etmesi, ana dili öğretimi sorunlarını da beraberinde getirmektedir. Bu nedenle çalışmada Almanya’daki iki dilli Türk çocuklarının ana dili sorunlarına ilişkin veli görüşleri incelenmiştir. Araştırmanın çalışma grubu, Almanya’da yaşayan ve çocukları Alman okullarında öğrenim gören 17 veliden oluşmaktadır. Araştırmacılar tarafından geliştirilen yapılandırılmış görüşme formu ile elektronik ortamda toplanan araştırma verileri, içerik analizi tekniği ile analiz edilmiştir. Verilerin analizinde Maxqda programı kullanılmış, kodlar ve alt kodlar belirlenerek yüzde ve frekans değerleri tablolar hâlinde sunulmuştur. Katılımcıların görüşlerinden doğrudan alıntılar yapılarak araştırma bulguları desteklenmiş, araştırmacılar tarafından yorumlanmıştır. Elde edilen sonuçlar, çocukların neredeyse tamamının ilk olarak Türkçe konuşmaya başladığını; katılımcılar ile çocuklarının birbirleriyle daha çok Türkçe iletişime geçtiğini göstermektedir. Çocuklar, günlük hayatta Türkçeyi orta sıklıkta kullanmaktadır. Çocukların COVID-19 sürecinde Türkçe dersine katılımları ise olumsuz yönde etkilenmiştir. Türkçe ders saatlerinin yetersiz olduğu, çocukların Almanya'da ve Türkiye'de en fazla yaşadığı sosyalleşme sorununun ise “dışlanma” olduğu, kültürel benlik oluştururken yaşadıkları en büyük sorunun ise “iki kültür arasına kalma” olduğu tespit edilmiştir. Katılımcılar çocukların yaşadıkları ana dili sorunlarına ilişkin çözüm önerisi olarak Türkçe kitap okuma, Türkçe televizyon, dizi ve film izleme, Türkçe sosyal faaliyetlerin yapılması, ailenin ana dili eğitiminde sorumluluk alması önerilerinde bulunmuşlardır.

Anahtar Kelimeler

iki dillilik, iki dilli Türk çocukları, ana dili öğrenme sorunları.

Destekleyen Kurum

Yok

Proje Numarası

Yok

Teşekkür

Teşekkürler

Kaynakça

• Adıgüzel, Y. (2016). Göç sosyolojisi. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Akıncı, M. A. (2015). Fransa’da yaşayan tek dilli ve iki dilli çocuklar ve gençlerin okuryazarlık etkinlikleri. Turkophone, 2 (2).
• Arslan, M. ve Doğan, N. (2018). Almanya’da yaşayan Türk çocuklarının ana-dillerin öğrenme gereksinimlerinin belirlenmesi. Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of SocialScience, (24), 1-11.
• Baker, C. (1988). Key issues in bilingualism and bilingual education. UK: Multilingual Matters.
• Başkurt, İ. (2009). Almanya'da yaşayan Türk göçmenlerin kimlik problemi. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(2), 81-94.
• Bekir, H. ve Aydın, R. (2018). Almanya’da yaşayan Türk ebeveynlerin ana dilin okul başarısına etkisine ilişkin görüşleri. Zeitschrift für die Welt der Türken/Journal of World of Turks, 10 (1), 95-107.
• Belet, Ş. D. (2009). İki dilli Türk öğrencilerin ana dili Türkçeyi öğrenme durumlarına ilişkin öğrenci, veli ve öğretmen görüşleri (Fjell İlköğretim Okulu örneği, Norveç). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (21), 71- 85.
• Belet-Boyacı, Ş. D. ve Genç- Ersoy, B. (2015). Yurt dışında yaşayan Türk çocuklarına sözcük öğretimi sürecine ilişkin öğretmen görüşlerinin değerlendirilmesi. Electronic Turkish Studies, 10 (15), 159-180.
• Demirdöven, G. H. ve Okur, A. (2017). İki dilli Türkçe öğretmeni adaylarının iki dillilik olgusuna yönelik görüşleri (Duisburg/Essen Üniversitesi örneği). Ana Dili Eğitim Dergisi, 5(4), 774-805.
• Ekiz, D. (2013). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Ergüt, S. E. (2021). Türkçe ve Türk Kültürü dersi alan yurt dışındaki iki dilli Türk çocuklarının miras dil konuşma kaygılarının incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek lisans tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Extra, G. ve Yağmur, K. (2013). Dil zengini Avrupa. Çok dilliliği ve çoğul dilliliği destekleyen Avrupalı uygulayıcılar. Cambridge: Cambridge University Press.
• Güler-Arı, T. (2015). İki dilli Türk çocuklarının ve velilerin ana dili Türkçeyi öğrenme tutumları (Aisne Bölgesi-Fransa örneği) (Yayımlanmamış Yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Hamers, J. ve Blanc, M. (2000). Bilinguality and bilingualism. Cambridge: Cambridge University Press.
• Karaağaç, G. (2011). Bireysel iki dillilik ve toplumsal iki dillilik. Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi, (717), 222-228.
• Korkmaz, M. A. (2012). Almanya Türklerinde başarı ve başarısızlığı kavramsallaştırmaya bağlı kişisel anlatımların aileye ve çevreye yansımasında geleneksel yapılar ile dünya görüşünün işlevsel analizi (Yayınlanmamış Doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Li, W. (2008). Research perspectives on bilingualism and multilingualism. İçinde W.Li ve M. Moyer (Editörler), The Blackwell handbook of research methods on bilingualism and multilingualism (3–17). Oxford, UK: Blackwell.
• Metin, M. (2015). Kuramdan uygulamaya eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi. Myers-Scotton, C. (2009). Multiple voices: an ıntroduction to bilingualism. MA: Blackwell Publishing.
• Ortega, L. (2009). Understanding second language acquisition. London: Hodder Education.
• Pamuk, İ. (2019). Almanya’da kimlik, aidiyet ve Türkiye kökenli öğrenciler. İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi.
• Perşembe, E. (2010). F. Almanya’nın Baden-Württemberg eyaletinde eğitim sistemi ve Türk göçmen çocuklarının eğitim sorunları. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 29(29), 55-80.
• Sağlam, M. (2009). AB sürecinde Türk eğitim sistemi ve ilköğretimdeki değişmeler. A. Hakan (Ed.), Öğretmenlik mesleki bilgisi alanındaki gelişmeler (ss.41-60), Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları.
• Süverdem, F. B. ve Ertek, B. (2020) İki dillilik ve iki kültürlülük: göç, kimlik ve aidiyet. The Journal of International Lingual Social and Educational Sciences, 6(2),183-207.
• Şengül, K. ve Köseoğlu, T. (2021). Fransa’da yaşayan iki dilli Türk çocuklarının ana dili öğrenme ve kullanma durumlarına ilişkin veli görüşleri. BUGU Dil ve Eğitim Dergisi, 2(3), 310-342.
• Şengül, K. ve Toygar, Y. S. (2021). Veli görüşlerine göre Hollanda’da yaşayan iki dilli Türk çocuklarının Türkçe öğrenme durumları: güçlükler ve gelecek beklentisi. Eğitim Bilim ve Araştırma Dergisi, 2(2), 202-220.
• Şengül, K. ve Yokuş, Y. (2021). İsveç’te yaşayan iki dilli Türk çocuklarının Türkçe öğrenme ve kullanma durumlarına ilişkin veli görüşleri. Asya Studies, 5(17), 15 32.
• Tuzcu, G. (2006). Eğitimde vizyon 2023 ve Avrupa Birliği’ne giriş süreci. i.PDF.(26.11.2021).
• Yağmur, K. (2006). Batı Avrupa’da Türkçe öğretiminin sorunları ve çözüm önerileri. Dil Dergisi, (134), 31-48.
• Yazıcı, Z. ve İlter, B. G. (2008). Okul öncesi dönemdeki iki dilli/çok dilli çocukların dil kazanım süreci. Dil Araştırmaları Dergisi, 3(3), 47-61.
• Yıldız, C. (2012). Yurt dışında yaşayan Türk çocuklarına Türkçe öğretimi (Almanya örneği). Yurt Dışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı. https://ytbweb1.blob.core.windows.net/files/resimler/kitaplar_pdf/yurtdisinda yasayan-turkce-ogretm.pdf. (18.11.2021).
• Yıldız, M. ve Öztürk, S. (2013). Almanya’da ı̇lkokulda (grundschule) öğrenim gören Türk çocuklarının yazma becerileri üzerine bir ı̇nceleme: Stuttgart örneği. Zeitschrift für die Welt der Türken, 5(2), 139-155.
• Yılmaz, M. ve Demirel, G. (2016). İki dillilik ve türleri üzerine. International Journal of Languages’ Education and Teaching, 3, 1693-1701. Yılmaz, M. Y. (2014). İki dillilik olgusu ve Almanya’daki Türklerin iki dilli eğitim sorunu. International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 9(3), 1641-1651.