Yedi İklim Ders Kitaplarındaki Deyim Kullanımına Dair Sıklık İncelemesi

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 1, 137 - 168, 30.03.2023

Kadir Kaplan , Merve İmaç

Öz

Yabancılara Türkçe öğretiminde dil ve kültür aktarımı, haliyle de söz varlıkları oldukça önemlidir. Dil öğrenimi sırasında bireyler; hedef dildeki kalıplaşmış ifade, atasözü ve deyim gibi unsurlarla karşılaşmaktadır. Dil öğretilirken deyim aktarımı, deyimlerin kültürel özellikleri gibi unsurlar da göz önünde bulundurulduğu için etkili bir iletişim açısından önem arz etmekte ve günlük hayatın önemli bir parçası olarak dil öğrenen bireylere fayda sağlamaktadır. Bu sebeple yabancılara Türkçe öğretiminde kaynak olarak kullanılan kitaplar ve bu kitaplardaki söz varlıkları oldukça önemli bir yere sahiptir. Bu araştırmada yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde kullanılan “Yedi İklim Ders Kitapları”nda (A1, A2, B1, B2, C1, C2) kullanılan deyimler tespit edilmiş; deyimlerin kullanım sıklıklarına ve ilişkilendirildikleri görsellere yer verilmiştir. Çalışmanın amacı “Yedi İklim Ders Kitapları”nda yer alan deyimlerin farklı seviyelerdeki kullanımlarını ve görsel materyallerle ilişkilendirilme şekillerini tespit etmektir. Karma araştırma desenlerinden eşzamanlı üçgenleme kullanılmıştır. Sıklık tablosu ile toplanan veriler, hem içerik analizi hem de betimsel istatistik yoluyla analiz edilmiştir. Çalışma sonucunda A1 düzeyinde 8, A2 düzeyinde 21, B1 düzeyinde 27, B2 düzeyinde 33, C1 düzeyinde 93 ve C2 düzeyinde 116 olmak üzere tüm düzeylerde toplam 298 deyim tespit edilmiştir. Tespit edilen 298 deyimin görsellerle ilişkilendirilmesine bakıldığında 4 karikatür ve 3 fotoğraf olmak üzere sadece 7 görsel unsur kullanıldığı görülmektedir. Deyim kullanma sıklığının dil seviyelerine göre arttığı belirlenmiştir. Kullanılan deyimlerin 291 tanesinin herhangi bir görsel unsurla desteklenmediği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi, deyimler, ders kitapları, dil, sıklık analizi.

Kaynakça

• Akar, Y. (1994). Deyimlerde güçlü ve etkin anlatım. Dil Dergisi, (18), 32-36.
• Aksan, D. (1976). Eski Türk yazı dilinin yaşıyle ilgili yeni araştırmalar. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı-Belleten, 23(1975-1976), 133-141.
• Aksan, D. (2015). Her yönüyle dil. Ankara:Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Brosh, H. (2013). Proverbs ın the arabic language classroom. International Journal of Humanities and Social Science. 3(5). 19-29.
• Bulut, M. (2013). Türkçe eğitimi ve öğretiminde dil ve kültür aktarımı aracı olarak atasözleri ve deyimlerin önemi. Electronic Turkish Studies, 8(13). 570-572.
• Ciccarelli, A. (1996). Teaching culture through language: suggestions for the Italian language class. Italica. 73(4), 563-576.
• Çakır, R. (2020). Yabancı dil olarak türkçenin öğretimi alanında hazırlanan yedi iklim kitap setinin anonim Türk halk edebiyatı unsurları açısından incelemesi. Uluslararası Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi Dergisi, 3(2), 206-230.
• Delisle, J., & Derkunt, J. Ü. (2001). Çeviri yöntemleri için söylem çözümlemesi. Marmara Üniversitesi, Atatürk Eğitim Fakültesi.
• Elçin, Ş. (1986). Halk edebiyatına giriş. Ankara:Kültür ve Turizm Bakanlığı.
• Evsen, Ş. (2022). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde deyimlerin hikâyeleri ile öğretimi (Yüksek lisans tezi). Bursa Uludağ Üniversitesi.
• Erdoğan, G. (2019). Yabancılara Türkçe öğretimine yönelik ders kitaplarının atasözleri ve deyimler açısından incelenmesi (Yüksek lisans tezi). Gaziantep Üniversitesi.
• Gairns, R., & Redman, S. (1986). A guide to teaching and learning vocabulary. Cambridge University Press.
• Gündoğdu, İ. (2019). Kültürler arası iletişim yaklaşımı açısından Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde kullanılan ders kitaplarındaki deyimler (Yüksek lisasn tezi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Hayran, T., & Yazıcı, H. (2020). Yabancılara Türkçe öğretiminde kullanılan ders kitaplarında yer alan deyimler üzerine bir inceleme. Turkish Journal of Social Research/Turkiye Sosyal Arastirmalar Dergisi, 24(2), 433-449.
• Melanlıoğlu, D. (2013). Kültürler arası iletişim odaklı yaklaşım, M. Durmuş ve A. Okur (Ed.), Yabancılara Türkçe öğretimi el kitabı içinde. (ss.129-134), Ankara:Grafiker Yayınları.
• Ökten, C.E. ve Kavanoz S. (2014). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimini hedefleyen ders kitaplarında kültür aktarımı, Turkish Studies-International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 9/3 (Winter), 845-862.
• Özkan, E. (2017). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi ders kitaplarında Türk kültür ögeleri olarak atasözleri ve deyimler. Journal of Social and Humanities Sciences Research, 4(3), 295-300.
• Serin, N., & Mert, O. (2022). Yedi İklim Türkçe Öğretim Seti’yle bu kitapları kullanan öğrencilerin söz varlığının karşılaştırılması. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (27), 140-162.
• Tekin, E. (2019). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi kitaplarında atasözü ve deyimlerin öğretim stratejileri üzerine bir durum tespiti (Yüksek lisans tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi.
• Türk Dil Kurumu (2011). Türkçe sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Varışoğlu, B., Şahin, A. & Göktaş, Y. (2013). Türkçe eğitimi araştırmalarında eğilimler. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(3), 1767-1781.
• Yusufoğlu, S. (2017). Yabancı dil olarak Türkçenin öğretiminde sözcük bilgisi öğretiminin anlam ve gösterge paralelliğinden hareketle kültürel aktarıma etkisi (Yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi: Ankara.