TOKAT TÜRKÜLERİNDEKİ DEYİMLERİN YABANCILARA TÜRKÇE ÖĞRETİMİNDE KULLANIMI

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 2, 171 - 189, 29.09.2023

Mahmut Delen , Mehmet Toyran

Öz

Türkçe, dünyada en çok konuşulan diller sıralamasında beşinci sırada olmasına rağmen, yabancı dil olarak Türkçe öğretimi alanında kapsamlı bir sistem geliştirilmesinde pek çok dile göre yetersiz kalındığı bilinmektedir. Dünyanın küreselleşmesi ve teknolojik gelişimler sonucu milletler arasındaki etkileşim biçiminin değişmesi, ikinci dil öğretimi ile ilgili çalışmaların önemini daha da artırmaktadır. Son yıllarda ikinci dil olarak Türkçe öğretimi alanında yapılan çalışmaların artmasıyla birlikte Türkçe, dünyada en çok öğrenilen diller arasına girmiştir.
Dil öğretiminde kullanılan geleneksel yöntemler, modern zaman insanının ihtiyaçlarına cevap vermemektedir. Yapılandırmacı eğitim kuramına göre, bilginin yapılandırılarak öğretilmesi, öğrenmenin kalıcılığını artırmaktadır. Türkçenin ikinci dil olarak öğretilmesinde de ortaya konulacak özgün ve çoklu zekâ kuramına göre yapılandırılmış yöntemlere ihtiyaç duyulmaktadır.
Dil öğretiminin, kültürden ayrı düşünülemeyeceği bilinmektedir. Nitekim 2018 yılında Avrupa Dilleri Ortak Çerçeve Metnine eklenen kısımlar, dil öğretiminde kültürel ögelerin artırılmasına yönelik önerileri barındırmaktadır. Türkçe öğretiminde de engin Türk kültür ögelerinin dil öğretimine önemli bir katkı sunacağı açıktır. Türk halk kültürü, bir dile dair en yalın ifadeleri barındırması açısından Yabancılara Türkçe öğretiminde mutlaka kullanılması gereken temel bir kaynaktır. Halk kültüründeki dilin en yalın hâli de türkülerde karşımıza çıkmaktadır. Yabancılara Türkçe öğretiminde kelime, kavram, deyim, atasözü, kalıp ifade ve dil bilgisi öğretiminde türkülerin önemli bir kaynak olduğu düşünülmektedir. Bu çalışmada türkü coğrafyasının genişliği nedeniyle Tokat türküleri örneklem olarak seçilmiştir. Çalışma, repertuvarda yer alan 113 Tokat türküsü ile sınırlandırılmış; bu türküler taranarak deyim öğretiminin yapılabileceği B1 ve B2 seviyesinde kullanılabilecek 10 deyim tespit edilmiştir. Deyimlerin tanım ve açıklamaları verildikten sonra, bu deyimlerin yabancılara Türkçe öğretirken hangi bağlamda ve hangi dil becerisine uygun kullanılabileceğine ilişkin önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

yabancı dil olarak Türkçe öğretimi, türküler, deyim, kültür aktarımı

Teşekkür

Katkılarınız ve tavsiyeleriniz için şimdiden teşekkürler.

Kaynakça

• [1] Abbasova, İ. ve Akkaynak, Ö. (2017). Türkünün kültürümüzdeki yeri ve önemi. Musiqi Dünyası 4 (73), 7848-7854.
• [2] Akalın, L. S. (1972). Edebiyat terimleri sözlüğü. Genişletilmiş 3. Baskı. İstanbul: Varlık Yayınları.
• [3] Büyükyıldız, Z. (2004). Kültür taşıyıcısı olarak Türk halk müziği TRT ve özel radyo örnekleri (doktora tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• [4] Çangal, Ö. (2012). Yabancılara Türkçe öğretiminde kültür taşıyıcısı olarak türküler. Gazi Üniversitesi Türkçe Araştırmaları Akademik Öğrenci Dergisi, Yıl, 2.
• [5] Çoban, İ. (2022). Yabancılara Türkçe öğretiminde müziğin yeri: Bir horon örneği. Bezgek Yabancılara Türkçe Öğretimi Dergisi, 1(1), 20-37.
• [6] Demirci, E.Ö. (2019). Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretiminde Şarkı Kullanımı Seviye A1 (yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Ankara.
• [7] Eroğlu, T. (2017). Türkü nedir?. Kesit Akademi Dergisi, (7), 78-91.
• [8] Güleç, İ. (2017). Anonim halk edebiyatı (ikinci baskı). Kitabevi: İstanbul.
• [9] Kabaklı, A. (2008). Aşık edebiyatı (ikinci baskı). Türk Edebiyatı Vakfı: İstanbul.
• [10] Kalfa, M. (2013). Yabancılara Türkçe öğretiminde sözlü kültür unsurlarının kullanımı. Millî Folklor, Yıl 25, Sayı 97.
• [11] Kana, F. Özekinci, Z. Kızıldağ, İ. Uzan, M. (2017). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde günümüz popüler şarkıların dilin doğru kullanımına etkisi. Aydın Tömer Dil Dergisi, 2.
• [12] Karasar, N. (2000). Bilimsel araştırma yöntemi, (10. baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• [13] Kişin, Y. (2019). Halk Türkülerinde Protest Olgu Ve Ruhi Su (yüksek lisans tezi). Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Sivas.
• [14] Koçak, M. (2012). Türkçe ve Almancadaki deyimlerin günlük iletişimdeki yeri ve yabancı dil öğretimine yansımaları (yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• [15] Koparıcı, I. F. (2019). Yabancı dil olarak Türkçe b1 seviyesinde deyim öğretimi / öğrenimi (yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Ankara.
• [16] Sevindik, A (2020). Yabancılara Türkçe öğretiminde halkbilimsel unsurların kullanımı. Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi. Sonbahar Özel Sayı, 12-21.
• [17] Tanses, H. (2005). Öyküleriyle halk türküleri. İstanbul: Say Yayınları.
• [18] Süğümlü,Ü &Tekşan, K. (2018). Türkülerin Türkçe eğitiminde kullanılabilirliği. Sakarya University Journal of Education, 8(4), 286-299.
• [19] Topçu, N. (1999). Fransızca Ve Türkçede rakamlı deyimlerin karşılaştırmalı incelenmesi ve Fransızca yabancı dil öğretiminde kullanımları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 15, 173-180.
• [20] Yöre, S. (2012). Kırşehir yöresi halk müziği kültürünün kodları ve temsiliyeti. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 9(1), 563-584.
• [1] https://www.repertukul.com/ (12.08.2022).